هر وقت قرار است تصمیمی سرنوشت‌ساز درباره حذف کنکور گرفته شود ماجرا می‌شود و اجازه چنین کاری را نمی‌دهد. برگزاری کنکور یعنی تشکیل کلاس‌های کنکور، تست‌زنی، کنکورهای آزمایشی و کتاب‌های کمک آموزشی که برای برخی سودهای کلانی به دنبال دارد. گفت‌وگوی کوتاه ما با دکتر محمدیان را درپی می‌خوانید.
- آیا حذف کنکور امکان‌پذیر است؟
به نظرم حذف کنکور ضروری و مقدور است؛ به دلیل اینکه امروز تعداد صندلی‌های آموزش اگر نگویم بیش از داوطلبان است، با تعداد داوطلبان ورود به آموزش برابر است. این برابری این امکان را می‌دهد که هر دانش‌آموزی که اراده کند بتواند وارد دانشگاه شود. در عین حال معتقدم همه دانش‌آموزان نباید به دانشگاه بروند، به دلیل اینکه همه نیاز به ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها ندارند؛ هرم شغلی کشور هم این موضوع را اثبات می‌کند.
می‌توان با سازوکار خاصی دانش‌آموزان را با ارزشیابی تحصیلی و آمادگی برای انتخاب رشته از دبیرستان به دانشگاه موردنظر هدایت کرد. معمولا افرادی که اعتقاد به برگزاری کنکور دارند دو موضوع را مطرح می‌کنند؛ اول اینکه تعداد داوطلبان بیش از ظرفیت آموزش عالی است، دوم اینکه برای برخی دانشگاه‌های پرطرفدار و معتبر که دانشجویان علاقه به تحصیل در آنها دارند، ظرفیت کم است. البته این موضوع را می‌توان به روش‌های قبل از کنکور در داخل کشور یا روش‌هایی که در برخی کشورها متداول است از طریق برگزاری آزمون خاص برای آن دانشگاه حل کرد. وقتی دانشگاهی ظرفیت، شرایط معدل و نمره کف و سقف را اعلام کرد، داوطلب متوجه می‌شود که واجد شرایط هست یا نه. همچنین می‌توان محدودیتی به این شکل ایجاد کرد که هر داوطلبی در هر سال تحصیلی بتواند در آزمون ورودی سه یا چهار دانشگاه شرکت کند و در هر دانشگاهی قبول نشد یک شانس او کم شود. هر فرد براساس توانایی و استعدادش تصمیم می‌گیرد در کدام دانشگاه شرکت کند و پس از آن تحصیل در آن رشته را ادامه می‌دهد.
این روش آزمون محوری را از دوش دانشگاه بر‌می‌دارد و فرد براساس بنیه علمی، رشته دانشگاهی خود را انتخاب می‌کند و نه براساس تست‌زنی. نکته دیگر اینکه در بسیاری از رشته‌ها ما به اندازه صندلی‌ها داوطلب نداریم؛ برای مثال یک دانشگاه دولتی هر روز پیامک می‌دهد که در رشته‌های مختلف بدون کنکور دانشجو می‌پذیرد. افزون بر آن کنکور در کاردانی هم کلا حذف شده است.
نکته مهم دیگر اینکه حذف کنکور به ما کمک کند. ما سند تحول بنیادین را تهیه کرده‌ایم و در آن اهداف تربیتی و پرورشی تدوین شده است. اینکه ما بخواهیم برای 10 دانشگاه کنکور برگزار کنیم و همه اهداف تربیتی را زیر سؤال ببریم و مدام بگوییم «کنکور کنکور» و عطش کاذب ایجاد کنیم پرسش‌برانگیز است. دست‌هایی وجود دارد که می‌خواهند این عطش حفظ و بلکه بیشتر شود. ما طی سال‌های اخیر هر وقت به مرحله تصمیم نهایی رسیده‌ایم احساس شده وسط بازی دیگری هستیم. وقتی قانونی در مجلس تصویب شده، قانون است خوب یا بد آن باید در مرحله اجرا مشخص شود. اگر در مرحله اجرا تشخیص داده‌شد ناکارآمد است، اصلاح می‌شود. اکنون آموزش‌وپرورش می‌گوید آمادگی اجرای این قانون را دارد، برخی اعلام می‌کنند نه، باید تغییر ایجاد شود و سوابق تحصیلی از اول دبیرستان یا راهنمایی تهیه شود؛ این یعنی حرکت کردن در مسیر برخی مافیاهای آموزشی و کمک‌آموزشی. اکنون موسسات آموزشی درصدد هستند تست‌زنی و کلاس کنکور را به اول دبستان هم تعمیم دهند. اگر می‌توانستند اعلام می‌کردند برای رفتن از پیش‌دبستانی به دبستان کنکور بدهند تا کتاب‌های کمک آموزشی بفروشند. برخی سیاست‌های اشتباه آموزش‌وپرورش در سال‌های گذشته به این امر دامن زده است و موجب شده تا شبه‌کنکورها وارد آموزش و پرورش شده است که باید جلوی آن هم گرفته شود.همانطور که کنکور را از دانشگاه‌ها حذف می‌کنیم باید شبه‌کنکورها را از دوره ابتدایی به راهنمایی و از راهنمایی به دوره متوسطه هم حذف کنیم.
- با به تعویق افتادن حذف کنکور موافق هستید؟
هیچ نیازی به تعویق قانون حذف کنکور وجود ندارد، همچنین باید نمرات معلم را معتبر بدانیم. هیچ دلیلی برای تردیدهای بی‌جا وجود ندارد. چطور می‌شود استاد دانشگاه نمره‌اش معتبر است اما نمره معلم آموزش وپرورش معتبر نیست. همانطور که استاد دانشگاه در جلسه مصاحبه اعلام می‌کند این دانشجو می‌تواند به دوره دکتری برود، معلم هم می‌تواند بگوید این دانش‌آموز من توانایی علمی خوبی دارد و می‌تواند وارد دانشگاه شود.
اساسا ما ارتقای پایه تحصیلی را با ارزشیابی کنکور متفاوت می‌دانیم. دانش‌آموز پایه به پایه منتقل می‌شود. اگر برای دانشگاه نتایج کنکور مهم است چرا سابقه آموزش می‌خواهد؟ اگر سابقه تحصیلی مهم است همین جمع‌بندی نهایی آموزش و پرورش در سال‌های دوم و سوم متوسطه می‌تواند کمک کند و این آمادگی اکنون در آموزش‌وپرورش وجود دارد و نباید مردم را بین برزخ نگه داشت.
- ارزیابی شما از اینکه گفته می‌شود، امتحانات آموزش‌وپرورش استاندارد نیست، چیست؟
استاندارد یعنی چه؟ تعریفی از استاندارد ارائه کنند. یک مرکز سنجش برای دانشگاه و یک مرکز سنجش هم برای آموزش و پرورش وجود دارد. ما از نظر خودمان آزمون‌هایمان استاندارد است. آنها برای ورود به دانشگاه شرط می‌گذارند. می‌خواهند با ما منقطع باشند. شرط بگذارند اما دیگر کنکور را گردن آموزش و پرورش نیندازند اما اگر می‌گویند خروجی آموزش و پرورش ورودی آنها باشد، باید سند تحولی خودشان را در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کنند، آن وقت نقطه تقاطع آموزش و پرورش با آموزش عالی مشخص می‌شود. سند تحول راهبردی آموزش و پرورش می‌گوید باید نسلی با این مشخصات تربیت کنید. براین اساس برنامه درس ملی تصویب شده است. درس، آزمون و ارزشیابی ما معلوم و خروجی ما هم قابل انداز‌ه‌گیری است. خروجی آموزش و پرورش باید ورودی آموزش عالی شود. آیا آموزش عالی سند خود را مصوب کرده است؟ باید در این‌باره در شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث شود. از نظر ما ترازوی ارزشیابی دست معلم است و مرکز سنجش آموزش و پرورش است که تایید می‌کند سوال معلم استاندارد هست یا نه. اگر آزمون‌ها استاندارد نیست چرا می‌گویند سابقه تحصیلی. مگر آزمون سال‌های دوم و سوم فرق می‌کند؟ ما می‌گوییم آزمون‌های آموزش و پرورش استاندارد است و خوب برگزار می‌شود.
به گفته آقایان ظرفیت هم در دانشگاه‌ها وجود دارد و هر داوطلب می‌تواند پنج رشته در 12نقطه محل را انتخاب کند. حال برای 10دانشگاه برتر کشور که متقاضی زیادی دارد آزمون خاص برگزار کنند و شرایط سخت تعیین کنند و بگویند معدل 20 می‌خواهیم اما این معدل را هم معلم می‌دهد. اینکه بخواهیم به تعبیر شما برای 10درصد ظرفیت دانشگاه‌ها صددرصد داوطلبان را درگیر کنیم کار معقولی نیست. به نظر من اقتصاد(بازار) اینجا دخالت دارد.
- به بحث مافیای پشت ماجرای کنکور اشاره کردید. در این‌باره توضیح دهید.
برخی جریان‌هایی که در بازار آموزش وارد شده‌اند بیش از آنکه به آموزش و تربیت بیندیشند به آموزش می‌پردازند که برای‌شان پول‌ساز باشد و دغدغه علم ندارند. به طرق مختلف تخلف می‌کنند و به ارزش‌های فرهنگی کشور اعتقادی ندارد. اگر این آموزشگاه‌ها مجوز گرفته‌اند و کسی نظارت نمی‌کند یا اینکه این فرایند را تایید می‌کند معلوم می‌شود آن جریان در مسائل نظارتی اثرگذاری می‌کند.
نکته دیگر اینکه جریانی که می‌خواهد همیشه کنکور باشد و به تبع آن کلاس، کتاب و تست کنکور باشد، کنکور آزمایشی برگزار شود و سرمایه‌گذاری از سوی خانواده‌ها در امر کنکور انجام شود، همه اینها برای ظرفیت 10تا15درصدی ظرفیت آموزش عالی است. هر فردی که به این امر دامن می‌زند و آن را تثبیت می‌کند به نفع بازار کنکور کار می‌کند.