تعطیلات سه ماهه تابستانی اشتیاق و انگیزه یادگیرندگان را به مراکز آموزشی و فعالیت بیشتردر عرصه آموزش، مطالعه و تحقیق دو‌چندان می‌کند و حتی آنهایی که دانشجو یا دانش‌آموز هم نیستند به‌خاطر یادآوری خاطرات خوش گذشته خود در چنین ایامی، از نشاط، شور و شوق ویژه‌ای برخوردارند، اما امسال شروع سال تحصیلی در دوره عمومی و متوسطه در حالی آغاز می‌شود که آموزش و پرورش دارای نقشه راه و سند و برنامه تحول بنیادین شده و اسناد بالادستی دیگری دارد که اهداف و راهبردهای نیل به آنها را مشخص کرده است.
همچنین بزرگ‌ترین تغییر در ساختار نظام آموزشی برای دومین بار در طول سه دهه گذشته با تبدیل نظام آموزشی به دوره‌های 3-3-6 رقم خورده است که در این ارتباط اگرچه دست‌اندرکاران نظام آموزشی با برگزاری نشست‌های تبلیغی و ترویجی چند هزار نفری متعدد در سطح معلمان تلاش کرده‌‌اند که آرامش نسبی را درون نظام آموزشی و خانواده‌ها به‌وجود آورند، ولی نگرانی و اضطراب از نحوه تغییر این ساختار و منابع و محتوای آموزشی و پیامدهای آن همچنان وجود دارد.
همچنین نظام ارتقای شغلی ازجمله دغدغه‌های معلمان است که در سند تحول بنیادین به آن اشاره شده و مقامات آموزش و پرورش نیز بر اجرای آن تأکید کرده و نوید اجرایی کردن آن را در سال‌جاری تحصیلی داده‌اند، اما معلمان این دغدغه و نگرانی را دارند که با نبود انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی و علمی معلمان که روال معمول در دنیا براین است که اختیارات ارتقای شغلی به آنها واگذار می‌شود چگونه قرار است این نظام اجرا شود؟ آیا این نظام ارتقا هم به رویه صددرصد دولتی تبدیل و در پیچ و خم اداری و ستادی، بی‌خاصیت خواهد شد و معلمان به‌عنوان مخاطبان اصلی این نظام ارتقای شغلی نقش مشخصی در اجرای آن نخواهند داشت؟
در سطح دانشگاه‌ها، اگرچه به لحاظ کمی دیگر عملا فردی پشت کنکور باقی نمی‌ماند و حتی تعدادی از صندلی‌های دانشگاه خالی باقی مانده و امسال آخرین سال برگزاری کنکور است ولی دغدغه استادان از افت کیفیت آموزشی و نگرانی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان از نبود فرصت اشتغال در کشور روز به‌روز جدی‌تر می‌شود؛ ضمن اینکه نداشتن فعالیت صنفی و سیاسی دانشجویان در چند سال اخیر به نگرانی مسئولان و تشکل‌های دانشجویی افزوده است چراکه تجربه سیاسی کشور ما نشان داده که وقتی تحرک سیاسی دانشجویان به‌عنوان قشر مرجع و تأثیرگذار کم می‌شود فضای سیاسی جامعه نیز دچار رکود می‌شود.
افزون بر تحولات درون نظام آموزش عمومی و عالی، امسال در بیرون از دانشگاه و در عرصه بین‌المللی نیز تحولات شگرفی رخ داده که بر روند تحول آموزشی تأثیرگذار است. در سال‌جاری تحصیلی انتخابات مهم ریاست‌جمهوری و همزمان انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا برگزار می‌شود که خود بزرگ‌ترین تمرین و کسب تجربه مشارکت سیاسی برای یادگیرندگان نظام آموزشی کشور است.
همچنین کشور به لحاظ بین‌المللی تحت فشارها و تحریم‌های گسترده‌ای قرار گرفته که ضرورت فعالیت آموزشی، علمی و تحقیقاتی را برای کشور دو چندان کرده است؛ ضمن اینکه در عرصه اقتصادی بنا به فرموده مقام معظم رهبری، کشور در معرض اقتصاد مقاومتی قرار گرفته که استلزامات و شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد.
بنابراین با وجود برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها انتظار می‌رود در شرایط اعمال تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی برای کند کردن مسیر توسعه و پیشرفت کشور، دانش‌آموزان و دانشجویان تلاش فزاینده‌‌ای را در عرصه آموزش و تحقیق وجهه همت خود قرار داده و معلمان و استادان نیز با ایجاد انگیزه بیشتر در یادگیرندگان و به کارگیری روش‌های نوین یاددهی_ یادگیری، گامی جدی و اساسی در مسیر حرکت کشور به سمت قله‌های علمی بردارند تا ان‌شاءالله با پشت‌سر گذاشتن مسائل و مشکلات، کشور در جایگاه واقعی و مورد انتظار ملت به لحاظ علمی و آموزشی در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای قرار گیرد.
* استاد دانشگاه خوارزمی