احمد افشار: امیر عبدالحسینی مردادماه امسال به‌عنوان مدیر امور تجسمی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران منصوب شد. او سرپرستی موزه هنرهای دینی امام علی(ع) را نیز به‌عهده دارد.


تدوین و تصویب آیین‌نامه نگارخانه‌ها، ساماندهی و پالایش آثار موزه‌ها، مشارکت در برگزاری رویدادهای هنری، برگزاری نمایشگاه‌های مناسبتی و... ازجمله مواردی است که در این فرصت چند ماهه زیرنظر او طراحی‌شده و در حال اجراست. به همین بهانه با او به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

عبدالحسینی درباره ساماندهی گنجینه‌ موزه‌های تحت پوشش مرکز هنرهای تجسمی سازمان فرهنگی هنری شهرداری گفت: در حال حاضر یک تیم کارشناسی به ساماندهی و پالایش آثار گنجینه موزه هنرهای دینی امام علی(ع)،‌ باغ موزه هنر ایرانی،‌ موزه عکسخانه شهر و موزه دکتر سندوزی می‌پردازد زیرا گنجینه‌داری فقط به این معنی نیست که کارها را جمع‌آوری کنیم بلکه باید این توانایی را داشته باشیم تا به درستی به معرفی، نگهداری و پالایش آثار بپردازیم و حتی قابلیت ورود به عرصه امانت‌سپاری را هم داشته باشیم.

او اضافه کرد: شاید کارهایی در گنجینه‌های ما وجود داشته باشد که از منظر هنری و یا اقتصادی ارزشمند باشد اما برای آن مجموعه مناسب و مفید نباشد. لذا باید در مسیر ثبت و ضبط، نگهداری، پالایش و آمارگیری به تفکیک آثار موزه‌ای، گنجینه‌ای، نمایشگاهی و فروشگاهی هم بپردازیم.

عبدالحسینی در ادامه درباره وضعیت گنجینه‌های تحت پوشش مدیریت امور موزه‌ها توضیح داد: در سال79 که به نام حضرت علی(ع) نام‌گذاری شد، تعدادی آثار از هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی خریداری شد و به همان بهانه موزه هنرهای دینی امام علی(ع) شکل گرفت و آثار به‌عنوان گنجینه موزه به آن مکان منتقل شد.

او ادامه داد: ‌بعد از این، در دوره‌های مختلف از مدیریت‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شاهد خریداری آثاری بودیم که بعضا سلیقه‌ای بود. مثلا در یک بخش کارهای قدمای خوشنویسی خریداری شد که حتی اصالت برخی از آنها تأیید نشده و یا در بخش دیگری از آثار گنجینه می‌توان تابلوهایی را مشاهده کرد که مربوط به کارگاه‌های متعددی است که سازمان طی سال‌های اخیر در مناسبت‌های مختلف برگزار کرده است و در حال حاضر به گنجینه منتقل شده‌اند اما در هیچ کدام از این سال‌ها بحث پالایش و تفکیک آثار گنجینه صورت نگرفته است.

عبدالحسینی بیان کرد: آثار متعددی در عرصه‌های نقاشی‌، هنر خیالی نگاری‌، خوشنویسی،‌ گرافیک، تصویرسازی، آثار حجمی و... در مخازن موزه‌ داریم که بعضی‌ با موضوع حضرت امیرالمومنین(ع) خلق شده و برخی دیگر سایر مضامین موضوعی و گاه غیرموضوعی و آزاد را دربرمی‌گیرد. بعضی از آثار نیز مربوط به دوره‌ای است که معاونت هنری سازمان موزه‌هایی را برای هنرمندانی نظیر استاد مرحوم ترقی‌جاه‌، استاد مرحوم حمیدی و استاد حسین خسروجردی داشت و پس از تعطیل شدن آنها، آثار به گنجینه موزه امام علی(ع) منتقل شده است. بخش دیگری از کارها نیز اهدایی‌ است و باید در این سرشماری مورد توجه قرار بگیرد.

پالایش گنجینه موزه امام‌علی(ع)

سرپرست موزه هنرهای دینی امام‌علی(ع) پالایش گنجینه این موزه را جزو اولویت‌های مدیریت هنرهای تجسمی سازمان فرهنگی هنری دانست و افزود: این پالایش نه‌تنها در موزه امام علی(ع) بلکه در موزه عکسخانه شهر و سایر مراکز موزه‌ای باید انجام شود تا به‌دنبال آن بررسی شود که کدام آثار می‌تواند برای چاپ و انتشار در قالب کتاب، امانت‌سپاری به موزه‌ها، ارائه در نمایشگاه و... استفاده شود.

او در ادامه با مرور مجموعه فعالیت‌هایش در سازمان گفت: در حال حاضر بیش از 40نگارخانه تحت پوشش مناطق 22گانه سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران فعالیت می‌کنند که هر کدام مدیران مختلفی دارند. بعضی از آنها هنرمند هستند، بعضی دیگر پژوهش هنر خوانده‌اند و برخی دیگر هم تحصیلات مرتبط ندارند. در بازدیدهای متعدد از این نگارخانه احساس کردم که بعضی از مدیران به درستی انتخاب نشده‌اند و یا کار نگارخانه داری را نسبت به فردی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کند به درستی نمی‌شناسند. به همین دلیل با ساماندهی مدیریت منابع انسانی سازمان دوره‌های آموزش ضمن خدمت با حضور حمید سوری در موزه هنرهای دینی امام علی(ع) برگزار شد تا مدیران نگارخانه‌ها با مباحثی در حیطه نقد و بررسی و تحلیل هنرهای تجسمی آشنا شوند. دوره‌های آموزش نگارخانه‌داری و همایش تخصصی اقتصاد هنر و حضور در گردونه خرید و فروش آثار هنری از دیگر برنامه‌هایی است که در این حوزه برنامه‌ریزی شده است.

تدوین آیین‌نامه برای نگارخانه‌ها

سرپرست موزه هنرهای دینی امام‌علی(ع) در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به نگارش آیین‌نامه نگارخانه‌های تحت پوشش سازمان گفت: برای این کار با یکی دو نگارخانه فعال خصوصی وارد مذاکره شدیم و از آنها مشورت گرفتیم. همچنین از امکانات مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم بهره گرفته‌ایم تا بتوانیم این آیین‌نامه را تصویب و به همه نگارخانه‌ها ابلاغ کنیم. البته این آیین‌نامه قبل از ابلاغ توسط چند مجموعه و نگارخانه خصوصی نیز ارزیابی می‌شود تا نقاط قوت و ضعف آن اصلاح شود و در این صورت مدیران سازمانی با همراهی هنرمندان و مدیران دیگر می‌توانند آن را ببینند و به‌عنوان یک الگو از آن استفاده کنند.

مدیر هنرهای تجسمی سازمان فرهنگی هنری شهرداری در همین رابطه توضیح داد:‌این آیین‌نامه قرار است به قدری محکم باشد که حتی با تغییر مدیران هم به‌عنوان یک رویکرد کارشناسانه و بنیادین مدنظر قرار گرفته و مبنای دقیقی برای این امر به شمار‌ آید.

عبدالحسینی اضافه کرد: نگارخانه‌ها به لحاظ مدیریتی زیرنظر مدیران فرهنگی مناطق و فرهنگسراها فعالیت دارند و از این جهت مدیریت هنرهای تجسمی تنها به لحاظ محتوایی وارد ماجرا می‌شود اما در این آیین‌نامه قید کرده‌ایم که یک نگارخانه چگونه رتبه‌بندی می‌شود و یا امکانات نگارخانه بر چه مبنایی باشد و یا مدیر نگارخانه چه ویژگی‌هایی داشته باشد. او درخصوص انتصاب مدیران نگارخانه‌ها نیز گفت: مدیران پیشنهادی، از سوی مدیران مناطق به مدیریت تجسمی معرفی می‌شوند و بعد از تأیید صلاحیت، توسط مدیران مناطق منصوب می‌شوند.

عبدالحسینی انتخاب عنوان نمایشگاه‌ها براساس مناطق و برنامه‌ریزی‌های محتوایی را از دیگر مواردی دانست که در این آیین‌نامه به آن پرداخته شده و گفت: مخاطب و جامعه هدف هر یک از این نگارخانه‌ها در هر نقطه از شهر با دیگری تفاوت دارد و به همین دلیل در این حوزه‌ها وارد شده‌ایم و گفت‌وگو را با نگارخانه‌ها برقرار کرده‌ایم تا عملکرد آنها را زیرنظر داشته باشیم. در بازدید‌هایی هم که در این مدت داشتم متوجه شدم بعضی از نگارخانه‌ها خوب عمل می‌کنند و به لحاظ موضوعی و کیفیت گزینه‌های درستی را درنظر می‌گیرند.

کمبود فضای نمایشگاهی

عبدالحسینی درباره فضاهای نمایشگاهی توضیح داد: معمولا برای رویدادهای بزرگ تجسمی یا باید به مؤسسه فرهنگی هنری صبا مراجعه کرد که در حال حاضر یکی از فضاهای نمایشگاهی هنرهای تجسمی به شمار می‌رود و یا باید به خانه هنرمندان ایران، موزه هنرهای معاصر تهران، موزه امام علی(ع) و در ابعاد کوچک‌تر به فرهنگسرای نیاوران و موزه فلسطین رفت. غیر از اینها نیز هیچ فضای نمایشگاهی دیگری در سطح شهر وجود ندارد. البته چند نگارخانه خصوصی که شرایط مناسبی دارند هم هستند که چندان فضای بزرگی هم ندارند. پس ناخودآگاه موزه‌ها به‌طور طبیعی به‌عنوان فضاهای نمایشگاهی در رویدادهای بزرگ به شمار می‌روند. چون چاره‌ دیگری نداریم؛ موزه هنرهای امام علی(ع) نیز از این وضعیت مستثنا نخواهد بود.

عبدالحسینی در تکمیل این توضیحات درباره برنامه‌های موزه هنرهای دینی امام علی(ع) در آینده گفت: قطعا یک بخش از فعالیت‌های این مجموعه به حوزه نمایشگاهی ارتباط دارد و در بخش دیگر نیز آثار گنجینه را بر مبنای مناسبت‌های خاص به نمایش می‌گذاریم و به‌صورت فصلی گنجینه گردانی می‌کنیم. همزمان هم می‌توانیم نمایشگاه‌هایی را میزبانی کنیم و اگر خودمان هم بودجه مشخص و مصوبی داشته باشیم به‌صورت مستقل یک رویداد را نمایشگاه‌گردانی خواهیم کرد.

اقتصاد هنر باید ساماندهی شود

عبدالحسینی با بیان اینکه سازمان فرهنگی هنری شهرداری به‌عنوان متولی فرهنگ وهنر شهروندی قرار است با تعریفی متفاوت وارد مقوله اکسپو شود، تصریح کرد: البته اقتصاد هنر باید در بخش خصوصی ساماندهی شود و به زعم بنده بخش دولتی تنها می‌تواند نظارت و حمایت را با حضور گالری‌داران داشته باشد و گالری‌داران هم به‌عنوان مدیران بازرگانی یا اقتصادی و هنری می‌توانند وارد میدان شوند. لذا در سازمان فرهنگی هنری شهرداری که حدود 45گالری را تحت پوشش خود قرار داده، قرار است این فعالیت را ساماندهی کنیم و اکسپوهای مختلفی را شاهد باشیم که با رویکرد هنر شهری هدایت می‌شوند و مردم مخاطبان اصلی ما در این حوزه هستند و شهرداری‌های مناطق هم به‌عنوان حامیان ما حضور پیدا می‌کنند. که امیدوارم در سال آینده محقق شود.

نگاه سلیقه‌ای مدیران

سرپرست موزه هنرهای دینی امام‌علی(ع)،در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به نگاه سلیقه‌ای مدیران توضیح داد: این مسئله تنها به سازمان بر نمی‌گردد بلکه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌، حوزه هنری و سایر نهادهای متولی هنر نیز تا زمانی که سلیقه مدیران ارشد هنری و گروه مشاوران نزدیک به آنها درنظر گرفته می‌شود،‌ اوضاع بر همین منوال است و با کمال تأسف باید اعلام کنیم که اوضاع مطلوب نیست. او در همین رابطه توضیح داد: این موضوع را در سمت مدیر هنرهای تجسمی سازمان فرهنگی هنری شهرداری نمی‌گویم بلکه به‌عنوان فردی که طی این سال‌ها با اغلب مراکز هنری کار کرده و سابقه دبیری رویدادهای ملی و بین‌المللی را در کارنامه فعالیت‌هایش دارد‌ مطرح می‌کنم و متأسفانه معتقدم متولیان اصلی فرهنگ و هنر طی روزگار اخیر نتوانسته‌اند به نحو مناسب به مقوله فرهنگ و هنر بپردازند.

عبدالحسینی با اشاره به مظلوم بودن فرهنگ و صحبت‌هایی که از این مظلومیت در جامعه مطرح می‌شود، عنوان کرد: این جمله بدین معنا نیست که فرهنگ پول ندارد، ما سابقه فرهنگ و تمدن نداریم، یا هنرمندان صاحب‌نامی در کنارمان نیستند و اوضاع فرهنگی‌مان می‌لنگد بلکه به این علت است که متولیان فرهنگی هنری اغلب درست انتخاب نمی‌شوند. مثلا کسی به‌عنوان متولی فرهنگی انتخاب می‌شود که سابقه‌ و تجربه و حتی سلیقه‌ای در این عرصه ندارد.وی بیان کرد: شاید این نگاه از آن منظر است که در اذهان سیاستگذاران و مدیران کلان همواره فرهنگ و هنر در مقامی بعد از اقتصاد، سیاست و... قرار دارد و یا فرهنگ و هنر یک زنگ تفریح برای اوقات فراغت محسوب می‌شود.

عبدالحسینی با تأکید بر این نکته که تا زمانی که این نگاه به فرهنگ اصلاح نشود نمی‌توان به تخصص‌گرایی در این حوزه تسلط پیدا کرد‌، گفت: باید شرایطی فراهم کرد تا کارشناسان متبحر در این عرصه فعالیت‌ کنند و درغیر این صورت نمی‌توان انتظار ساماندهی اوضاع را داشت.