این خبر به خودی خود می‌‌توانست به اندازه کافی جالب باشد. تقریباً از آغاز حیات تلفن‌‌های همراه در جهان، هر مسافری موقع سوار شدن به هواپیما با الزام محترمانه خاموش کردن موبایلش روبه‌‌رو می‌‌شود و احتمالاً در ذهنش دنبال دلیل می‌‌گردد و باز با احتمال کمتری این سؤال را از مهماندارها یا خدمه می‌‌پرسد و جواب می‌‌شنود که: «به خاطر تداخل با سیگنالهای رادیویی هواپیما»
خبر ایسنا به خاطر همین اطمینان و بی‌‌نیازی از توضیح، می‌‌توانست جالب باشد، اما همزمانی آن با یک خبر دیگر کمی قضیه را جالب تر کرد: سه روز قبل، یعنی سوم آوریل 2007، FCC (کمیسیون ارتباطات فدرال) قانون منع استفاده از تلفن همراه در خطوط هوایی آمریکا را مجدداً تمدید کرده بود.
برو دوبی، وگرنه اینو روشن می‌‌کنم!
اعلام این خبر (نسخه آمریکایی) تعداد زیادی از سایت‌‌های صاحب نظر و مرتبط را به واکنش و ارائه توضیح‌‌های موافق و مخالف واداشت و باعث شد که لااقل صورت مسئله برای همه روشن‌‌تر شود.
FCC در گزارش و رای خود استدلال کرده بود که هنوز دلایل و مدارک کافی مبنی بر اینکه سیگنالهای تلفن همراه باعث اختلال درکارسیستم‌‌های رادیویی هواپیما یا سیستم‌‌های مخابراتی روی زمین نمی‌‌شود در دست ندارد و این استدلال البته به نظر خیلی از کارشناسان همچنان بچگانه آمد.
اختلالی که مرتباً از آن صحبت می‌‌شود چیزی است شبیه همان پدیده‌‌ای که باعث می‌‌شود بلندگوهای کامپیوتر یا سیستم پخش صوتی که موبایلتان را کنارش گذاشته‌اید موقع تماس یا دریافت و ارسال پیام کوتاه یا هرازگاه-من‌‌باب ابراز وجود دستگاه به مرکز مخابرات- صداهای ناهنجار پخش کنند. در این مثال، سیم‌‌های بلندگو مثل آنتنی برای امواج دریافتی یا ارسالی موبایل شما رفتار و در واقع آنها را به زبان خودشان پخش می‌‌کنند.
در هواپیما وضعیت کمی پیچیده‌‌تر است. هواپیماها از چندین سامانه رادیویی برای برقراری ارتباط با مرکز کنترل زمینی، مرکز کنترل ترافیک هوایی و همین‌‌طور گزارش موقعیت لحظه‌‌به‌‌لحظه به این سیستم‌‌ها استفاده می‌‌کنند.
فرکانس این سامانه‌‌ها تداخل مستقیمی با فرکانس استاندارد کار تلفن‌‌های همراه ندارد، اما در لحظاتی- مثل زمانی که تلفن همراه با توان تشعشعی 3 وات روشن می‌‌شود- امکان تولید سیگنالهای رادیویی در محدوده‌‌های دیگر به وسیله آن وجود دارد و به علاوه حضور هر سیگنال دیگری در محیط می‌‌تواند نویز را بالا ببرد و دقت کار این سامانه‌‌ها را کاهش دهد.
همین‌‌طور این احتمال هست که کابل‌‌های ارتباطی هواپیما آسیب دیده باشد و همانند مثال ساده بالا برای سیگنالهای طبیعی موبایل، نقش آنتن را بازی کند. این احتمالات البته ضعیفند وگرنه تروریست‌‌ها به‌جای حمل بمب، می‌‌توانستند موبایلشان را روشن نگه دارند.
پنجره سوم بعد از بال چپ...، دیدی منو؟
اما برخلاف تصور رایج، قانون منع استفاده از تلفن همراه در پرواز، فقط محض خاطر حفظ جان مسافران محترم نیست. شبکه‌‌های پوشش تلفن همراه روی زمین، با این فرض طراحی می‌‌شوند که هر کاربر یا تلفن در هر لحظه به تعداد محدودی از آنتن‌ها نزدیکتر است و به عبارت دیگر در محدوده پوشش یا سلول آنها قرار دارد.
با این فرض، هر آنتن تلفن همراه برای برقراری ارتباط با کاربران از فرکانس حاملی استفاده می‌‌کند که با فرکانس آنتن‌‌های مجاور متفاوت است اما می‌‌تواند با آنتن‌‌های دورتر یکسان باشد.
این فرض در هندسه مسطحه- یعنی روی زمین- کاملاً منطقی است و باعث می‌‌شود تعداد فرکانس‌‌های حامل مورد نیاز برای پوشش شبکه تا حد زیادی کاهش پیدا کند. اما اگر اجازه بدهید کاربر در راستای عمودی هم جابجا شود شرایط فرق می‌‌کند.
در هندسه فضایی، این امکان هست که کاربر از دو آنتن با فرکانس‌‌های حامل مشابه، فاصله تقریباً یکسانی داشته باشد و این می‌‌تواند باعث اختلال در شناساندن کاربر به شبکه، برقراری ارتباط با آن و حتی اختلال در کارآیی شبکه روی زمین شود.
همه این‌ها یعنی قضیه به سادگی فشاردادن دکمه سبزرنگ نیست.
سقوط؟ شوخی می‌‌کنید...
این دلایل با همه استحکام نسبی- لااقل در حیطه احتمالات- به کت بسیاری از منتقدین آمریکایی نمی‌‌رود. مایک الگان، یکی از این آدم‌‌هاست که بعد از اعلام تمدید قانون ممنوعیت از سوی FCC در مقاله تندی که در سایت computerworld منتشر شد دلایل خودش برای مسخره دانستن «استدلال‌های تداخلی» را بیان کرد.
الگان، مقاله‌‌اش را با این بند شروع می‌‌کند که FCC و FAA (سازمان هوایی فدرال) 20 سال فرصت داشته‌‌اند تا بالاخره پاسخ مناسبی برای رد یا تأیید یا تعیین میزان جدیت این احتمالات پیدا کنند، اما هنوز در استدلال‌‌هایشان به «شاید» و «ممکن است» متوسل می‌‌شوند.
نتیجه‌‌گیری او این است که دولت فدرال «نمی‌‌خواهد» این قضیه روشن شود چون از این ابهام برای تمدید وضعیت حاضر استفاده می‌‌کند.
وضعیتی که به سود خطوط هوایی و شرکتهای مخابراتی است، چون مجبور نیستند هزینه‌‌ای برای تطبیق خودشان با این فن‌‌آوری و رفع اشکالات موجود بپردازند و امکان استفاده امن از آن را فراهم بیاورند.
الگان دلیل دیگری هم برای طرفداری خطوط هوایی از این قانون ارائه می‌‌کند و آن معرفی فن‌‌آوری‌‌های جدید ارتباط هوایی-زمینی در آینده نزدیک است که به خطوط هوایی امکان می‌‌دهد بدون استفاده از شبکه تلفن‌‌های همراه، به سامانه‌های ارتباطی مستقر روی زمین متصل شوند و البته بابت برقراری این ارتباط برای هر مسافر، از او هزینه اضافی دریافت کنند.
بنابراین خوشحال می‌‌شوند اگر تا آن موقع کسی قانوناً از این کار معافشان کند. دولت هم راضی است چون اگر با انجام بررسی‌‌های دقیق، حدود دقیق ایجاد اختلال به وسیله وسایل الکترونیکی مختلف( موبایل، لپتاپ، دوربین، وسایل پخش موسیقی و...) مشخص و استانداردی برای مجوز استفاده از آنها در هواپیما تعیین شود، همه وسایل الکترونیک تولیدی و وارداتی باید آزمایش‌‌های تازه‌‌ای را برای مشخص شدن سطح تشعشعاتش بگذراند که هزینه‌‌بر است.
بالاخره FCC و FAA راضی هستند چون نمی‌‌خواهند از این به بعد، در سقوط هر هواپیما، انگشت اتهامی هم به طرف آنها نشانه برود.
الو... می‌‌گم ما سقوط کردیم...
البته معلوم نیست الگان سنگ چه‌‌کسی را به سینه می‌‌زند. در نظرخواهی جدیدی که سایت MSNBC انجام داده و 32هزار نفر هم در آن شرکت کرده‌‌اند 83 درصد موافق ممنوعیت استفاده از موبایل در هواپیما بوده‌‌اند، 12 درصد مخالف و 5 درصد هم گفته‌اند اگر شخصی که حرف می‌‌زند کنارشان نباشد اشکالی ندارد.
این موضوع آخر، نکته‌‌ای است که الگان توجه چندانی به آن نکرده است: آرامش مسافرت‌‌های هوایی چیزی است که قطعاً با لغو این ممنوعیت از بین خواهد رفت و این، بیشتر از مسافران برای شرکتهای هوایی و خدمه پرواز مهم است که یک توپولوف آرام و بی‌‌تنش را با یک بویینگ شلوغ و غیرقابل پیش‌‌بینی که هرآن ممکن است کسی در هرگوشه‌‌اش با شنیدن یک خبر غیرمنتظره، جیغ بکشد یا داد بزند عوض نمی‌‌کنند.
نظر مردم کشور ما را کسی هنوز نپرسیده‌‌است. ولی در کشوری که دو سه سانحه هوایی در سال سهمیه دارد و مردمش هم استعداد عجیبی در استفاده از موبایل دارند این امکان می‌‌تواند خالق سناریوهای جالبی باشد.
اگرچه قبل از آن، اول تکلیف یک نکته باید معلوم شود: حتی خوشبین‌‌ترین آدم که الگان باشد، منکر مشکلات موجود برای ارائه این امکان نشده‌‌است. ما همه این مشکلات را حل کرده‌‌ایم؟