اما زیست‌شناسان، روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و هنرمندان در مورد بازی نظرات، تعاریف و برداشت‌های دیگری ارائه می‌دهند. زیست‌شناسان بر این باورند که علاقه انسان به بازی ریشه در کنجکاوی او نسبت به کشف و شناخت محیط اطراف دارد.
روان‌شناسان نیاز انسان به بازی را نتیجه وجود انرژی مازادی می‌دانند که وی در خود نهفته دارد و جایی باید به مصرف برساند. در دیدگاه جامعه‌شناسی نیز بازی وسیله‌ای برای تمرین آدمی در زندگی اجتماعی تلقی شده است. در نهایت هنرمندان نیز بر این باورند که بازی هنری ناشی از فرهنگ و آداب و سنن هر جامعه است.
بنابراین بازیها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند که چه در عصر حاضر و چه در گذشته با هدف پرکردن اوقات فراغت انسان طراحی شده‌اند.
با شناخت بازیهای بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی که علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردارند، نه تنها می‌توان تاریخ و سنن این مرز و بوم را به شکلی پویا و عمیق به نسل‌های آینده منتقل کرد، که از آن به عنوان بهانه‌ای برای گریز از عواقب اعتیاد به تکنولوژی و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی استفاده کرد.
به خصوص آنکه در بسیاری از این نمونه بازیها قوانینِ ساده و اولیه‌ای از شکل بهینه اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین می‌شود تا افراد را به مهارت‌های لازم برای روبرویی با موقعیت‌های دشوار زندگی مجهز کند.
با نگاهی اجمالی به چند نمونه از این بازیها به خوبی نماد این آموزش‌ها را می‌شود کشف کرد: احترام به دیگران، درک مفهومی و عملی رقابت سالم، دستیابی به مهارت پذیرش شکست، کار گروهی، همکاری و همیاری با دیگران برای رسیدن به یک هدف مشترک، ایثار و فداکاری، تلاش جسمی و فکری، اهمیت راستی و صداقت و...
با توجه به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازیها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.
به طور مثال بازیهای مراسم عروسی، مراسم کشاورزی، برداشت محصول، اعیاد، تغییر فصول، بارش باران، دور کردن خشکسالی و... در واقع بالغ بر 150 نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آنها بیگانه است.
این بازیها در دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم بندی شده و این امکان را برای افراد مهیا می‌کرده‌اند که در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.
بازیهایی مثل هفت سنگ، طناب‌کشی، گرگم به هوا، الک دولک، وسطی و... جزو بازیهای دسته اول (فضای باز) و بازیهایی چون یه‌قل دوقل، اتل متل توتوله، تاپ تاپ خمیر و... جزو بازیهای دسته دوم (فضای بسته) تقسیم‌بندی می‌شوند. ضمن آنکه هر کدام از این بازیها را می‌توان به گروه‌بندی‌های دخترانه و پسرانه نیز تقسیم کرد.
برخی از بازیها اما به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در اکثر نقاط ایران مشترک بوده‌اند که بد نیست برای احیای ارزش‌های این دسته هم که شده مروری به آنها داشته باشیم:
شیوه‌های بازی:
- یک به یک: بازیهایی مانند ۳ ریگگ و ایکس او که تنها دو نفر بازیکن می‌توانند داشته باشند.
- یک به چند: بازیهایی هستند که یک نفر در مقابل یک گروه قرار می‌گیرد. در این بازیها به آن یک نفر گرگ هم گفته می‌شود.
- گروه به گروه: بازیهای گروهی بین دو گروه انجام می‌شود. قبل از شروع بازی باید یارکشی شود. به این صورت که دو نفر سردسته می‌شوند و هر یک به نوبت از میان سایر افراد یاران خود را انتخاب می‌کنند.
- بازیهای کودکانه دارای اصطلاحات خاصی است که در بسیاری از این بازیها استفاده می‌شود.
- گرگ در بازیهای یک به چند به آن یک نفر گرگ گفته می‌شود.
- یارکشی در بازیهای گروه به گروه به عمل انتخاب افراد گروه توسط سرگروه‌ها گفته می‌شود.
- شیر یا خط روشی برای انتخاب شروع کننده بازی.
- گردو شکستم روشی برای انتخاب شروع کننده بازی.
- تا سه نشه بازی نشه.
- جاده خدا: تقاضای دادن فرجه و کمی راه برای فرار.بصورت جاده خدا بده.
- موچ: برای متوقف کردن بازی برای گفتن حرفی مهم استفاده می‌شود. بصورت من موچم و موچ استفاده می‌شود.
- جرزنی: وقتی کسی تقلب می‌کند سایر هم بازی ها برای اعتراض اصطلاح جرزنی یا جرزدن را استفاده می‌کنند.
