تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۰۴:۴۰

گروه ادب و هنر - فهیمه پناه‌آذر: گرانی و بالا رفتن قیمت‌ها؛‌ اینها واژ‌ه‌هایی هستند که این روزها در محافل‌ مختلف به گوش می‌خورد و همه درباره آن صحبت می‌کنند؛ چه هنرمند باشی و چه یک فرد عادی، چهره و شناخته‌شده باشی یا یک فرد معمولی.


حال این گرانی و افزایش نرخ علاوه بر سبد مواداولیه زندگی به سینما، کتاب و تئاتر نیز رسیده است. در بخش هنرهای نمایشی افزایش قیمت بلیت آیا می‌تواند دردی از جامعه تئاتری را کاهش دهد یا دردی نیز به دردهای تئاتری می‌افزاید؟

قطب‌الدین صادقی کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه، مخاطبان تالارهای نمایشی را به 4 بخش تقسیم کرده و می‌گوید: براساس پژوهش‌هایی که انجام داده‌ام مخاطبان تئاتر در کشور ما از 18 تا 60 سال هستند که بیشتر آنها از خانواده‌های فرهنگی و دانشجویی به‌شمار می‌آیند که به لحاظ اقتصادی در سطح متوسط هستند و اینگونه افراد توانایی و ادارک تئاتر را دارند که معتقدم رشد و توسعه تئاتر نیز باید همگام با این قشر باشد و اگر تئاتر ما از بلیت گران برخوردار باشد دیگر نمایش به سوی تفنن خواهد رفت.

این کارگردان در ادامه به نمایش‌هایی که در ایران اجرا می‌شود، اشاره کرد و بیان داشت: در ایران گروه تئاتر آزاد وجود دارد که در سطح فرهنگی خاصی نمایش‌های خود را در 20 یا 30‌مکان تئاتری از جمله سینماها و مکان‌های تفریحی اجرا می‌کنند که تقریبا همان تئاترلاله‌زار است؛ معتقدم این نمایش‌ها فاقد هرگونه معنا و مفهومی و برای تفنن و خنده اجرا می‌شود.

صادقی یادآور شد: نمایش‌ها دیگری نیز در برخی تالارها اجرا می‌شود که از یک رنگ و لعاب شبه‌خارجی برخوردار بوده و فاقد معنا هستند و کارگردانان برای گیشه از چهره‌های سینمایی استفاده کرده و اغلب کسانی که برای تماشای نمایش می‌روند می‌خواهند پز بدهند یا با بازیگران چهره عکس بیندازند و آنها را ببینند؛ معتقدم این نمایش‌ها نیز مسائل مهم اجتماعی و روز جامعه را نشان نمی‌دهند و اغلب به‌صورت تئاتر شبه فرهنگی و گنگ‌مآبانه اجرا می‌شوند. این استاد دانشگاه برخی نمایش‌ها را نیز مناسبتی خوانده و معتقد است که این گروه‌های نمایشی در زمان‌های خاص اجرا داشته و نگران گیشه نیستند.

صادقی همچنین درباره گروه تئاتر حرفه‌ای اظهار داشت: گروه‌های تئاتر حرفه‌ای و هنری نیز وجود دارند که با گیشه کاری ندارند و اینها مخاطب متوسط و همان فرهنگی را دارند که به دنبال رنگ و لعاب نبوده و در خود، داستان داشته و فضای اجتماعی روز جامعه را توسعه می‌دهند و اگر قرار است حمایتی باشد، باید از این طبقه تئاتر حمایت کرد چرا که این گروه‌ها باعث رشد و تعالی تئاتر می‌شوند.

در این زمینه آرش عباسی یکی از کارگردانان جوان تئاتر نیز با اشاره به افزایش قیمت بلیت تئاتر بیان داشت: افزایش قیمت تئاتر مثل تمام مایحتاج اولیه و ثانویه ما که در حال رشد صعودی است طبیعی و غیرقابل انکار به‌نظر می‌رسد. واقعیت این است که مخاطب امروزی تئاتر فارغ از بحث کم یا زیاد بودن قیمت بلیت را تهیه می‌کند. وی در ادامه افزود: تجربه ثابت کرده که گران‌ترین تالارهای نمایش توانسته‌اند بیشترین مخاطب را جذب کنند و در مقابل ارزان‌ترین نمایش‌ها نیز نتوانسته‌اند حداقل مخاطب را به دست بیاورند.

این کارگردان بر این باور است که شهرت کارگردان، نویسنده و بازیگران و جذابیت‌های کار می‌تواند دلیلی بر استقبال یک اثر باشد. اگرچه بارها پیش آمده همه فاکتورهای یاد شده در نبود کاری جذاب برای مخاطب با شکست روبه‌رو شده‌اند و این شکست کمترین ارتباط را با قیمت بلیت داشته است.

این کارگردان که در حال حاضر مدیریت روابط‌عمومی مجموعه تئاترشهر را نیز برعهده دارد در جمع‌بندی صحبت‌های خود تاکید کرد: در یک نگاه واقع‌بینانه قیمت بلیت تئاتر در ایران در کمترین سطح نسبت به تمام کشورهای جهان به حساب می‌آید. قیمت بلیت یک نمایش در سالن اصلی تئاتر شهر به‌عنوان گران‌ترین سالن این مجموعه و شاید مهم‌ترین سالن تئاتر کشور 10هزار تومان یعنی چیزی معادل 4 یورو به حساب می‌آید، درصورتی که دیدن یک نمایش در چنین سالنی در یکی از کشورهای اروپایی هزینه‌ای معادل 40 یورو یعنی حدود 100‌هزار تومان خواهد داشت.

وی گفت: حتی در قیاس با بقیه نیازهای اولیه یک شهروند تهرانی اعم از خوراک و پوشاک و... تئاتر هزینه بالایی را در بر نمی‌گیرد. به‌نظر می‌رسد استقبال یا عدم‌استقبال از یک نمایش کمترین ارتباط را با قیمت بلیت می‌تواند داشته باشد و فاکتورهای دیگری وجود دارد که می‌توانند سبب موفقیت یا شکست یک نمایش باشد.

چیستا یثربی - نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر- هم با اشاره به برخی از نمایش‌ها که در تالارها و حتی فضاهای باز اجرا می‌شود، بر این اعتقاد است که افزایش قیمت بلیت تئاتر خوب است اما نه هر نمایشی که روی صحنه می‌رود. وی در توضیح بیشتر می‌گوید: همه نمایش‌هایی که در تالارهای مختلف شهر روی صحنه می‌روند، باید به ازای بلیت نمایشی که دارند از کیفیت خوب و قابل تاملی برخوردار باشند.

یثربی می‌افزاید: آیا باید همه نمایش‌هایی که در محوطه‌های باز و حتی در کافه تریاهای سالن‌های نمایشی اجرا می‌شوند بلیت گران به تماشاگر بفروشند؟ بسیاری از نمایش‌هایی که در حال حاضر اجرا می‌شود به نازل‌ترین شکل اجرایی و متنی اجرا شده که بهای بلیت آن برای تماشاگر ناجوانمردانه است. وی در ادامه می‌افزاید: متاسفانه برخی از نمایش‌ها نیز هستند که در تماشاخانه‌ها و تالارهای بزرگ و حرفه‌ای روی صحنه هستند اما تماشاگر بعد از خرید بلیت گران آن با یک کلیپ تلویزیونی کشدار مواجه می‌شود که از بازیگران رنگارنگ پرشده و معتقدم تنها تماشاگر با خرید بلیت به‌خود ضرر می‌رساند.

این کارگردان بیان داشت: نمایش ارزش زیادی دارد و بهای بلیت برای نمایش‌های خوب می‌ارزد؛ نمایش‌هایی که کارگردانان بزرگ چون سمندریان، رشیدی و دیگر اساتید همچون علیرضا نادری روی صحنه می‌برند. وی در ادامه به حضور کارشناسان مختلف در سیستم تئاتر کشور اشاره کرد و اظهار داشت: آیا در بدنه مدیریت تئاتر کشور و با وجود کارشناسان مختلف تصمیم‌گیرنده برای اجرای متون و نظارت، کارشناسانی نیستند که بر قیمت بلیت نمایش‌هایی که اجرا می‌شوند، نظارت داشته باشند؟ وی سپس به سینما اشاره کرد و یادآور شد: در سینما اگر فیلمی به لحاظ ساختار و کیفیت نازل باشد در سینماهای خوب نیز پخش نمی‌شود و سرگروه‌های سینما در این رده‌بندی نقش دارند اما در تئاتر اینگونه نیست.

هر کارگردانی از کارگردان دانشجو یا حرفه‌ای و کاراول در هر تالار نمایشی کار روی صحنه می‌برد و به لحاظ محتوا هر چیزی به مخاطب عرضه می‌کند و کسی ناظر بر آن نیست. دیگر افرادی چون نادری، برهانی مرند و... در سالن‌ها اجرا ندارند و ما آثار گروه‌های حرفه‌ای را کمتر و به ندرت در سالن‌های نمایشی می‌بینیم. وی بیان داشت: در حال حاضر برخی از کارگردانان برای پر کردن گیشه به هر ترفندی دست می‌زنند اما این مخاطب را راضی نگه‌نمی‌دارد. هنرمند تئاتر با توجه به شرایط نمایشی کشور به پول احتیاج دارد اما این وظیفه مرکز هنرهای نمایشی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که هنرمند را تامین کند.

یثربی گفت: «یادمان نرود که هنر برای چه به وجود آمده و مخاطبان تئاتری ما خواهان آموزش در تئاتر هستند.» با همه موافقت‌ها و مخالفت‌ها در افزایش نرخ بلیت تئاتر باز هم یک سؤال می‌ماند که آیا گرانی محصولات فرهنگی نیز تاثیرات خود را خواهد داشت و آیا گرانی بلیت سینما و تئاتر باعث کاهش مخاطب می‌شود؟ یا باعث می‌شود که تئاتر ما به هر شکلی اجرا شود تا تماشاگر خود را از دست ندهد یا هر فیلمی به هر شکلی ساخته و اکران شود تا مخاطب سینما با آن قهر نکند.