اما از سوی دیگر، فرایند تجاری‌سازی محصولات فناوری‌نانو در صنعت خودرو نیازمند ایجاد شبکه ارتباطات پویا و فعال با خودروسازان و زنجیره تامین این صنعت است. کارشناسان معتقدند از آنجا که یکی از اصلی‌ترین موضوعات فناوری نانو ساخت مواد با خواص جدید است، به منظور توسعه تجاری فناوری مواد جدید در صنعت قطعه‌سازی، ایجاد تقاضای جدید و پاسخگویی به نیازهای موجود بایستی سیستمی طراحی شود تا از طریق شناسایی، ارتقا و معرفی قابلیت‌ها و گسترش کاربردهای صنعتی مواد جدید نانویی، ضمن جایگزینی مواد جدید مصرفی وارداتی، کاربردهای جدید اینگونه مواد را در قطعه‌سازی داخلی ترویج کند. به همین منظور با مهندس حسین کوچکی، کارشناس حوزه نانو فناوری در خودروسازی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- لزوم به کارگیری فناوری‌نانو در خودرو چیست؟
صنعت خودروسازی از جمله صنایعی است که توسط فناوری نانو متحول می‌شود. از جمله آنها می‌توان به موتورهای پیشرفته، استفاده از انرژی‌های نو، کاهش وزن ماشین، سیستم‌های هوشمند، افزایش میزان راحتی و افزایش بهره‌وری اشاره کرد. با توجه به سرعت رشد کاربرد فناوری‌نانو در صنعت خودرو تمام خودروسازان و بخش اعظمی از تولید‌کنندگان درگیر بحث فناوری‌نانو شده‌اند که با توجه به این روند به‌نظر می‌رسد تا سال2015، 10درصد از سهم کل بازار خودرو به محصولات و خدمات مربوط به فناوری‌نانو اختصاص یابد. گسترش سریع ورود فناوری‌نانو به صنعت خودرو و ورود فناوری‌های جدید به این حوزه ناشی از عوامل متعددی بوده است که هر کدام به نوبه خود سهمی را در این بازار داشته‌اند که از جمله این عوامل می‌توان تعلق 7/4درصد از تولید ناخالص جهان به صنعت خودروسازی (سال2006)، ارتباط بیش از 60 نوع صنعت به‌طور مستقیم با خودرو، اختصاص یک ششم تجارت جهانی به صنعت خودرو (حجم پول در گردش این صنعت سالانه معادل 1100میلیارد دلار است)، سهم حدود 8/0درصدی تولید صنعت خودروسازی کشور از تولید جهانی این صنعت در حال حاضر و اشتغال بیش از 100میلیون نفر (به‌طور مستقیم و غیرمستقیم) در صنعت خودروسازی جهان (10درصد اشتغال صنعتی) را به‌عنوان عوامل مهم بر شمرد. امروزه در کشور آلمان از هر 7 شغل یک شغل و از هر 4دلار مالیات یک دلار مربوط به صنعت خودروسازی است.
- میزان رشد بازار فناوری‌نانو در حوزه خودرو در جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
میزان رشد بازار فناوری نانو در حوزه خودرو در سطح جهانی بین سال‌های2004 تا 2010 نزدیک به 6برابر شده است. با توجه به اهمیت سوخت در جهان و تلاش‌های جهانی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در بخش‌های مختلف، این موضوع اهمیت خود را در بخش خودرو نیز نشان داده است و تا سال2015 میزان رشد فناوری‌نانو در بخش انرژی از صنایع خودرو بیشترین سهم از بازار را خواهد داشت. همچنین با توجه به اینکه در کشور ایران از سال89 با طرح حذف یارانه سوخت قیمت این کالا افزایش یافته است بهینه‌سازی مصرف سوخت در صنعت خودرو می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای مربوط به ورود فناوری‌نانو به صنعت خودرو مطرح شود. از جمله این موارد می‌توان به سبک‌تر شدن خودروها در اثر استفاده از کامپوزیت‌های سبک که قابلیت جایگزینی با قطعات سنگین خودروها را دارند اشاره کرد. با توجه به اهمیت سوخت در جهان و تلاش‌های جهانی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در بخش‌های مختلف، این موضوع اهمیت خود را در بخش خودرو نیز نشان داده است. به‌طوری که تا سال2015 میزان رشد فناوری‌نانو در بخش انرژی از صنایع خودرو بیشترین سهم از بازار را خواهد داشت.
- با توجه به اینکه در ایران از سال89 با طرح حذف یارانه سوخت قیمت این کالا افزایش یافته است، ورود فناوری‌نانو چه تاثیری در بهینه‌سازی مصرف سوخت دارد؟
بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای مربوط به ورود فناوری‌نانو به صنعت خودرو مطرح شود. از جمله این موارد می‌توان به سبک‌تر شدن خودروها در اثر استفاده از کامپوزیت‌های سبک که قابلیت جایگزینی با قطعات سنگین خودروها را دارند اشاره کرد.
همچنین کاربردهای فناوری‌نانو در صنعت خودرو در حوزه انرژی در سال2010 با میزان 2/10میلیارد دلار رتبه اول و مواد با میزان 3/9میلیارد دلار رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه یکی از موارد کاهش مصرف انرژی در خودروها استفاده از مواد کامپوزیتی سبک‌تر است و با توجه به پتانسیل‌های بالای کشور در زمینه صنعت پلیمر و کامپوزیت، سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند منجر به دسترسی زودرس به فناوری‌های نانویی در این حوزه شود.
- آیا استفاده از فناوری‌نانو در صنعت خودرو در قیمت و ایمنی، راحتی و زیبایی خودرو نیز تاثیر خواهد گذاشت؟
یکی از مهم‌ترین دلایل روی آوردن صنایع خودروسازی به استفاده از فناوری‌نانو در صنعت خودرو قیمت است. به همین منظور فناوری‌هایی که باعث کاهش قیمت تمام شده محصول می‌شوند، بیشتر از سایر عوامل مورد استقبال خودروسازان قرار می‌گیرند. دومین عامل مهم در این راستا افزایش ایمنی و ضریب امنیت خودروها در اثر استفاده از فناوری‌نانو در بخش‌های مختلف خودرو است. بهینه‌سازی مصرف سوخت بعد از ایمنی و سلامت در رتبه سوم از لحاظ اهمیت برای خودروسازان است. سایر عوامل به‌دلیل اهمیت کمتر در ساخت خودرو و همچنین به‌دلیل پیچیده بودن ذاتی این فناوری‌ها در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند که از آن‌جمله می‌توان به وسایل اطلاعات و ارتباطات، زیبایی و راحتی اشاره کرد. به عبارت بهتر، فناوری‌نانو در ابعاد مختلفی صنعت خودرو را تحت‌تاثیر قرار داده است که از آن جمله می‌توان به کاهش قیمت خودرو، ایمنی خودرو، کاهش مصرف سوخت و بالا رفتن کارایی موتور، اثرات زیست‌محیطی و رضایت‌مندی بیشتر مشتری اشاره کرد.
با به‌کارگیری نانومواد می‌توان از مصرف مواد اولیه در خودرو کم کرد که نتیجه آن سبک‌سازی خودرو و کاهش مصرف سوخت خواهد بود یا از مواد ارزان‌قیمت استفاده کرد. همچنین در برخی موارد با به‌کارگیری روش جدید ساخت مواد می‌توان مصرف انرژی مربوطه به فرایند را کاهش داد که تأثیرات نهایی آنها کاهش قیمت خودرو خواهد بود. البته ممکن است تغییرات قیمت خیلی جزئی باشد ولی همین مقدار در تعداد تولیدی خودرو حائز اهمیت خواهد بود. بهبود استحکام مواد و قطعات مصرفی خودرو و افزایش حساسیت در سیستم‌های اندازه‌گیری از مواردی است که با استفاده از فناوری‌نانو حاصل می‌شود. نانو مواد به صورت نانو افزودنی‌ها و همچنین سیستم‌های با حساسیت بالا در قطعات و سیستم‌های اندازه‌گیری به کار می‌روند.
- آیا استفاده از نانو به کاهش آلودگی هوا نیز کمک خواهد کرد؟
با استفاده از نانوافزودنی‌ها و انواع نانوروکش‌ها در قسمت‌های مختلف خودرو مصرف سوخت کاهش می‌باید که نتیجه آن کاهش آلودگی محیط‌زیست خواهد بود. همچنین با استفاده از نانوکاتالیست‌ها می‌توان آلودگی‌های محیط زیست را تا حد خیلی زیادی کاهش داد. امروزه از فناوری‌نانو در پیل‌های سوختی به‌عنوان مولد انرژی در خودرو استفاده می‌شود. این محصولات در مرحله تجاری‌سازی هستند. همچنین با استفاده از روکش‌های نانو روی شیشه‌های لمینیت می‌توان از مصرف زیاده از حد سوخت برای تعدیل دمای داخل خودرو جلوگیری کرد.ایجاد ویژگی‌های جدید در قسمت‌های داخلی و خارجی خودرو نظیر روکش‌های ضدکثیفی، رنگ‌های مقاوم به خراش و آینه‌های ضد مه و شیشه‌های ضدکثیفی از مواردی هستند که در حال حاضر در دنیا تجاری شده‌اند.
- درباره تجاری‌سازی فناوری‌نانو در صنعت خودرو نیز مختصری توضیح دهید.
رفع نیازهای موجود صنعت خودروسازی کشور با کمک فناوری‌نانو، ارتقا و بهبود فناوری صنعت خودروی کشور در ارتباط با مقوله نانو به منظور بسط و توسعه قدرت رقابت آنها در بازارهای بین‌المللی، شناسایی صحیح اهداف برای تحقیقات توسعه‌ای فناوری‌نانو در حوزه خودرو و علاوه برآن، تولید قطعات و اجزای مبتنی بر فناوری‌نانو و تجاری‌سازی آنها و کاهش زمان مورد نیاز در فرایند تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی فناوری‌نانو در صنعت قطعه‌سازی، از جمله اهدافی است که در طرح تجاری‌سازی، به آنها توجه می‌شود.
- فناوری‌نانو در چه قسمت‌هایی از خودرو کاربرد دارد؟
فناوری نانو در بدنه، اجزای داخلی، شاسی، لاستیک و موتور خودرو کاربرد دارد. علاوه براین، در رنگ خودرو نیز استفاده از فناوری‌نانو باعث تحولات بسیار شده است که می‌توان به این موارد اشاره کرد: لایه‌های الکتروکرومیک بر پایه فناوری‌نانو در آینه‌ها، قرار دادن یک حسگر در آینه عقب برای تشخیص نورهای ضعیف و تنظیم آن به هنگام مورد نیاز و کنترل نور خیره‌کننده خودروهای پشتی توسط حسگر.