گروه شهری: مجموعه طاق بستان کرمانشاه و کاخ گلستان تهران به‌عنوان دو مجموعه تاریخی کشور شرایط حساسی را پشت سر می‌گذارند.

اقدامات انجام شده در این دو مجموعه اگرچه حساسیت رسانه‌ها و دوستداران میراث فرهنگی کشور را برانگیخته است ولی روز گذشته خبرگزاری میراث فرهنگی در گزارشی نوشت که مدیران هر دو مجموعه از عملکردهای مرمتی خود دفاع می‌کنند. براساس گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، مجموعه طاق بستان و کاخ تاریخی گلستان دو اثر تاریخی ایران هستند که نامزد ثبت جهانی یونسکو شده‌اند. به گزارش این خبرگزاری، مرمت و بازسازی این دو بنا با چنان سرعت و به‌صورت همه جانبه‌ای شروع شده است که جامعه میراث فرهنگی دچار شوک شده است. برخی از کارشناسان میراث فرهنگی منتقد این نوع مرمت هستند و در مقابل مدیران سازمان به‌شدت از عملکرد خود دفاع می‌کنند.

براساس آنچه خبرگزاری میراث فرهنگی نوشته است، این دو اثر تاریخی ازجمله برجسته‌ترین آثار ایرانی به شمار می‌روند که امسال قرار است از ایران برای فهرست میراث جهانی یونسکو معرفی شوند. طاق‌بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های دوره ساسانی است که در شمال غربی شهر کرمانشاه در غرب ایران واقع شده است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده است و ارزش هنری و تاریخی بسیاری دارد. کاخ گلستان نیز مجموعه‌ای از بناهایی است که در میدان ارگ تهران واقع شده است. بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند. شروع ساخت این مجموعه به ارگ تاریخی تهران و زمان شاه طهماسب اول بازمی‌گردد. این کاخ در دوره قاجار گسترش یافته و مدت‌ها محل سکونت شاهان قاجار بوده است.

مرمت بر اساس الگوی اصلی طاق

براساس این گزارش، طاق بستان این روزها درگیر مرمت است. گفته شده که استفاده از دریل باعث ایجاد لرزه در طاق بستان شده و همین امر به‌تدریج روی کتیبه‌های ساسانی ترک ایجاد می‌کند. احسان احمدی‌نصر، کارشناس ارشد باستان‌شناسی که مسئول طاق‌بستان است، به‌شدت از عملکرد گروه مرمت و باستان‌شناسی در این مجموعه دفاع می‌کند. به گفته او، این اقدامات به‌منظور جهانی شدن و ساماندهی این محوطه تاریخی انجام شده است. خبرگزاری میراث فرهنگی می‌نویسد: اقدامات انجام گرفته در مجموعه طاق بستان به‌منظور بازسازی بوده است، چراکه طی سالیان گذشته به‌دلیل بروز عوامل طبیعی و انسانی، این مجموعه دستخوش تغییراتی بسیار آسیب‌رسان شده است. نصر تأکید می‌کند که این مرمت‌ها براساس الگوی اصلی طاق بستان انجام شده و برای هر مرمتی مطالعات ژئوفیزیکی، مرمتی و مردم‌شناسی انجام گرفته است.

او همچنین درخصوص صدور مجوز برای اقدامات باستان‌شناسی در مورد این مجموعه می‌گوید: «مطالعات باستان‌شناسی طاق بستان با سرپرستی خودم و با همکاری نورالله رحیمی، کارشناس باستان‌شناسی انجام شده است. همچنین کاوش‌هایی نیز درباره توالی فرهنگی غار ملاورد به سرپرستی خانم دکتر شیدرنگ بوردن از فرانسه و علیرضا مرادی، مدیر پایگاه طاق‌بستان انجام شده است.» به گفته او، طاق بستان کمیته راهبری دارد و کارشناسان تحت نظارت این کمیته که به سرپرستی دکتر طالبیان است، اقدام می‌کنند. آخرین بازدیدهای انجام شده از سوی رئیس این کمیته نشان می‌دهد که عملکرد مطالعاتی و پژوهشی و پیشرفت فیزیکی پروژه بسیار خوب بوده است. وی در پاسخ به این سؤال که چرا برای بازسازی این مجموعه از دریل استفاده شده که احتمال آسیب‌زدن به کتیبه‌ها را افزایش می‌دهد، می‌گوید: برای اینکه بتن‌های الحاقی به مجموعه را برداریم مجبور شدیم تا از چکش برقی استفاده کنیم نه دریل، اگر از چکش و قلم استفاده می‌کردیم، قطعا آسیب بیشتری به مجموعه وارد می‌شد. علیرضا مرادی، مدیر پایگاه طاق‌بستان نیز هرگونه اقدامی در این مجموعه را براساس مطالعات ژئوفیزیک عنوان می‌کند و در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی تأکید می‌کند که برای برداشتن بتن اضافی در این مجموعه از چکش برقی استفاده کردیم که صدا و ارتعاشی ندارد.

کارشناسان به کاخ بیایند

از سوی دیگر در مجموعه تاریخی گلستان تعبیه آسانسور در عمارت خوابگاه، نصب پنجره‌ها روی دیوارهای تیغه کشیده شده و سرعت بخشی به مرمت کاشی‌کاری‌ها و آیینه‌کاری‌ها، ‌مرمت‌های نامناسب در پشت مجموعه کاخ گلستان و... انجام‌شده که این اقدامات مورد انتقاد کارشناسان میراث فرهنگی قرار گرفته است.

با وجود این، رئیس کاخ گلستان در مورد همه این نگرانی‌ها به خبرگزاری میراث فرهنگی می‌گوید: رسانه‌ها با صحبت در مورد سونامی مرمت، کم‌لطفی کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد که دلشان برای فرهنگ نسوخته است. کارشناسانی که منتقد به مرمت این کاخ هستند، درهای این کاخ باز است، بیایند و نظراتشان را بگویند. به گفته او، در هر دوره‌ مدیریتی مرمت‌های خودشان را انجام دادند و بازسازی این کاخ همیشه در راس دستورات قرار داشته و تمام مرمت‌ها با نظارت تمام و کمال معاونت میراث فرهنگی انجام می‌شود و همچنین همیشه گروه حرفه‌ای به مرمت‌های ثبت جهانی نظارت دارند و در مورد کاخ گلستان هم‌چنین است.

شریفی نیز همچون احمدی نصر درباره نظارت کمیته مرمت آثار تاریخی به سرپرستی دکتر طالبیان استناد کرده و می‌گوید که این مرمت‌ها همه مورد تأیید بوده است. او درباره آسانسور می‌گوید، برای امنیت و سهولت کار، این بالابر نصب شده و هیچ مشکلی هم ندارد و اگر کارشناسان ثبت جهانی بگویند که این بالابر مشکل دارد ما آن را بر می‌داریم.

برچسب‌ها