بسیاری از ورزش‌های بومی و محلی در روستاها و حتی شهرهای استان مازندران در حال فراموشی است، اما اخیرا تلاش‌هایی صورت گرفته تا بازی‌های بومی و محلی مناطق مختلف این استان با برگزاری مسابقات احیا شود.
یکی از بازی‌های معروف (سپک تاکرا) که کشورهای آسیای شرقی مدعی هستند زادگاه این ورزش آنجاست، در سال‌های قبل از انقلاب در روستاهای مازندران به عنوان پاپلیس بازی رواج داشته است.
بازی‌ها و سرگرمی‌های محلی استان مازندران که برخی از آنها در مناسبت‌های خاص برگزار می‌شوند؛ عبارتند از:
- آل چمیلیک، آیترک، گونترک (ماه میخوام - آفتاب میخوام)، اته بزهکا، ادنگ قلوک، ارکون ورکون، ارنگ و مرنگ، استا میخوام بیایم از باغت گل بچینم، اغوزچالی، السلام‌علیک خال خالکه، اودنگه‌تیر، بلنیکا، بورد- بورد (رفت، رفت)، پاچوبازی ، پکپکی، پلنگ پرشی، پنجه، پیشه‌کا، تب وچه له، تبکا (توپبازی)، ترنابازی، توپا قاچ، تلاجنگی، جوزکا، جهنم‌کا، چرخک‌کا، چش بهچش، چک بهچک، چلیک‌کا ، چلی مالکا، چوخر سواری، چهارراه ، خرجین هاله، خرسواری ، دچرخه‌کا، دسه بزهکا، دغلبازی، دنقول‌کا ، دیواری ، ذکر خنجر ، رسنکا، رسنکیوک، زوزو، سر بپریکا، سرسنگ بهسنگ، سنگچران، سنگ کشتی، سیتکا، شاهوزیرکا، شیر و پلنگ، شیطان‌بازی، علیخان جرجور، قابکا، کشتی باشال، کشتی کمری، کلاحسابه، کلک‌تراش، کمربندبازی، کیوبه، گیروش (ترکمنی)، گزکا، گودلهزنی، لاپهکا، لیسبرلیس، مردخدا ، مرغنه جنگی ، نعش، وجهکا، هفت سنگ، یک چک دو چک ، یک دبه - دو دبه و... .
در ادامه برخی از این‌گونه بازی‌ها و سرگرمی‌ها معرفی شده است:
آغوزکا یا گردو بازی:
بازیکنان گردو ها را دو به دو روی یکدیگر چیده و هر یک به نوبت با گردویی به نام کل یا تیره ( گردوی بزرگ تر ) به گردوها می زنند.
اگر نفر اول به گردو ها زد و آنها را انداخت فعلا" برنده محسوب می شود و بقیه بازیکنان باید به تیره او بزنند هر کسی موفق شد صاحب همه گردوها می شود در غیر این صورت نفر اول همه گردوها را جمع می کند.
چلیک مارکا:
بازیکنان به دو گروه تقسیم می شوند. برای بازی دو تکه چوب یا چلیک و و چوب بزرگ یا مارکا نیاز دارند.
ابتدا گروه اول، چوب کوچک را روی گودالی قرار می دهند سپس با چوب بزرگ به زیر چوب کوچک کی زنند و آن را به طرف بالا پرت می‌کنند.
چوب هر یک از بازیکنان که مسافت بیشتری را طی کند، آن گروه برنده می شود افراد بازنده باید به برندگان سواری بدهند.
رزین کا:
رزین وسیله چوبی به شکل Y است که تکه نوار لاستیکی به دو سر انتهای چوب بسته می شود.
بازیکن با گذاشتن سنگ لای لاستیک و کشیدن آن به طرف عقب سنگ را پرتاب می کند و گنجشک شکار می کند.
ریسمان بازی:
از بازی های نمایشی سنتی مازندران به ویژه در غرب استان، ریسمان بازی است. این بازی غالبا در مراسم عروسی برگزار می شد.
ریسمان بازان دو نفر هستند یک نفر به عنوان بند باز بالای طناب راه می رود و دیگری به نام شیطانک در پایین می‌ایستد.
بند باز بالای طناب با گذاشتن مجمع روی سر یا سوار شدن روی دوچرخه روی طناب راه می‌رود و شیطانک نیز در پایین با درآوردن شکلک و حرکات خنده آور تماشاچیان را سرگرم می کند بعد از پایان نمایش شیطانک در بین تماشاچیان می‌چرخد و پول و شیرینی جمع می کند از صاحب خانه نیز پول و شیرینی می‌گیرند.
کشتی لوچو:
کشتی لوچو از کشتی های محلی استان مازندران است و در گذشته در مراسم عروسی اجرا می شد.
اما امروزه در بعضی از نقاط استان این کشتی همه ساله در تابستان بعد از وجین شالی، هنگام فراغت کار روستاییان ، انجام می شود.
در ایام دیگر مانند اعیاد مذهبی و ملی نیز کشتی لوچو برگزار می شود و جایزه برنده یک راس گاو است که توسط اهالی خریداری می شود.
برای مسابقه دو نفر از کشتی گیران با تجربه به عنوان داور انتخاب می شوند در این کشتی هر گونه ضربه زدن به بدن یا سر حریف، گرفتن انگشت دست، سرچنگک و ضربه زدن به کتف و گرفتن گوش، خطا محسوب می شود.
کشتی‌گیری که در این دو هفته تمامس حریفان را شکست دهد، برنده مسابقه است. در طول برگزاری مسابقه ساز و دهل نیز نواخته می شود تا شور و هیجان بیشتری به مسابقه بدهد.
گاوجنگی:
از دیگر سرگرمی‌های دیرپا، مراسم گاو جنگی در روستای شیر کلا شهرستان نور است که به زبان محلی تشک جنگی نامیده می شود.
این مسابقه هر سال و یک هفته بعد از اتمام کشتی لوچو در اوایل مرداد ماه به مدت 10 روز برگزار می شود.
قبل از انجام مسابقه از اهالی محل مبلغی پول بابت هزینه های ضروری جمع آوری می شود. چند روز پیش از مسابقه از طریق نامه تاریخ برگزاری مسابقه به اطلاع اهالی روستاها وشهرها و حتی استان های همجوار رسانده می شود.
هزینه نگه داری مهمانان در روستا و کرایه از پول جمع آوری شده پرداخت می شود.
« سوچلا» یا شکار به روش سنتی در آب بندان:
یکی از راه های درآمد روستاهای مرکزی مازندران شکار پرنده به روش سنتی در آب بندان به هنگام کم آبی است.
اواسط پاییز پرندگان مانند قو، غاز، چنگر، انواع مرغابی و... از نقاط سردسیر به سواحل دریای مازندران که دارای آب و هوای معتدل است، مهاجرت می‌کنند و بیشتر در آب بندان ها که به علت کشت شالی، محل مناسبی برای تغذیه پرندگان است، ساکن می شوند.
این شکار از اوایل پاییز هر سال تا 15 اسفند در شب های تاریک بدون تیراندازی با وسایل شکار سنتی و رعایت مقررات محلی انجام می شود.
در این مدت آب بندان قرق و تیر اندازی در فاصله 500 متری اطراف آن ممنوع می شود. این نوع شکار توسط تور و بیشتر در روستاهای گل نشین، سید محله، زرین کلا، لاریم و مشک آباد در مسیر جاده ساری - بابلسر از طریق جاده خزر آباد انجام می شود.
صید سنتی به روش روز دما:
شکار به روز روز دما معمولا" در اواخر مهرماه با مهاجرت پرندگان وحشی به آبگیرها در روز انجام می‌شود.
برای این کار چند روز قبل از مهاجرت پرندگان وحشی، اردک‌ها تربیت شده را در محل صید نگه داری می کنند تا به محیط اطراف عادت کنند.
سپس در محل مورد نظر گودالی به مساحت حدود 20 متر مربع حفر می کنند. روی گودال توری به صورت عمود قرار می دهند که به نخی بسته شده است.
سر دیگر نخ را صیاد به دست می گیرد با ورود پرندگان وحشی به منطقه اردک‌های ترتیب شده به جمع پرندگان وحشی می‌پیوندند و آنها را به طرف گودال می‌کشانند سپس صیاد نخ را می کشد و تور روی گودال می افتد و پرندگان به دام می افتند.