یک قاعده کلی می‌گوید وقتی خطایی انجام می‌شود، باید در پی جبران آن برآمد و غالباً کار با عذرخواهی تمام می‌شود. اما آیا همیشه می‌توان تاوان آنچه اتفاق می‌افتد را داد؟ زندگی‌های تباه شده، کابوس‌های تلخ و مرگ تدریجی انسان‌ها چقدر می‌ارزد؟
قصه خون‌های آلوده و بیماری‌های مهلکی که از طریق آن بسیاری از بیماران از جمله هموفیلی‌ها درگیر شدند لااقل برای ما ایرانی‌ها که چندی پیش واقعه ای مشابه را تجربه کرده بودیم چیز تاز‌ه‌ای نیست، اما بد نیست بدانید که مشابه این اتفاق در کشورهای دیگر هم اتفاق افتاده است.
به عنوان مثال در انگلیس، با انتشار گزارش‌هایی مبنی بر توزیع خون آلوده به «هپاتیتC» و «ایدز» در میان بیماران مبتلا به «هموفیلی» توسط نظام خدمات درمانی دولتی انگلیس در دهه‌های 70 و 80میلادی، تحقیقات قضایی مستقلی در این خصوص آغاز شد.
توزیع خون آلوده در دوره زمانی مذکور 5هزار انگلیسی را به بیماری هپاتیتC مبتلا کرده و یکهزار و ۲۰۰نفر را هم به ویروس ایدز آلوده کرده بود. تا کنون یکهزار و 700 نفر از قربانیان تزریق این خون آلوده، بر اثر ابتلا به این بیماری‌ها جان خود را از دست داده‌اند و شمار نامعلومی نیز با گذشت چند دهه هنوز با عوارض آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
«لرد آرچر» از معاونان سابق دادستانی کل انگلیس که مسئولیت انجام این تحقیقات را بر عهده دارد، به بی بی سی گفت: با بررسی شرایط منجر به تزریق خون آلوده به بیماران، پیشنهادهایی برای پاسخ دادن به نیازهای قربانیان این حادثه و خانواده‌هایشان نیز مطرح خواهد شد. البته نتایج تحقیقات گروه لرد آرچر در این خصوص قرار است اواخر تابستان سال جاری منتشر شود.
در این میان شبکه تلویزیونی بی.بی.سی مدتی پیش در برنامه‌ای گزارش کرده بود مدارکی را بدست آورده که نشان می‌دهد شماری از مسئولان با وجود اطلاع از خطرات ناشی از توزیع خون‌های آلوده، اقدامی برای توقف آن انجام نداده‌اند. با این وجود، لرد آرچر از اظهار نظر درباره این گزارش خودداری کرد و گفت: هنوز مدارک مربوط به این پرونده را مشاهده نکرده است.
هدیه‌های خطرناک
چندی پیش نیز وزارت بهداشت عراق از تلاش یکی از سازمان‌های بشردوستانه در زمینه خدمات بهداشتی برای اهدای خون آلوده به ایدز به اداره بهداشت استان‌الانبار خبر داد. اما، تابعیت شرکت اهداکننده خون به عراق را فاش نکرد.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که شرکت «الافق الزرق» وابسته به مجموعه شرکت‌های «اسماعیلیه» اخیراً ۹۰۰ کیسه خونی آلوده به ایدز را به اداره بهداشت الانبار اهدا کرده است.
بیانیه حاکی از آن ست که اداره بهداشت الانبار اخیراً ۹۰۰ کیسه خون اهدایی را از این شرکت تحویل گرفته و بعد از انجام آزمایش‌هایی بر نمونه‌های خونی، آلودگی آنها به ویروس ایدز تایید شده است.
وزارت بهداشت عراق به تمامی ادارات بهداشتی استان‌ها اجازه تحویل گرفتن خون‌های اهدایی از سازمان‌های بشردوستانه عراقی و عربی و بین‌المللی داده با این شرط که پیش از استفاده، خون‌های اهدایی آزمایش شوند. در حال حاضر تعداد مبتلایان به ایدز در عراق کمتر از ۴۰۰ نفر هستند که اغلب آنها در نتیجه دریافت خون آلوده به ویروس ایدز در سال۱۹۹۱ توسط یک شرکت فرانسوی، مبتلا به این بیماری شده‌اند.
اقرار صلیب سرخ کانادا
رسوایی توزیع خون آلوده را می‌توان بدترین فاجعه بهداشت عمومی‌در تاریخ کانادا به حساب آورد. سازمان صلیب سرخ کانادا به توزیع خون آلوده که هزاران کانادایی را به اچ‌آی‌وی و هپاتیت آلوده کرد اقرار کرده است و بیش از سه هزار نفر از زمان دریافت خون‌های آلوده در دهه 80 جان باخته‌اند.
این سازمان اکنون با حداکثر 5هزار دلار (کانادایی) جریمه روبه‌روست، اما اتهامات غفلت و قصور جنایی احتمالا به عنوان بخشی از معامله با دادستان‌ها کنار گذاشته خواهد شد. در اثر این حادثه بیش از هزار نفر به ویروس اچ‌آی‌وی و تا 20 هزار نفر دیگر از طریق تزریق خون آلوده به ویروس هپاتیتC آلوده شدند که بسیاری از قربانیان بیماران هموفیلی بودند.
دکتر پی‌یر دوپلسی، رئیس صلیب سرخ کانادا برای نخستین‌بار از قربانیان و خانواده‌های آنها عذرخواهی کرده است.دکتر دوپلسی در یک پیام از پیش ضبط شده که در دادگاه پخش شد، گفت که صلیب سرخ مسئولیت توزیع محصولات آلوده در میان کسانی که به کمک این موسسه اتکا کرده بودند را می‌پذیرد.
تزریق خون
مایک مک کارتی، سخنگوی انجمن هموفیلی کانادا که رهبری معترضان را به عهده دارد، گفت: «چطور می‌توان قانع شد؟ هزاران نفر جان خود را از دست داده‌اند، صدها و صدها نفر اکنون با این ویروس‌های مهلک زندگی می‌کنند. برای کسانی که درگیر رسوایی خون آلوده بوده اند هیچ نتیجه مثبتی وجود ندارد.»
اماجان پلاتر، رئیس این انجمن در آنتاریو گفت: «بالاخره صلیب سرخ مسئولیت خود در فاجعه خون آلوده را پذیرفته است. این حداقل کاری است که آنها می‌توانند برای قربانیانی که دو دهه برای معرفی مسببان انتظار کشیده‌اند انجام دهند.»
در سال 1997 یک رشته تحقیقات عمومی به شدت از سازمان صلیب سرخ کانادا که برای چندین دهه نظام تامین خون این کشور را اداره کرده بود انتقاد کرد. در نتیجه آن گزارش این مسئولیت از صلیب سرخ سلب شد و یک آژانس دولتی جای آن را گرفت.البته پس از سال‌ها کشمکش حقوقی، این موسسه اکنون تصمیم گرفته است در مقابل اتهام توزیع خون آلوده اقرار به گناه کند.