بسیاری از خصوصیات شهر می‌تواند در ارتقای سلامت و حتی پیشگیری از بیماری‌ها مؤثر باشد. به بیان دیگر نحوه شهرسازی نیز روی سطح سلامت افراد مؤثر است. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که تا سال 2030میلادی، دوسوم و تا سال 2050بیش از 80درصد جمعیت جهان را جمعیت شهرنشین تشکیل خواهد داد. شهرنشینی به‌عنوان یک مسئله رو‌به افزایش و اجتناب‌ناپذیر در سال‌های اخیر موجب نگرانی بسیاری از مجامع بهداشتی و سازمان‌های مرتبط با سلامت شده است.
توجه به سلامت در سطح شهرها و پرداختن به عوامل مؤثر بر آن به‌ویژه با مدنظر قرار دادن این واقعیت اهمیت می‌یابد که سلامت انسان‌ها تا حد زیادی تحت‌تأثیر وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنهاست و تنها با توجه به پیشگیری و درمان بیماری‌ها، سلامت جامعه بهبود نمی‌یابد.سازمان جهانی بهداشت، گسترش شهرنشینی را یکی از اثرگذارترین وقایع قرن بیست‌ویکم بر سلامت انسان‌ها می‌داند. تلاش و همکاری‌های بین‌بخشی برای بهبود معیارهای سلامت در شهرها تنها زمانی به نتیجه دلخواه خواهد رسید که باشناخت دقیق معضلات آغاز شود. در حال حاضر 80درصد بار بیماری‌های مزمن در کشورهایی با درآمد متوسط و ناچیز متمرکز شده است. این بیماری‌ها با توجه به سیر طولانی خود بار مالی فراوانی را در طولانی‌مدت به‌همراه دارند.
رشد افسارگسیخته شهرنشینی و حواشی آن سلامت روان بسیاری از شهروندان را به‌طور مستمر تهدید می‌کند. ازدحام جمعیت، بیکاری، فقر، اختلافات فرهنگی و احساس تنهایی در کنار مشکل مسکن برای آنها که اجاره‌نشینند همگی عوامل مهم تشدید استرس‌های روحی در شهرها هستند. طبق آمارها شهرنشینی به افزایش محسوس بیماری‌های اعصاب و روان انجامیده است. همچنین مقاومت به درمان‌های موجود در ساکنان مراکز کلانشهرها بیشتر مشاهده می‌شود. مطالعات گسترده نشان داده است که کودکان در نواحی شهری با مشکلات روحی بیشتری در مقایسه با کودکان روستایی روبه‌رو هستند.
تراکم جمعیت و اجبار به زندگی در آپارتمان‌ها موجب شده است تا نقش همسایه‌ها نیز به‌عنوان یک عامل دخیل در سلامت روان مورد توجه قرار گیرد. آلودگی‌های صوتی، نداشتن اطمینان متقابل و تفاوت‌های رفتاری و فرهنگی موجب از بین رفتن احساس امنیت و آرامش روحی بسیاری از شهروندان می‌شود.جنبش بین‌المللی شهرهای سالم برای نخستین‌بار در سال1984در کانادا به‌عنوان نتیجه همایش «شهر سالم تورنتو 2000 فراتر از مراقبت بهداشتی» مطرح و در سال 1986در اروپا توسط سازمان جهانی بهداشت پایه‌ریزی شد. با تصویب اهداف، راهکارها و رویکردهای برنامه شهرهای سالم توسط کشورهای عضو منطقه مدیترانه‌شرقی سازمان جهانی بهداشت، این برنامه به‌طور رسمی در‌ماه نوامبر سال1990در شهر قاهره مصر آغاز شد.
در فروردین سال 2010مفهوم شهر سالم در ایران پس از «همایش شهرسالم» معرفی شد. روش‌های عملیاتی اولیه این پروژه به‌عنوان نمونه در منطقه13 در بخشی از جنوب تهران آغاز شد. در همین سال بود که سازمان جهانی بهداشت، این سال را سال «شهرنشینی و سلامت» نامگذاری کرد که این نامگذاری اهمیت توجه به بحث شهرنشینی و سلامت را می‌رساند. همچنین سال 2010، سال مهمی برای توسعه برنامه شهر سالم در ایران بوده است، زیرا در این سال برنامه شهرسالم در ایران به‌طور وسیع گسترش یافت.این در حالی است که اکثر کارشناسان و دست‌اندکاران معتقدند رسیدن به آرمان‌های سازمان جهانی بهداشت پیرامون شهرنشینی و سلامت تنها با برگزاری برنامه‌هایی از این دست در طول یک هفته محقق نخواهد شد و نیاز به هدف‌گذاری‌های بلندمدت و فرهنگسازی درمیان مردم دارد. برخورداری از زندگی سالم، مولد و هدفمند حقی است همگانی که مسئولیت تحقق آن برعهده همه نهادها و لازمه توسعه پایدار است؛ بر این اساس فراهم‌‌کردن شرایط مناسب برای تأمین سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی شهروندان ازجمله حقوق طبیعی و نیازهای اساسی به‌شمار رفته و در کتب اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید قرار گرفته است.