اصفهان همیشه از مراکز مهم صنعت قلمزنی ایران بوده و هست و بیشترین‌‌تعداد کارگاه‌های صنایع دستی اصفهان را کارگاه‌های قلمزنی مس و برنج تشکیل می‌دهند و تعداد شاغلین این رشته نسبت به سایر رشته‌ها زیادتر است.
صنایع دستی این استان که جذب کننده هر مسافری است عبارت است از:
- خاتم کاری، مینا کاری ، مینیاتور، قلمزنی، پارچه های قلمکار، پارچه های زرباف و آثار خوشنویسی. البته آثار هنری دیگری مانند منبت کاری، کاشی سازی،گچبری و گره چینی و مشبک نیز در آثار تاریخی و بناهای زیبای این شهر چشم نواز هر مسافری است.
گز اصفهان
علاوه بر صنایع دستی، شیرینی گز و پولکی اصفهان و گلاب قمصر کاشان از سوغاتی‌های مشهور استان اصفهان است. یکی از معروفترین سوغات اصفهان گز می‌باشد مواد اولیه این شیرینی مطبوع و مشهور که گز انگبین باشد، در اطراف این شهر به عمل می‌آید.
گز انگبین ریشه گیاهی به نام بته یا درخت گز است. ارتفاع این درخت کوهستانی حداکثر به دو متر می‌رسد و بیشتر در مناطق خوش آب و هوای بختیاری و خوانسار در دامنه کوهها به عمل می‌آید.
در اواخر تابستان محصول این درخت آماده برداشت می‌شود و دانه‌های برّاق و زرد رنگی مثل دانه ارزن از ساقه‌های این درخت بیرون می‌زند. در این هنگام صاحبان درختان گز باید محصول را، قبل از اینکه ریزش بارانهای پاییزی شروع شود، برداشت کنند.
جهت برداشت محصول، پوست دباغی شده گوسفند را زیر درختچه پهن می‌کنند. سپس با چوب سر کجی که به همین منظور تهیه شده و آن را دگنک می‌نامند، به تنه درخت ضربه می‌زنند تا دانه‌های ارزن مانند، از بدنه درخت جدا شده و داخل دباله بریزد.
این گزها ناخالص و با برگ و مواد دیگر مخلوط است که برای تمیزکردن آن از غربال آهنی که به همین منظور ساخته شده استفاده می‌شود و آن مواد ناخالص را غربال می‌کنند تا دانه‌های گز از سوراخهای غربال عبور کرده و مواد اضافی در غربال باقی بماند.
در طول سال بالغ بر ده مرتبه این کار تکرار می‌شود که هر چه بیشتر تکرار شود، نوع محصول بعدی نامرغوب می‌گردد و محصول بار اول به صورت گل و از همه مرغوب‌تر است. مواد اضافی که در غربال باقی می‌ماند هم، مصارف مختلف دارد. از جمله آن مواد، گز علفی است که در پزشکی استفاده می‌شود.
اما دانه‌های گز اصلی که در کیسه‌ها جمع‌آوری می‌شود بسیار گرانبها و ماده اصلی به شمار می‌آید. چنانچه قبل از برداشت محصول بارندگی بشود، از مرغوبیت گز خواهد کاست و اگر تعداد بارش بارانها زیاد باشد در آن سال، محصول قابل استفاده نمی‌باشد.
برای تهیه گز مرغوب نیمی از مواد مصرفی، دانه‌های گز گیاهی و نیمی دیگر شکر و مغز پسته و یا بادام و مواد دیگر استفاده می‌شود. گاهی هم بنا به سفارش متنفذین ماده‌ای به نام شیر خشت به گز اضافه می‌کردند و حتی به جای آب خالص در آن آب هندوانه می‌ریختند. این نوع گز سفارشی و مخصوص بوده که برای پادشاهان و رؤسای ممالک دیگر به عنوان سوغات فرستاده می‌شده و در بازار یافت نمی‌شد. اما گز بسیار مرغوب به علت کمبود و گرانی ماده اولیه، کمتر تهیه می‌شود.
برخی از سوغات شهر اصفهان:
- خاتم، مینا، گچبری، گره چینی، قلمدان سازی، کاشیکاری، خوشنویسی، مسگری، منبت‌کاری، نقاشی، نقاشی باستانی، معرق، صحافی، سفالگری، مینیاتور، قالی بافی.
در میان شیرینی‌های اصفهان گز و پولکی اصفهان از همه معروفتر هستند؛ مهمترین غذای محلی اصفهان از نظر آنوبانینی؛ که بسیار مورد توجه مسافران و گردشگران است بریانی (بریونی) نام دارد که خوراکی گوشتی و بسیار چرب بوده و در بیشتر نقاط شهر می‌توان آن را تهیه کرد.
فریدن:
شهرستان فریدون شهر که در غربی‌ترین نقطه استان اصفهان قرار دارد با استان لرستان و استان چهارمحال وبختیاری هم مرز است.
از این رو گذرگاهی برای عشایر این دو منطقه محسوب می شود. عشایر منطقه صنایع دستی زیبا و متنوعی تولید می‌کنند که بیشتر محلی بوده و جنبه خود مصرفی دارد. مهمترین صنایع دستی این شهرستان قالی بافی می‌باشد.
علاوه بر آن گلیم، شال و جوراب‌های پشمی نیز از هنرهای دستی تولیدی منطقه به شمار می‌رود. قالی بافی در این شهرستان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است و سهم مهمی در اقتصاد خانواده‌ها و کل منطقه دارد.
بیش تر مردم منطقه به ویژه زنان و دختران این شهرستان در کارگاه‌های خانگی به قالی‌بافی اشتغال دارند. بیشتر جنگل‌های طبیعی استان اصفهان در شهرستان‌های فریدون شهر و سمیرم پراکنده شده‌اند و جلوه‌های زیبایی به این مناطق بخشیده‌اند.
قلاب‌دوزی، گلدوزی، سکمه‌دوزی و ملیله‌دوزی
در اصفهان، انواع رودوزی به وسیله بانوان و دوشیزگان خانه‌دار انجام می‌شود. در ملیله‌سازی، علاوه بر رودوزی، کار نقره‌سازی نیز انجام می‌شود. تولید ملیله در استان اصفهان رونق فراوان دارد و نقره‌سازان اصفهان مجموعه‌های گردنبند، گوشواره، دستبند و سنجاق را تولید و به فروش می‌رسانند.
مواد اولیه هنرمندانِ رودوز پارچه دست‌باف به رنگ‌های مختلف و نخ ابریشم است که بعضی قلاب‌دوزیِ تنها را انجام می‌دهند و تعدادی، قلاب‌دوزی و سکمه‌دوزی یا گلدوزی و چشمه‌دوزی را توأم می‌کنند و در نتیجه، کالای تولید شده قیمت بیش‌تری پیدا می‌کند.
قلمزنی
صنعت قلمزنی در اصفهان از صنایع مشهور محلی است و اشیاءِ قلمزنی قدیمی که در اغلب منازل و مغازه‌های عتیقه‌فروشی یافت می‌شود، معرف این هنر محلی اصفهان است.
از نظر سیاحان خارجی، محصولات فلزی بهترین هدیه‌ای است که از اصفهان خریداری می‌کنند.
کاشی‌سازی
قدیمی‌ترین کاشیهای موجود اصفهان، کاشیهای فیروز‌ه‌رنگی است که کتیبه‌های تاریخی تارک مناره‌های دورهٔ سلجوقی با آن‌ها آراسته شده است.
در سال‌های اخیر، کاشیکاری جهت تزئین ساختمان منازل، مغازه‌ها، میدان‌ها و مدارس شهر اصفهان به صورت یک سنت محلی درآمده است. در اصفهان علاوه بر کاشیهای سادهٔ ساختمانی، کاشیهای نقش‌‌دار مخصوص نمای خارجی بناها و مساجد به صورت هفت رنگ و معرق نیز تولید می‌شوند و به کار می‌روند.
هم‌چنین ظروف کاشی، گلدان و اشیاءِ مختلف دیگر با نقوش مختلف ساخته می‌شوند که عموماً جنبهٔ صادراتی دارند. در شهرهای مختلف استان اصفهان نیز کاشی‌سازی رایج است. ظروف آبی با نقش سیاه‌قلم شهرضا معروفیت فراوان دارند.