به گزارش ایسنا، شامگاه یکشنبه - 7 آبان ماه - آخرین جلسه از داوری اعضای هیات داوران بنیاد شمس برای بررسی مجموعه آثاری که به مرحله نهایی مسابقه ساخت مقبره شمس تبریزی راه یافته بود، برگزار شد.
در این مراسم، مدیر عامل بنیاد فرهنگی شمس تبریزی گفت: امروز روز بسیار مهمی در تاریخ فرهنگ ایران زمین است، زیرا چندین سال است که آرزوی رسیدن چنین روزی را برای انتخاب و ساخت نمای نهایی مقبره شمس تبریزی داشته‌ایم.
او اضافه کرد: وقتی جشنواره بزرگ شمس تبریزی برپا شد این آرزو را داشتیم تا مقبره متروک و مهجور شمس تبریزی آباد و تبدیل به قونیه ایران زمین شود، زیرا که شمس تبریزی به عنوان مراد اصلی مولانا جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و ادبیات ما دارد.
ایوبی سپس به همکاری بنیاد معماری میرمیران با این مجموعه اشاره کرد و افزود: سال گذشته با یکی از معتبرترین بنیادهای معماری ایران وارد مذاکره شدیم و این همکاری تا به امروز ادامه داشته است و اعضای این مجموعه بیش از یک سال است که همدلانه و از صمیم قلب با بنیاد شمس برای تحقق چنین آرزویی مشارکت می‌کنند.
مدیرعامل بنیاد فرهنگی شمس تبریزی با اظهار خرسندی از آمار غیر قابل باور شرکت کنندگان چنین رویدادی اظهار کرد: حدود هزار و 800 نفر ثبت نام و اعلام آمادگی کردند، اما از آنجا که ما فقط طرح نمی‌خواستیم و باید ماکت کامل طرح تحویل بنیاد می‌شد در نهایت 244 اثر در برج آزادی مورد قضاوت هیات داوران قرار گرفت.
او با اشاره به ترکیب اعضای هیات داوری این رویداد بزرگ یادآور شد: این هیات جزو معتبرترین هیات‌های ممکن برای قضاوت آثار چنین حادثه مهمی بود.
به عنوان مثال عباس کیارستمی با نگاه زیباشناختی که بر روی آثار مولانا و شمس داشت و یا حسن بلخاری با علمی که به مباحث ادبی و فلسفی داشت، با وسواس و دقت در این ترکیب قرار گرفتند و تمامی آثار را مورد داوری قرار دادند.
ایوبی اضافه کرد: دکتر اردلان به عنوان چهره صاحب نام این عرصه با عشق و علاقه به ایران سفر کرد تا داور یک رویداد معنوی‌گرا در عرصه معماری باشد. از این رو نتایج چنین رویدادی بسیار امیدبخش است.
او در بخش دیگری از سخنان خود به شاکله بنیاد شمس و تصمیم این مجموعه برای برگزاری چنین رویداد بزرگی اشاره کرد و افزود: بنیاد شمس بیشتر یک بنیاد علمی است، اما از آنجا که دلمان می‌خواهد مقبره شمس تبریزی یک بار ساخته شود و دیگر هیچ گروهی این فکر را نکند که کاری جایگزین آن اثر شود، لذا عهده‌دار چنین رویدادی شدیم.
ایوبی ادامه داد: در این مدت جلسات متعددی با استاد محقق، موحد، سبحانی و ... داشتیم تا مفاهیم موردنظر برای اعلام به معماران را استخراج کنیم و شاهد کار ارزنده‌ای باشیم که جهانی و ماندگار بماند و نیاز به خراب شدن نداشته باشد.
از این جهت پشتوانه چنین حرکت و جریانی بر دوش بزرگانی استوار است که اگر نبودند این کار به نتیجه نمی‌رسید.
مدیر عامل بنیاد فرهنگی شمس تبریزی متذکر شد: استاد موحد به عنوان فردی که مقالات شمس تبریزی را تصحیح کرده ،سازنده اصلی این مقبره است و یا استاد ریاحی با پشتوانه علمی‌اش که در مقالات خود ثابت کرد شمس تبریزی ایرانی است اگر در کنار ما نبود، قطعا چنین پروژه‌ای به سرانجام نمی‌رسید.
ایرج اعتصام - به عنوان یکی از اعضای هیات داوران - مسابقه بزرگ طراحی معماری آرامگاه شمس نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: استقبال بسیار زیادی از این رویداد صورت گرفت زیرا با توجه به تجربه‌ای که در برگزاری مسابقات معماری دارم، معمولا شاهد ثبت نام و حضور حداکثر 150 نفر هستم و وقتی این رقم به ندرت به 200 برسد یعنی اتفاق بزرگی است.
در حالی که برای این مسابقه بعد از اعلام فراخوان، شاهد ثبت نام هزار و 800 شرکت کننده بودیم که نشان می‌دهد معماران ایرانی تا چه اندازه علاقمند به حضور در چنین پروژه ملی هستند.
او ادامه داد: مسابقه طراحی معماری آرامگاه شمس یک مسابقه مفهومی به معنای خیلی از مسابقات معماری نیست و اگر این طور بود شاید همان هزار و 800 نفر طرح‌های نهایی را هم ارائه می‌کردند، اما از آنجا که سخت گیری ما در انتخاب آثار زیاد بود و مدارک باید به صورت کامل ارائه می‌شد، در نهایت حدود 240 طرح نهایی به دست ما رسید و خیلی از معماران ترجیح دادند تا به صورت گروهی شرکت کنند.
اعتصام با اشاره به اولویت‌های هیات داوری برای انتخاب آثار نهایی این مسابقه توضیح داد: قرار بود تمامی آنهایی که ضوابط مورد اعلام را رعایت نکرده‌اند و یا ماکت نهایی را با ارائه جزئیات کامل اثر نداده‌اند، حذف شوند که این اتفاق را در چندین دوره حذفی انجام دادیم و نهایتا 48 کار انتخاب شد.
این معمار برجسته در ادامه سخنانش به ترکیب هیات داوران اشاره کرد و افزود: نادر اردلان به عنوان یک چهره بین‌المللی که آثار و تئوری‌هایش برای جامعه معماری بسیار ارزشمند است در کنار بزرگان دیگری همچون علی اکبر صارمی، داراب دیبا، شهاب کاتوزیان، فریار جواهریان، حسن بلخاری و سید محمد بهشتی به داوری آثار پرداختند و اسامی آنها نشان می‌دهد که تا چه اندازه به این پروژه تسلط داشتند.
اعتصام افزود: ما تلاش کردیم علاوه بر گروه معماران که همگی از برجسته ترین نام‌های این حوزه هستند، از چهره‌هایی چون کیارستمی و بلخاری نیز کمک بگیریم که آمدند و نظراتشان را مطرح کردند.
به ویژه در باره شرحی که از معماران برای آثارشان خواسته بودیم تا به واسطه آن ایده‌ها و مبانی فکری و فلسفی خود را از طراحی این ماکت‌ها ارائه دهند، حضور این افراد کمک بسیار خوبی بود.
او همچنین با اشاره به حضور عباس کیارستمی در این ترکیب یادآور شد: ایشان در یکی دو پروژه دیگر بنیاد معماری میرمیران را همراهی کرده بود و نقطه نظرات جالب و زیبایی شناسانه‌ای درباره معماری و طبیعت دارد، اما از آنجا که در سفر حضور داشت و نتوانست برای داوری به ایران بیایند آثار را به صورت تصویری ارزیابی کردند.
اعتصام در همین رابطه توضیح داد: معمولا ترکیب داوران در هر مسابقه‌ای بین سه تا پنج نفر است و در نهایت به 7 نفر می‌رسد، اما انتخاب 9 عضو برای داوری چنین پروژه‌ای صرفا به دلیل اهمیت زیاد این برنامه است و نگاه موشکافانه ما را نشان می‌دهد.
او سپس به ارزیابی آثار نهایی این جایزه پرداخت و افزود: 48 کار برای داوری دقیق تر انتخاب شد و از میان آنها 22 اثر را انتخاب کردیم که با جزئیات ویژه‌ای مورد قضاوت هیات داوران قرار گرفت، اما از آنجا که قرار است این پروژه نهایی به مرحله اجرایی برسید و همه ما این امید را داریم که این اثر تنها برای یک بار ساخته شود و به عنوان یکی از افتخارات ملی ایران باقی بماند، لذا در آخرین جلسه که صبح امروز با دید کاملا انتقادی و جزئی نگری برگزار شده بود، شش کار برتر را انتخاب کردیم.
به گفته اعتصام، قرار است از میان این شش اثر، نفرات اول تا سوم تعیین شود و به مابقی آثار لوح تقدیر اهدا گردد.
اما از آنجا که اهمیت این پروژه به گونه‌ای بود که نیاز به تکمیل نهایی اثر داشت به این شش طرح برگزیده فرصت دیگری ارائه شد تا بتوانند پروژه نهایی خود را با تمام جزئیات ارائه کنند و طی این فرصت تمامی ایرادات و توصیه‌های هیات داوران را نیز در کار خود مورد توجه قرار دهند.
نادر اردلان - یکی دیگر از اعضای هیات داوری - این مسابقه که برای حضور در چنین پروژه‌ای به ایران سفر کرده است، درباره آثار و کیفیت این رویداد بزرگ توضیح داد: خوشبختانه همه چیز با نظم بسیار انجام شد و از میان پروژه‌هایی که مورد قضاوت قرار دادیم، کاملا مشخص بود که معماران با علاقه بخصوصی این کار را انجام دادند.
زیرا این پروژه در معماری یک رمز معنوی در کنار تخصص معماری است.
اردلان تصریح کرد: در انجام چنین پروژه‌ای باید بفهمیم که تفکر شمس تبریزی چیست و از این رو نیازمند مطالعات و آمادگی عمیقی هستیم.
در ضمن باید معمار خوبی باشیم تا بتوانیم ایده‌های خود را با شعر شمس تبریزی و گفتگوی او با مولانا پیاده کنیم.
این معمار برجسته در پایان سخنان خود یادآور شد: وقتی بزرگی در اشعار خود به بی مکانی اشاره می‌کند پس مطالعه ما به قدری باید دقیق باشد که بتوانیم برای او یک مکان طراحی کنیم.
لذا هیات داوران ترجیح داد تا فرصت بیشتری را برای تکمیل پروژه‌های نهایی در اختیار این معماران قرار دهند تا با راهنمایی‌های هیات داوران بتوانند اثری را تحویل دهند که لیاقت شمس تبریزی را داشته باشد.
در بخش پایانی این نشست حجت الله ایوبی درباره مشکلات پیش روی ساخت چنین پروژه‌ای توضیح داد: همانطور که می‌دانید بنیاد شمس توانایی و امکان ساخت پروژه نهایی را ندارد اما معتقدیم ضمانت اجرایی شدن چنین پروژه‌ای در کارهایی است که ارائه می‌شود و اگر نهایتا اثری ارزشمند باشد قطعا در میان مسئولان و مردم این عطش را برای ساخت آن به وجود می‌آورد.
او گفت: تمام سعی بنیاد شمس بر این است که کمک کنیم تا این آرزوی دیرینه‌مان محقق شود و اگر قرار باشد روزی شرایط ساخت آن فراهم گردد همین اثر برگزیده مسابقه را بسازند.
زیرا کاری بهتر از این قابل تصور نیست و با نکته سنجی یک هیات متخصص انتخاب شده است. البته مردم خوی و علاقمندان به شمس تبریزی نیز در تحقق چنین رویایی ما را کمک خواهند کرد.
ایوبی با تاکید بر آنکه پروژه ساخت مقبره شمس تبریزی یک پروژه مردمی است، متذکر شد: در بین مدیران فرهنگی این انگیزه برای ساخت مقبره دیده می‌شود و امیدواریم در تحقق هرچه سریعتر آن ما را کمک کنند.
در بخش پایانی این مراسم و بعد از ضیافت شامی که در موسسه فرهنگی اکو برپا شده بود، اعضای بنیاد شمس از هیات داوران جایزه بزرگ طراحی معماری آرامگاه شمس تقدیر کردند.
ایوبی در این بخش گفت: چهار روز داوری چنین پروژه بزرگی کار خسته کننده‌ای است و باید از این ترکیب داوران برای همراهی صمیمانه‌شان قدردانی کنیم.
او سپس با اشاره به حضور لوریس چکناواریان در این مراسم گفت: خوشبختانه امسال اپرای مولانا توسط این هنرمند برجسته موسیقی آماده می‌شود و امیدوارم هرچه سریعتر بتوانیم در مقبره شمس تبریزی شنوای این اپرا باشیم.
محمدعلی موحد - یکی از اعضای بنیاد شمس تبریزی - نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: قطعا آدم‌های بزرگی همچون شمس و مولانا احتیاج به این کارها ندارند چه بسا که وقتی قرار بود مقبره‌ای برای پدر مولانا ساخته شود او مانع این کار شد.
پس اگر قرار است چنین پروژه بزرگی دنبال شود هدف ما بر این است که مقبره شمس به عنوان یادگار و انگیزه‌ای برای نسل‌های بعدی باقی بماند.
موحد با اشاره به اهداف بنیاد شمس از انجام چنین پروژه‌ای گفت: هر ملتی باید سپاسگذار نعمت‌های الهی باشد که در اختیارشان قرار می‌گیرد، یعنی باید قدر این موهبت‌ها را بشناسد و از سوی دیگر ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که به فرزندان و نسل آینده چه درسی می‌توانیم بدهیم.
زیرا باقی گذاشتن چنین مقبره‌ای معلم نسل جوان آینده خواهد بود تا اجازه ندهد این چراغ خاموش شود و امیدوارم خداوند روزی را نیاورد که این چرا‌غ‌ها خاموش شود و از هر نسل به نسل بعدی منتقل گردد.
موحد در پایان سخنان خود اظهار امیدواری کرد تا این فرصت را پیدا کند و آنقدر از خدا عمر بگیرد که شاهد اجرای اپرای مولانای چکناواریان بر مقبره شمس تبریزی باشد.
در بخش پایانی این مراسم نیز عبدالحسین مختاباد به اجرای قطعاتی پرداخت.