همشهری‌آنلاین - سام پورمهدی: در چند سال گذشته نام ویلیام چیتیک در ایران بر سر زبان‌ها افتاد. شاید مهم ترین کتابی که از او به زبان فارسی ترجمه شده، کتاب من و مولاناست که در واقع بازگردان مقالات شمس است

با این تفاوت که چیتیک ضمن شرح و بسط دقیقی از رابطه شمس و مولانا نوشته‌های شمس را دسته بندی موضوعی کرده است.

مترجم آن کتاب نیز سعی کرده در ترجمه به جای آنکه متن انگلیسی را برگردان فارسی کند، دسته بندی چیتیک را راهنما قرار داده اما خانه های خالی جدول مورد نظر چیتیک را با همان متن فارسی پر کند. مثل کسی که بخواهد کتابی درباره مولوی و مثنوی را ترجمه کند، اما به جای بازگردان ترجمه فارسی اشعار مثنوی و ترجمه لفظ به لفظ، خود اشعار را در جای متن بگذارد که این کار قطعا سخت و دشوار است و وقت فراوانی را می گیرد تا فردی که بخواهد ترجمه صرف کند.

چیتیک از معدود مستشرقانی است که دهه 40 به ایران آمد و در 12 سالی که در ایران بود محضر بزرگانی چون فروزانفر، همایی، هانری کربن، ایزوتسو و سید حسین نصر را درک کرد و از این نظر او را می‌توان چهره‌ای پخته و پرورده در درک ظرایف و دقایق فرهنگ ایرانی- اسلامی

و سنت عرفانی و فلسفی این دیار به شمار آورد. او چند سالی در ایران تدریس هم کرد و البته در سالهای میانی دهه هشتاد شمسی به ایران هم سفری کرد و چندین کنفرانس و سخنرانی ارائه داد.چیتیک با چنین انبانی از تجربه و دانش از سال‌های میانی دهه 90 میلادی به سمت تالیف آثاری در تجزیه وتحلیل عرفان و فلسفه ایرانی- اسلامی روی آورد. از او تا به امروز بیش از شش کتاب مهم برگردان فارسی شده که برخی از آنها دو بار ترجمه شده اند.

 در میان مترجمان آثار او شهاب‌الدین عباسی جایگاه ویژه تری دارد ،چرا که با برگردان چهار کتاب از آثار او به زبان فارسی عملا به مترجم اختصاصی آثار چیتیک تبدیل شده است. نثر روان و غیر مغلق و علاقه‌مندی آقای عباسی به عرفان و فلسفه اسلامی و تسلطش به زبان مبداء و مقصد و از همه این‌ها مهمتر رصد کردن دقیق و روزمره تحولات عرصه نشر و کتاب در این زمینه به او جایگاهی بخشیده است که بتواند این مسیر را تا انتها استمرار دهد و نگارنده هم پیشنهاد می‌دهد خود دست همتی برآرد و آثار دیگر چیتیک را که دیگران برگردان کرده‌اند، خود ترجمه کند.

اقبال به ترجمه‌های آقای عباسی از چیتییک در مقایسه با آثاری که دیگران ترجمه کرده اند هم نشانی است از توفیق او در عمومی کردن این گونه مباحث. راه عرفانی عشق؛تعالیم معنوی مولوی(نشر پیکان-چاپ پنجم)،مقدمه‌ای برعرفان مولوی که البته مجموعه مقالاتی است که چیتیک هم در آن |،در کنار نصر و شیمل و مقاله دارد (نشرمروارید- چاپ چهارم)، من و مولانا (چاپ چهارم-مروارید) آثاری است که او از چیتیک برگردان کرده و عمده این کتاب‌ها هم حجم بالایی دارند و قیمت بالاتری، اما چندین بار تجدید چاپ شده‌اند. البته ترجمه دکتر کاکایی از کتاب عوالم خیال چیتیک هم اقبال مناسبی داشت و تا کنون سه بار تجدید چاپ شده است.

کتاب«در قلب فلسفه اسلامی» علاوه بر مقدمه روشنگر مترجم و پیشگفتار مولف دو بخش اصلی دارد. بخش اول که حدود 150 صفحه ابتدایی کتاب را شامل می‌شود، دیدگاه‌های چیتیک و تحلیل او از فلسفه اسلامی است که در آن خواننده با مفاهیمی چون جهان نگری فلسفه اسلامی و مفاهیم اساسی این فلسفه همانند عوالم،جسم‌ها و روح‌ها،مراتب آگاهی،امور مکمل،صورت وماده و در نهایت جوهر وعرض آشنا می شود.

بخش دوم کتاب نوشته‌های بابا افضل کاشانی است که با دسته بندی خاص چیتیک ارائه شده است.

چیتیک در این کتاب دو هدف را تعقیب کرده است و چنانکه در مقدمه خود توضیح می دهد دنبال متنی از فلاسفه اسلامی بود که بتواند هم زبانی ساده تر داشته باشد و هم اینکه اهم مسائل این فلسفه را بیان کند. بابا افضل از قرار چنین ویژگی را دارا بود که به نوشته مولف« هم درون مایه های اصلی فلسفه اسلامی را داراست و هم این که می توان او را به فهرست فلاسفه اسلامی اضافه کرد» که درباره آنها متنی یکدست و بی پیرایه کمتر به زبان انگلیسی وجود دارد. در این بخش او ابتدا از جایگاه و اهمیت بابا افضل در سنت فلسفه اسلامی و جزییات اندکی که از زندگی او در دست است سخن می‌گوید.

لب سخن مولف در کتاب «قلب فلسفه اسلامی» این است که کتاب را برای کسانی نوشته که می خواهند درباره فلسفه اسلامی برپایه اصطلاحات خود آن، و نه صرفا به عنوان فصلی در تاریخ فلسفه غرب با نگاهی از سر تفنن به گذشته ای که اکنون پایان یافته ، چیزی بدانند. در کتاب سعی شده این امکان فراهم آید که افضل الدین تعالیم اش را با زبان و اصطلاحات خودش بیان کند و فصل ها اولیه در واقع زمینه ای است برای فراهم کردن عرضه متن ها ترجمه شده فصول بعدی.

چتیک در ارائه متن ترجمه شده هم ذوق ورزی به خرج داده است، به این معنا که متون را بر حسب درجه دشواری مطالب و از ساده به سخت و دشوار ، به همراه پاره ای مطالب درباره زمینه¬های تاریخی آن مفهوم، تدوین کرده است.

آن‌چنانکه مولف در مقدمه آورده است، بابا افضل رانخستین بار دکتر حسین نصر به او معرفی کرد و هم او بود که تشویقش کرد تا در این زمینه مطلب و نوشته بیاورد. در هر حال آنهایی که علاقه‌مند به فلسفه اسلامی و آشنایی با یکی از متون معتبر آن هستند،این کتاب می تواند دستمایه خوبی برای فهم دقیق‌ترشان از این مفهوم و چارچوب‌های آن باشد.

نکته حاشیه ای و قابل اشاره سفارش این کار از سوی دانشگاه کاشان و انتشار و عرضه آن از سوی ناشری شناخته شده است؛ کار خوبی که در صورت تقلید از سوی دیگر دانشگاه ها می تواند برخی بودجه های پژوهشی را در مسیر مناسبترش هدایت کند.کار مناسبتر این دانشگاه همانا واگذاری چاپ و انتشار آن به ناشری پیشکسوت است که قطعا اگر این نبود شاید تا سال‌ها هم بسیاری نمی‌دانستند این کتاب ترجمه و منتشر شده است و انبار دانشگاه پر بود از این کتاب.

قلب فلسفه اسلامی؛ در جست وجوی خودشناسی در تعالیم افضل الدین کاشانی/ مولف: ویلیام چیتیک/ مترجم: شهاب الدین عباسی/ انتشارات مروارید؛ چاپ اول، بهار 1391، قطع وزیری، قیمت 13500 تومان، 560 صفحه

منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها