قالی‌هایی که بر پشت بام‌ها خودنمایی میکند، پنجره‌هایی که دیگر پرده‌پوش نیست یا دست‌هایی که غبار و آلودگی را از روی شیشه‌ها می‌زداید، همه و همه بوی شب عید را تا عمق جان شهرنشینان فرو می‌برد. فرقی نمی‌کند دارا یا ندار، پایین شهر یا بالای شهر، به هر حال پیش از فرا رسیدن نوروز، خانه‌ها باید تکانده شود.
پیشینه نوروز و آئین‌هایش به قرن 12 پیش از میلاد می‌رسد؛ یعنی زمانی که جمشید، پادشاه اسطوره‌ای ایران، جشن آغاز بهار را نوروز نامید و آن را رسماً جشن ملی اعلام کرد. از آن زمان، حدود 2500 سال است که ایرانیان آغاز سال جدید را جشن می‌گیرند.
نوروز در حقیقت پایکوبی برای بیدار شدن طبیعت از خواب طولانی زمستانی است و همه ایرانیان در هر کجای جهان که باشند، همزمان و در یک لحظه معین، آن را جشن می‌گیرند. تعطیلات نوروز در گذشته 31 روز بود، اما امروز ایرانیان نوروز را با برپایی آئین‌های مختلف در 13 روز جشن می‌گیرند.یکی از سنت‌هایی که مردم پیش از آغاز سال نو، به انجام آن وفا دارند، خانه تکانی است.
زرتشتیان اعتقاد داشتند که به هنگام نوروز، فرشتگان حامی هر خانواده به خانه آنها می‌آیند، بنابر این سعی می‌کردند آن را کاملاً تمیز کنند تا نهایت احترام را نسبت به آنها به جا بیاورند. انگیزه دیگر برای انجام خانه‌تکانی در روزهای پایانی سال، این بود که چون نوروز، روز نو است، پس باید در این روز همه چیز نو و جدید باشد، البته نو در زندگی ایرانیان مفهوم اسراف و بی‌ارزش بودن اشیای قدیمی را نداشت و ندارد، بلکه هر چیز پاک و تمیزی نو تلقی می‌شود و هر وسیله ناپاک و بی‌کاربردی، کهنه.
به هر حال، در آخرین ماه سال، همه ایرانی‌ها و بسیاری از مردم ملل دیگر، با نظافت و دور ریختن وسایل کهنه و ترمیم و تعمیر خانه، زندگی را نو می‌کنند تا سبکبال و آسوده خاطر به پیشواز نوروز بروند.
تفاوت، تنها در فاعل این عمل است؛ در برخی خانه‌ها، خود اعضای خانواده کار رفت و روب را بر عهده می‌گیرند، اما در منازل دیگر، صاحب‌خانه‌ها یک یا چند روزی را میزبان کارگران نظافتچی می‌شوند تا پاکی و طراوت را میهمان خانه‌هاشان کنند.
شاید این روزها برگه‌های تبلیغاتی شرکت‌های نظافتی به منزل شما هم راه یافته باشد یا ممکن است در صفحه‌های آگهی روزنامهها شاهد این دست از تبلیغات بوده‌اید، در کنار جمله‌های درج شده مثل «نظافت منازل و کارهای عیدتان را به ما بسپارید»، «تأمین نیروی انسانی به صورت شبانه‌روز» و «نیروی مطمئن، قیمت مناسب» در این آگهی‌ها، متوسط قیمت‌ها این چنین خودنمایی میکند: نظافت منزل از 5 تا 8 هزار تومان، نظافت راه پله 5 هزار تومان، محل کار 6 هزار تومان. برخی از این شرکت‌ها سرویس رایگان دارند و بعضی دیگر، به خاطر حسن اعتمادتان، به شما هدیه هم می‌دهند!
اگر با شماره یکی از شرکت‌ها تماس بگیرید، اطلاعات خیلی کامل‌تری بدست می‌آورید: مثلاً این که قیمت‌های چاپ شده برای 8 ساعت کار مفید در روز است، اگر نظافتچی خانم بخواهید 2 هزار تومان به مبلغ بالا اضافه می‌شود، همین طور هزینه‌ای که برای نظافت منزل گفته شده، بدون احتساب در و شیشه است و اگر نظافت این دو قلم را هم بخواهید، 2 هزار تومان دیگر به مبلغ بالا افزوده می‌شود!
تازه هزینه شستشوی فرش و موکت هم جداست و اگر تمایل داشته باشید که نظافت منزلتان شامل در و شیشه و فرش و موکت بشود، شرکت به شما پیشنهاد می‌دهد که 2 نظافتچی به منزلتان بفرستد، چون همه این کارها در 8 ساعت از عهده یک نفر بر نمی‌آید!
سراغ تشکل یا اتحادیه‌ای از شرکت‌های نظافتی را که گرفتیم، نتیجه این شد که شرکت‌های مذکور، اتحادیه مستقلی ندارند و زیرپوشش اتحادیه نقاشان ساختمان فعالیت می‌کنند.
رییس این اتحادیه می‌گوید؛ مردم می‌توانند برای داشتن اطمینان بیشتر با شماره تلفن دفتر اتحادیه 77527503 حتی در ساعت‌های غیر از وقت اداری تماس بگیرند تا ما نزدیکترین شرکت نظافتی مجاز به منزلشان را به آنان معرفی کنیم. او به این پرسش که آیا نرخ خدمات نظافتی از سوی اتحادیه مشخص شده یا نه، این طور پاسخ گفت: چون کمیسیون نرخ‌گذاری مجمع امور صنفی برای شرکت‌های نظافتی تشکیل نشده، فعلاً خدمات این شرکت‌ها، نرخ مصوبی که مورد تأیید مراجع ذیصلاح باشد، ندارد.
اثر خانه تکانی بر روح آدمی
خانه تکانی تنها اقتصاد خانواده‌ها را درگیر نمی‌کند. روح و روان آنان نیز از این سنت کهن تأثیر می‌پذیرد؛ به طوری که نمی‌توان اثر مثبت نو شدن وسایل و تمیزی خانه را بر روحیه افراد انکار کرد. دکتر سیدابوالقاسم مهری‌نژاد، روانشناس، معتقد است: نظافت و نظم دادن به وسایل بویژه تغییر رنگ‌ها و ایجاد تنوع در دکورخانه، تأثیر مثبتی بر روحیه انسان‌ها دارد و زندگی را از یکنواختی خارج میکند. بنابراین عید نوروز بهترین بهانه است تا این تأثیرات مثبت را تقویت کنیم.
آمارها نشان می‌دهد حدود 40درصد مردم از افسردگی متوسط و بالا رنج می‌برند. مهری‌نژاد با اشاره به این موضوع می‌گوید: «تنوع و تمیزی محیط اطراف در پیشگیری از خمودگی و افسردگی نیز بسیار تأثیرگذار است. بنابراین یک خانه تکانی ساده، سلامت روان فرد را تا حد زیادی تأمین میکند.»
این استاد دانشگاه توجه به یک نکته را در این میان ضروری می‌داند: اگر این نو کردن و تنوع بخشیدن، مستلزم آن باشد که فرد مشکل مالی پیدا کند یا زیر بار قرض برود و در نتیجه دچار استرس شود، می‌تواند پیامد عکس داشته باشد، مثلاً فرد پرخاشگر شود، در روابط زناشویی‌اش مشکل پیدا کند و یا سازگاری‌اش با اطرافیان کاهش یابد. پس انجام خانه تکانی باید متناسب با توان اقتصادی خانواده باشد.
او با تأکید بر حفظ ایمنی روانی افراد در این زمینه می‌گوید: ایمنی روانی یعنی این که فرد در امور اقتصادی، خانوادگی، اجتماعی، عاطفی و شغلی خود احساس آرامش کند.
فنگ شویی
چقدر به وسایل اطرافتان وابسته هستید؟ اگر قرار باشد همه داشته‌ها و نداشته‌هایتان را در یک چمدان جای دهید، کدام لوازم زندگی را انتخاب می‌کنید؟ یکی از بزرگان گفته است: «ما بخشی از اجتماعی هستیم که کهنگی را دوست دارد. هیچ چیز را تا آخر مصرف نمی‌کنیم، تنها آن را در جایی انبار کرده و می‌گوییم شاید روزی به درد بخورد یا عتیقه شود. مانند چمدان‌های شکسته، قالیچه‌های کهنه، قاب عکس‌های از مد افتاده و...»
اشاره‌ای به گفته «بودا» در این زمینه نیز خالی از لطف نیست: «هر چه بیشتر داشته باشیم، نگرانی‌مان هم به همان نسبت بیشتر می‌شود و همچنان که زمان می‌گذرد، ما بنده وسایل خود می‌شویم.»
حتماً کلمه فنگ شویی را شنیده‌اید یا کتاب‌هایی با این عنوان دیده و خوانده‌اید. اگر شما تا به حال تجربه این کار را نداشته‌اید، می‌توانید امسال خانه تکانی شب عیدتان را با فنگ‌شویی همراه کنید.فنگ‌شویی دانش کهن چینی است که علوم بسیاری را در دل خود جای داده و امروزه کاربرد و ارزش شایان توجهی در نزد عموم پیدا کرده است.
فنگ‌شویی علمی است برای قرار دادن هر چیزی در جای صحیح خود؛ چه در منزل، محیط کار و یا هر مکان دیگر. براساس این دانش، با ایجاد تعادل میان 5 عنصر بنیادی چوب، آتش، خاک، آهن و آب، می‌توان در انرژی‌های یک مکان تعادل ایجاد کرد و انرژی‌های مثبت را به جریان انداخت. این دانش همچنین تأکید زیادی بر دور ریختن لوازم به درد نخور و اضافی و وسایلی که خاطرات ناخوشایندی را به همراه دارد، میکند.
لباس‌هایی که از مد افتاده‌اند و امیدوار هستید که روزی دوباره مد شوند، ظروف لب پریده، وسایل خراب و قدیمی، هر نوع وسیله‌ای که چند سال بی‌مصرف در گوشه خانه مانده، انواع رسیدها و اسناد که به بیش از 15 سال قبل برمی‌گردد، لوازمی که خاطرات و گذشته‌های تلخ را برایتان زنده میکند، هدیه‌هایی که از دیگران گرفته‌اید اما دوستشان ندارید و حاضر نیستید از آنها استفاده کنید، بریده روزنامهها و مجله‌هایی که سال‌هاست بی‌مصرف مانده است و ...، اگر خانه شما انباشته است از این وسایل، به توصیه دانش باستانی فنگ‌شویی همه آنها را دور بریزید. اگر می‌خواهید در زندگی‌تان تنوع و تحول جدیدی ایجاد کنید و به آرامش و نشاط و تعادل برسید،خانه تکانی عید بهترین بهانه است تا خود را از شر همه این وسایل رها کنید!