پدیده‌ای که محور اصلی توسعه اطلاعات عمومی و گسترش دانش تخصصی بشر شده است و هر روز با فراگیر شدن و علاقه و نیاز فزاینده‌ای که به استفاده از شبکه اینترنت به‌وجود آمده است به‌عنوان روشی مؤثر به‌خصوص برای توسعه علمی و یادگیری در جهان در حال توسعه تبدیل شده است.
امروزه تجربیات زیادی نشان می‌دهد که برقراری برنامه‌های آموزش از راه‌دور در کشورهای درحال توسعه نه‌تنها از لحاظ علمی دارای امکان موفقیت است بلکه از لحاظ عملی نیز مناسب و مطلوب است زیرا ایجاد زیرساخت‌های ارتباطات مورد نیاز عموماً آسان‌ترین کار و در درازمدت، ارزان‌ترین راه است.اینترنت این امکان بالقوه را دارد که فاصله دانش بین کشورها را کمتر کند و میان جهان اول و سوم پل بزند.
مؤسسات دانشگاهی و تحقیقاتی قادر به انجام طرح‌های مشترک و بسیج منابع برای حل مشکلات علمی و انجام تحقیقات بین پایگاه‌های دور از هم به‌صورتی کم‌هزینه هستند و هزاران مؤسسه آموزشی و دانشگاهی توانایی تولید و انتقال جهانی اطلاعات و دانش را به‌دست آورده‌اند.از طرفی با رشد اطلاعات علمی در اینترنت و تأثیر انکارناپذیر اینترنت در دستیابی به اطلاعات، به‌نظر می‌رسد که این شبکه فعالیت‌های علمی و پژوهشی اعضای هیأت علمی و محققان را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
یکی دیگر از مهم‌ترین کارکردهای اینترنت آموزش از راه دور است. با پیدایش اینترنت، تجربه آموزش از راه دور کاملاً دگرگون شده است و بسیاری از این موانع آموزشی از سر راه بر داشته شده است. توسعه آموزش از راه دور، امید توقف فرار مغزها که اغلب کشورهای درحال توسعه از آن رنج می‌برند را افزایش می‌دهد؛ فراری که نقل مکان تحصیل کرده‌ترین افراد یک کشور را برای کارآموزی به خارج میسر می‌سازد و حدود 50درصد از آنان هرگز به کشورشان بر نمی‌گردند.
همچنین آموزش از راه دور از طریق اینترنت نوید افزایش صرفه‌جویی‌ها و کاهش هزینه‌های زیرساختی را می‌دهد. نتایج یک پژوهش در بین هیأت علمی دانشگاه‌های تهران نشان می‌دهد که 88درصد از اینترنت برای فعالیت‌های پژوهشی کمک گرفته‌اند.اما تمامی مزایای اینترنت برای توسعه علمی یک کشور، به دسترسی آسان و ارزان جویندگان حوزه‌های علمی به اینترنت است.
خدمتی که تاکنون با موانع و مشکلات بی‌شماری روبه‌رو بوده است: مانند سرعت لاک‌پشتی اینترنت، محدودیت‌های نابجا، فیلترینگ غیر هوشمند، گرانی اینترنت پرسرعت، مدیریت غیرتخصصی سایت‌های دانشگاهی ایران، عدم‌امکان دسترسی به محتواهای تولیدشده در دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی و علمی در اینترنت، ضعف بخشی از هیأت علمی دانشگاه‌ها در استفاده از منابع علمی به‌خاطر ضعف زبان انگلیسی و فقدان و ناتوانی بخشی از هیأت علمی در استفاده و جست‌وجوی اینترنتی.یک درس ارزشمند که از معجزه اقتصادی آسیا باید آموخته شود آن است که سطح آموزشی و علمی یکی از مهم‌ترین عوامل برای رشد اقتصادی در دهه‌های گذشته بوده است.
بنابراین ضرورت انجام تحقیقاتی به‌منظور بررسی موانع و مشکلات موجود در استفاده از خدمات اینترنت در حوزه‌های علمی کاملاً محسوس است تا بتوانیم کارایی نظام اطلاع‌رسانی را بهبود ببخشیم. اگر وضعیت اینترنت بهبود یابد دسترسی به منابع و مستندات علمی آسان‌تر میشود، دسترسی و تبادل نظر با فعالان و صاحب‌نظران علمی در سطح بین‌المللی میسر میشود، دسترسی به آموزش‌های از راه دور مراکز و مؤسسات علمی جهان افزایش می‌یابد، بخشی از مشکلات علمی در حوزه‌های مختلف با تبادل نظر بین صاحبان تخصص با سرعت بیشتری حل میشود، امکان کار تخصصی از راه دور برای مؤسسات و شرکت‌های بین‌المللی و فروش دانش و نرم افزارهای تخصصی به‌عنوان بخشی از درآمدهای ناب کشور میسر میشود و می‌توان بخشی از فارغ التحصیلان را از این طریق به نیروی مولد تبدیل کرد.
* دکتر، در علوم ارتباطات اجتماعی