در دوره‌ای که او مسئولیت اجرایی بورس اوراق بهادار را برعهده گرفت شاخص بورس هنوز روی محدوده 10هزار واحد نوسان می‌کرد اما در طول چهار سال‌واندی منحنی شاخص به محدوده 40هزار واحد نزدیک شده و به‌ویژه روند صعود بورس در ماه‌های اخیر شگفت‌انگیز بوده است.قالیباف‌اصل در بیان شرایط فعلی بورس می‌گوید: در حال حاضر 22درصد از سهام موجود در بورس شناور شده و از ابتدای سال تاکنون یک میلیون و 300هزار کد سهامداری جدید در بورس ایجاد شده است. هرچند مدیرعامل بورس تهران معتقد است در ماه‌های اخیر سهامداران پول‌های بیشتری را به بازارسرمایه تزریق کرده‌اند اما در عین حال درباره اینکه آیا نقدینگی جدیدی وارد بورس شده؟ پاسخ می‌دهد:امکان محاسبه میزان ورود نقدینگی جدید در بورس وجود ندارد.قالیباف‌اصل به ایجاد حباب در بورس اعتقاد ندارد و در توضیح این موضوع می‌گوید: نسبت قیمت به درآمد بورس در ابتدای سال شش‌مرتبه بود اما این نسبت هم‌اکنون به 5/7مرتبه کاهش یافته است. این امر به‌دلیل افزایش سود شرکت‌های بورس است. سود شرکت‌های بورس 25درصد افزایش یافته است. او جمله خود را با توضیحی درباره شاخص بورس کامل می‌کند: شاخص بورس از ابتدای سال 45درصد رشد کرده است که 15درصد آن مربوط به سود نقدی شرکت‌هاست و 30درصد آن ناشی از افزایش قیمت سهام شرکت‌ها، بنابراین با محاسبه میزان سود شرکت‌ها، هیچ حبابی در بورس وجود ندارد.این گفت وگو را با مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران را می‌خوانید.
- با وجود گذشت حدود 10ماه از سال 91هنوز سهام جدیدی در بازار سرمایه عرضه نشده ، درحالی‌که این روزها بازار تشنه عرضه سهام جدید است. شما در ابتدای سال گفته بودید در سال 91سهام 15شرکت جدید در بورس عرضه می‌شود. برنامه‌هایتان برای عرضه سهام جدید در بورس به کجا رسید؟
در حال بررسی پذیرش تعدادی شرکت جدید برای ورود به بورس هستیم. از این تعداد امیدواریم سهام دو شرکت تا پایان سال برای عرضه در بورس مهیا شود. البته موضوع پذیرش و عرضه سهام جدید در بورس به تمایل خود شرکت‌ها بستگی دارد و این شرکت‌ها باید مدارک خود را به بورس ارائه کنند؛ به‌طور مثال شرکت هلدینگ خلیج‌فارس در اسفندماه پارسال در بورس پذیرفته شد اما با گذشت 10ماه هنوز مقدمات عرضه سهام این شرکت در بورس مهیا نشده است. همانطور که می‌دانید اگر سهام یک شرکت در مهلت شش‌ماهه، پس از پذیرش، عرضه نشود باید بار دیگر در بورس پذیرفته شود. برهمین اساس سهام این شرکت برای پذیرش دوباره باید بار دیگر به هیأت پذیرش برود.
از طرف دیگر عرضه سهام شرکت هلدینگ خلیج‌فارس با رأی شورای رقابت در مورد نحوه واگذاری سهام شرکت‌های زیرمجموعه این شرکت دچار تأخیر شد ، فعلا مشکل شورای رقابت حل شده و افزایش سرمایه این شرکت هم در سازمان بورس ثبت شده است اما هنوز صورت‌های مالی تلفیقی و بودجه حسابرسی شده این شرکت به‌دست ما نرسیده است. به محض دریافت این اطلاعات، بورس تهران آماده عرضه سهام هلدینگ خلیج‌فارس است.
- به غیراز هلدینگ خلیج‌فارس، سهام چه شرکت‌هایی در بورس عرضه می‌شود؟
شرکت‌های هلدینگ نفت و گاز تأمین و هلدینگ دارویی تأمین اجتماعی در حال آماده‌سازی برای عرضه در بورس تهران هستند. همچنین کارهای مربوط به عرضه سهام شرکت تهیه و تولید مواد معدنی هم در حال انجام است. هفته آینده موضوع پذیرش هلدینگ نفت و گاز تأمین و هلدینگ خلیج‌فارس در هیأت پذیرش مطرح و پس از آن زمینه عرضه سهام این دو شرکت دربورس فراهم می‌شود.
- فکر می‌کنید تا پایان سال سهام این دو شرکت در بورس عرضه خواهد شد؟
ما تلاش می‌کنیم تا پایان امسال سهام هلدینگ خلیج‌فارس و هلدینگ نفت و گاز تأمین را که هر دو از شرکت‌های بزرگ فعال در اقتصاد ایران هستند، در بورس عرضه کنیم.
- این روزها روند قیمت‌ها در بازار سهام شتابان شده است. آیا برنامه‌ای برای افزایش دامنه نوسان در بورس دارید؟
بازار سهام در حال حاضر روان است و صف‌های خرید و فروش چندانی در بازار وجود ندارد؛ به همین دلیل نیازی نمی‌بینیم که تغییری در دامنه نوسان ایجاد شود. در واقع دامنه نوسان فعلی بورس به نوعی ابهام‌های موجود در اقتصاد را هم پوشش داده است. در هر صورت در دوره‌های زمانی متفاوت ابهام‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف و صنایع مختلف به‌وجود می‌آید؛ به‌طور مثال گاهی اوقات قیمت نرخ خوراک یا مواداولیه برخی از شرکت‌ها با ابهام مواجه می‌شود یا برخی اوقات قیمت‌های فروش برای صنایع و شرکت‌ها تغییر می‌کند. در اینجا دامنه نوسان از تغییراتی که در قیمت سهام به‌وجود می‌آید، جلوگیری می‌کند.
- یعنی معتقدید که دامنه نوسان ریسک‌های موجود در بازار را کنترل می‌کند؟
بله. دامنه نوسان بازار در حال حاضر مناسب است و نیازی به تغییر دامنه نوسان در بازار وجود ندارد، ضمن اینکه میزان نقدشوندگی سهام به نحو مناسبی افزایش یافته است؛ چنان که آمار‌ها نشان می‌دهد درصد نقدشوندگی سهام در سال 91نسبت به سال 90از افزایش بسیار خوبی برخوردار بوده و رشد زیادی کرده است.
- در هفته گذشته سازمان بورس اولتیماتومی به سهامداران عمده داد و به آنها تکلیف کرد میزان سهام شناورآزاد خود را در شرایط مناسب فعلی به حد قانونی برسانند. بورس اوراق بهادار برای اعمال فشار بر سهامداران عمده برای افزایش میزان سهام شناور شرکت‌ها چه برنامه‌ای دارد؟
افزایش سهام شناورآزاد شرکت‌های بورس از برنامه‌های دائمی بورس است و ما به‌طور مداوم از شرکت‌ها و سهامداران عمده می‌خواهیم میزان سهام شناورشان را در بازار افزایش دهند؛ به‌طور مثال اگر شرکتی قصد افزایش سرمایه داشته باشد باید سهامدار عمده آن شرکت، حد نصاب سهام شناور را در بازار رعایت کرده باشد در غیراین صورت باید سهام جدیدی در بورس عرضه کند. این موضوع از مکانیسم‌های کنترلی و مداوم است که در بازار وجود دارد.
- بنابراین باید میزان سهام شناور آزاد بازار نسبت به گذشته بهتر شده باشد؟
بله. میزان سهام شناور آزاد بورس امسال نسبت به سال گذشته از افزایش خوبی برخوردار شده و به محدوده 22درصد رسیده است. این میزان در سال‌های گذشته بسیار کمتر بود.
- در طول چند‌ماه گذشته ارزش روزانه معاملات به نحو چشمگیری افزایش داشته که نشان می‌دهد نقدینگی جدیدی وارد بورس تهران شده. خبر دارید چه میزان نقدینگی جدید در طول ماه‌های اخیر به بازار تزریق شده است؟
محاسبه میزان ورود نقدینگی جدید به بازار سهام نشدنی است. در طول چند سال گذشته و در چند دوره تلاش کردیم میزان ورود نقدینگی جدید به بورس را محاسبه کنیم اما دریافتیم این موضوع نشدنی است و ارقام دقیق و صحیحی به‌دست نمی‌آید.
- با توجه به افزایش میزان معاملات روزانه بازار، فکر نمی‌کنید که نقدینگی جدید وارد بورس شده است؟
مطمئنا در چند‌ماه گذشته نقدینگی جدید وارد بازار شده است چون ارزش معاملات بورس رشد زیادی داشته است اما این نقدینگی قابل‌محاسبه نیست، ضمن اینکه نمی‌توان گفت که این نقدینگی از سوی سهامداران جدید وارد بازار شده یا از سوی سهامداران کنونی به هرحال سهامداران کنونی با تشخیص موقعیت‌های جدید سرمایه‌گذاری، نقدینگی بیشتری به بازار تزریق می‌کنند که موجب افزایش معاملات بورس می‌شود و این آمار قابل تفکیک نیست.
- در مورد سهامداران جدید چه؟ آیا سهامداران جدیدی وارد بورس نشده‌اند؟
براساس اطلاعات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، در ابتدای امسال پنج میلیون کد سهامداری در بورس وجود داشت که این تعداد در حال حاضر به شش میلیون‌و300هزار کد رسیده است. آمار مزبور به‌معنای این است که از ابتدای امسال یک میلیون و 300هزار کد جدید در بازار سهام ایجاد شده است.
- شما در جایی گفته بودید به‌زودی یک شاخص بین‌المللی را با همکاری یک شرکت معتبر ارائه‌کننده شاخص‌های بین‌المللی در بازار‌های جهانی، نمایش خواهد داد. این موضوع به کجا رسید؟
مذاکراتی انجام شده اما بحث ارائه یک شاخص بین‌المللی با توجه به برخی مباحث سیاسی در عرصه بین‌المللی، دچار مشکل شده است. موضوع ما طراحی یک شاخص جدید برای بورس نبود بلکه بحث اصلی ارائه و انتشار شاخص بورس تهران، در ابعاد جهانی از سوی یک شرکت معتبر خارجی بود. این برنامه فعلا به‌دلیل موضوعات سیاسی هنوز به سرانجامی نرسیده است.
- نسبت قیمت به درآمد بورس تهران در حال حاضر چقدر است. آیا فکر نمی‌کنید قیمت‌ها حبابی شده است؟
خیر. نسبت قیمت به درآمد بورس تهران در ابتدای امسال شش مرتبه بود درحالی‌که این مقدار در حال حاضر به 5/7مرتبه رسیده است؛ یعنی این نسبت در طول امسال کاهش هم یافته است.
- دلیلش چیست؟
دلیل آن رشد سودآوری شرکت‌های بورس است. سود شرکت‌های بورس از ابتدای امسال25درصد رشد کرده است. شاخص کل بورس تهران هم از ابتدای سال تاکنون 45درصد رشد کرده که از این میزان 15درصد مربوط به سود نقدی شرکت‌ها بوده و 30درصد آن مربوط به افزایش قیمت سهام شرکت‌های بورس که بخش زیادی از این رشد به‌دلیل افزایش سود شرکت‌های بورس بوده است.
- البته بخش زیادی از رشد سود شرکت‌ها نیز به‌دلیل افزایش تورم بوده است؟
بله.
- پیگیری عضویت بورس تهران در فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار به کجا کشید؟ از اکتبر سال گذشته، عضویت بورس تهران در این فدراسیون به حالت تعلیق در آمده. آیا این موضوع در حال پیگیری است؟ فکر می‌کنید بار دیگر بورس تهران بتواند به عضویت فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار دربیاید؟
عضویت دوباره ایران در فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار در حال پیگیری است اما بحث اصلی این است که سازمان بورس و اوراق بهادار ایران باید به عضویت آیسکو، یعنی سازمان جهانی نهادهای ناظر بر بازار سرمایه دربیاید. درواقع استدلال فدراسیون جهانی بورس‌های اوراق بهادار این است که ابتدا باید سازمان بورس در آیسکو پذیرفته شود تا بار دیگر با عضویت بورس تهران در این فدراسیون موافقت شود. سازمان بورس هم در حال پیگیری این موضوع است.
- به‌نظر می‌رسد این موضوع نیاز به مصوبه‌ای در مجلس شورای اسلامی دارد؟ چون استدلال آیسکو به‌عنوان سازمان جهانی نهادهای ناظر بر بازار سرمایه این است که شورای بورس در ایران و سازمان بورس به‌دلیل عضویت افراد دولتی، ماهیت دولتی دارند؟
این موضوع را سازمان بورس پیگیری می‌کند.
- پس به‌احتمال زیاد عضویت دوباره بورس تهران در فدراسیون به راحتی امکان‌پذیر نیست؟
به هرحال این کار زمان بر است و فعلا زمینه عضویت دوباره بورس اوراق بهادار تهران در فدراسیون جهانی فراهم نیست.