در گفت‌وگو با دکتر عظیم فرد، مدیرکل صدور پروانه سرویس‌های رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از وی درباره استانداردهای ایران در حوزه دکل‌ها سؤال کرده‌ایم و اینکه درصورت تخلف سازمان‌ها و شرکت‌های نصب‌کننده دکل، مردم چگونه می‌توانند شکایت کنند و اساسا حق و حقوق مردم در این میان چه جایگاهی دارد.
- نحوه اعطای مجوز به دکلهای گوشی تلفن همراه و مخابرات چگونه است؟
در پروانه‌هایی که به اپراتورها می‌دهیم آنها را مکلف کرده‌ایم که مجوزهای سایر دستگاه‌های ذی‌ربط را کسب کنند. به عنوان نمونه، درمورد نصب دکل در شهر تهران، باید با توجه به مقرراتی که در شهر حاکم است به دستگاه‌های ذی‌ربط مراجعه کنند و مجوزهای لازم را بگیرند. مثلا اگر اداره‌ای بخواهد بی‌سیمی را درپشت بام خود نصب کند برای او ارتفاع آنتن را مشخص می‌کنیم و سایر موارددیگر.
- چند نوع پروانه صادر می‌کنید؟
در کل سه نوع پروانه صادر می‌کنیم. یک نوع را به‌طور اختصاصی صادر می‌کنیم که در آن نقطه و ارتفاع را مشخص می‌کنیم، استاندارد دستگاه را تست می‌کنیم، توان تشعشعی، فرکانس دقیق، مدت اعتبار و موارد دیگر را ثبت می‌کنیم؛ این پروانه اختصاصی است که اپراتورها شامل این نمی‌شوند. نوع دیگر پروانه‌ها عمومی است یعنی نه به شخص بلکه به اشخاص می‌دهیم، باندی را مشخص می‌کنیم و مردم می‌توانند دستگاه‌های بی‌سیم خود را در آن باند به‌کار گیرند. در این مورد چون تعداد زیاد است لازم نیست که به سازمان مراجعه کنند و تک‌تک پروانه صادر شود اما درعین حال باید استانداردهای لازم را رعایت کنند؛ اینکه در چه فرکانسی کار می‌کند؟ پهنای باند، برد و توان آن چقدر است؟ نوع سوم پروانه‌های باندی است که اپراتورها را در برمی‌گیرد مثل همراه اول و ایرانسل که یک باندی را وزارت ارتباطات به آنها اختصاص می‌دهد برای بخش دسترسی، در مدت مثلا 10یا 15سال و برای اینکه کار آنها راحت‌تر انجام شود مجبور نیستند که برای تک‌تک دکل‌هایشان از سازمان پروانه بگیرند. با این حال شرایط عمومی برای آنها تعیین می‌شود. برای نمونه فرکانس را اعلام، استاندارد را تعیین، انرژی تشعشعی و موارد دیگر را مشخص کرده و به اپراتورها اعلام می‌کند که برای نصب دکل، باید به دستگاه‌های ذی‌ربط مراجعه کنند. به‌عنوان نمونه اگر دکل نزدیک فرودگاه است باید قوانین فرودگاه‌های کشور را رعایت کنند.
- با توجه به اینکه صدور پروانه برعهده سازمان شماست آیا درباره ایمنی تشعشعات اقدام خاصی انجام می‌دهید؟
در هر صورت چون پروانه را سازمان ما صادر می‌کند نمی‌توانیم در این مورد بی‌تفاوت باشیم اما طبق قانون بحث ایمنی تشعشعات برعهده سازمان انرژی اتمی است که آنها باید انرژی امواج رادیویی را نظارت کنند. به‌عبارت دیگر، اپراتورها، پس از اخذ مجوز از سازمان ما حتما باید از سازمان انرژی اتمی نیز برای رعایت حدودمجاز تشعشع موافقت و پروانه لازم را بگیرند. سازمان انرژی اتمی نیز ارزیابی‌هایی را روی دستگاه‌ها انجام می‌دهد و درصورت تأیید اجازه ورود به کشور را صادر می‌کند. این سازمان حین نصب، استقرار و روشن کردن دستگاه نیز به موضوع اشراف دارد حتی مواقعی هم به‌صورت سرزده، نظارت می‌کند.
- آیا از خود اپراتورها هم خواسته می‌شود که اقداماتی را در این‌باره انجام دهند؟
از اپراتورها هم خواسته می‌شود که اندازه‌گیری‌های لازم را انجام دهند اما درهرحال چون سازمان تنظیم مقررات رادیویی پروانه کسب برای اپراتورها صادر می‌کند باید نقطه مشترک همه مقررات باشیم.
- یعنی مقررات همه دستگاه‌های ذی‌ربط برای اپراتورها باید از طریق سازمان ابلاغ شود؟
بله. هر دستگاهی که مقررات خاصی برای اپراتورها دارد و می‌خواهد به اپراتورها ابلاغ کند باید برای ما بفرستد تا ما برای اپراتورها ابلاغ کنیم.
- در مقررات چقدر به شاخص‌های سلامت و ایمنی مردم توجه شده است و آیا استانداردهای تعریف شده‌ای وجود دارد؟
قطعا اولویت اول همه دستگاه‌ها بحث سلامت مردم است و برای ایمنی تشعشعی در کشور از استانداردهای روز دنیا تبعیت می‌شود. سازمان انرژی اتمی هم با این استانداردها همزمان و همگام است. در این‌باره حد و حدودهایی گذاشته شده است. تشعشعات رادیویی که یک فرستنده می‌تواند داشته باشد طبق جداول و منحنی‌هایی که در ضوابط است مرزگذاری شده و این اعداد و حدودی هم که تعیین شده یک‌پنجاهم مقدار مشکوک به صدمه است. یعنی خود استاندارد آن عددی را که خطرناک است را تقسیم بر 50کرده است. سازمان انرژی اتمی برای این کار ابزار و دستگاه‌هایی دارد که اینها را اندازه‌گیری کند و علاوه بر آن، اپراتورها را نیز مقید کرده که تشعشعات خود را اندازه‌گیری کنند.
- هنوز به‌طور مشخص نگفته‌اید که مقدار خطرناک براساس استانداردهای اعلام‌شده چقدر است؟
این عدد برای فرکانس‌های مختلف متفاوت است. ضوابط آن به‌طور کامل در اینترنت است که می‌توانید به آن مراجعه کنید.
- شنیده می‌شود که نزدیکی دکل‌ها با منازل مسکونی می‌تواند باعث سرطان خون شود؛ آیا شما هم این شنیده‌ها را تأیید می‌کنید؟
در این موارد باید بسیار با احتیاط صحبت کرد چرا که تا تحقیقاتی دراین‌باره صورت نگیرد نمی‌توان این موضوع را تأیید کرد و چون در کشور ما تحقیقاتی صورت نگرفته است نمی‌توان این مسئله راتأیید کرد. البته مطالعات در این‌باره ضدونقیض است اما بیشتر مطالعات نشان می‌دهد که این تشعشعات نمی‌تواند تنها عامل ایجاد سرطان شود. از سوی دیگر من نیز در این زمینه صاحب‌نظر نیستم.
- درصورتی که استانداردهای مشخص شده رعایت نشود مردم چگونه می‌توانند شکایت کنند؟
شکایت‌ها را می‌توانند به چند طریق انجام بدهند. مردم می‌توانند از طریق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی این مهم را پیگیری کنند. همکاران ما موضوع را پیگیری کرده و اپراتور مربوطه را پیدا می‌کنند. مواردی بوده که حتی جابه‌جایی‌هایی هم صورت گرفته است. از سوی دیگر مردم می‌توانند به شهرداری منطقه خود نیز مراجعه کنند. حتی مراجع قضایی هم می‌دانند که این موضوعات را از چه طریقی باید دنبال کرد اما در نهایت همه اینها برای بحث ایمنی تشعشعی به‌نظر سازمان انرژی اتمی همگرا می‌شود البته اگر نیاز به اندازه‌گیری خاصی باشد ما نیز به آنها کمک خواهیم کرد.
- نگرش شما درباره بحث نصب دکل‌ها و رعایت زیبایی شهر چیست؟
از نظر من دکل‌ها واقعا نازیبا هستند. خیلی از آنها نباید در محیط شهری به این شکل موجود باشند. باید نسبت به سنخیت دکل‌ها با محیط اطراف آنها چاره‌اندیشی شود. دکل‌ها نباید در دید قرار گیرند و به‌نظرم در این باره باید از تجارب سایر کشورها بهره بگیریم.