این مجموعه که در مساحتی به میزان 25هکتار احداث شده است شامل ساختمانی به متراژ 40هزار مترمربع است. مجموعه باغموزه دفاعمقدس تلفیقی از تکنولوژی و تصویرهایی از دوران دفاعمقدس است که با بهرهگرفتن از آخرین فناوریهای روز دنیا منطبق با معماری ایرانی - اسلامی احداث شده است. پروژه ساخت موزه دفاعمقدس در سال۱۳۸۴ به مسابقه گذاشته شد و مهندسان ایرانی برنده این مسابقه شدند و باغموزه بنا شد. علاوه بر بنای ساختمان که با الهام از استتار ادوات جنگی ساخته شده، تلاش شده است تا در داخل بنا و همچنین محوطه با استفاده از مفاهیم ایرانی، ویژگیهای دفاعمقدس به زیباترین شکل ممکن بیان شود. ازجمله ویژگیهای باغموزه دفاعمقدس، بهکار بردن آخرین فناوریهای روز دنیا در نقاط مختلف موزه است.
شهروندان با ورود به محوطه موزه از شناسه کاربری برخوردار شده و میتوانند حتی بعد از خروج از موزه، از آخرین اخبار مربوط به این مکان مطلع شوند. در تالارهای موزه نیز برای بیان اتفاقات هشت سال دفاعمقدس از تکنولوژیهای چندرسانهای استفاده شده است. برای آنها که به باغموزه دفاعمقدس میآیند جشنوارهای از نور، شامل ۱۶میلیون رنگ فراهم شده تا هر شب به تناسب زمان، بزرگترین فستیوال نوری ایران اجرا شود. به گفته مسئولان، این موزه آتش نمیگیرد، آب دریاچه و جاری در باغ راه آن هرگز منجمد نمیشود، هرگز در تاریکی فرو نمیرود و از جدیدترین تکنولوژیهای روز دنیا در بخشهای مختلف آن استفاده شده است.
آنها که روزهای دفاعمقدس را ندیده یا به یاد ندارند امروز بهدنبال تاریخی ملموستر از دفاعمقدس میگردند؛ تاریخی که روایت آن در کتابها، تلویزیون و سینما نتوانسته فرهنگ ایثار و شهادت را به درستی به نسل امروز منتقل کند این درحالیاست که برخی کشورها در مورد وقایعی اینچنینی حماسهسرایی و داستانسرایی حتی فراتر از واقعیت میکنند. موزه دفاعمقدس شامل هفت سالن است که هر سالن یک مرحله محسوب میشود. از در که وارد میشوی تا انتهای این دالان تاریخی چند ساعتی راه است و برگ برگ تاریخ50 سال گذشته ایران به تصویر کشیده میشود.
تالار آستانه
در منزل اول شرح مختصری از وقایع انقلاب و تصویر گذرایی از تاریخ 50سال قبل از انقلاب (قیام مردم قم تا پیروزی و رفراندوم سال 58) روایت و ایران سال 42تا 57را با هولوگرام و تصاویر سه بعدی و متحرک به همراه فیلم نمایش داده میشود.
تالار حیرت و حقانیت
هنگام ورود به منزل دوم تصویر پاره کردن توافقنامه الجزایر بهدست صدام نمایش داده میشود و صدای او که میگوید من سه ساعته تهران را اشغال میکنم. با دیدن این تصاویر بازدیدکننده وارد منزل دوم میشود. پس از ورود به تالار حیرت صدای مهیب بمباران، هواپیما و آژیر خطر بیننده را شوکه میکند آنچنانکه یک لحظه خود را میان سالهای دهه 60، اوایل انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی میبیند.
تالار دفاعمقدس
وقتی بازدیدکنندگان وارد سالن شماره سه میشوند هوا ناگهان سرد میشود؛ مثل شبهای دشتهای کردستان. صدای راه رفتن روی آب را میشنوی؛ مثل روزهای عملیات در آبهای کارون و اروندرود. زمین و دیوارهای بلندش میلرزد؛ آنطور که از هجوم صدای بمباران، تصاویر انفجار و لرزشهای محیط اطراف ترس وجود انسان را دربرمیگیرد. راهنمایان باغ موزه هم فضا را ملتهب کرده و با انجام نمایشهایی مربوط به صحنههای جنگ در تلاشند بازدیدکنندگان را بیشتر در حال و هوای روزهای جبهه قرار دهند.
تالار آرامش
تالار آرامش را بهدلیل حضور فرماندهان در اتاق فرماندهی و آرامش قبل از توفان حملات ایران بر رژیم بعثی به این نام میخوانند. بازدیدکننده پس از ورود به تالار، خود را میان تصاویری سهبعدی از نقشههای عملیات و فرماندهان بزرگی که سکان هدایت جنگ را برعهده داشتند میبیند.
تالار شهادت
تالار پنجم با قدم نهادن روی پل معلقی از جنس چوب و پلاستیک آغاز میشود؛ پلی که گویای پل صراط است و آدمی با ترس و اضطراب روی آن قدم میگذارد. با طی هر قدم روی این پل، تصاویر شهدای دوران دفاعمقدس در اطراف تالار نمایان میشود، گویی به سلامت از پل صراط گذشتهاند. اما آنانی که از پیش رویشان میگذرند بیم آن دارند که هر لحظه زیر پایشان خالی شود. چشم که میچرخانی تمام محیط، مزین به تصاویر شهداست و اسامی بسیاری از شهدای دفاعمقدس از جلوی چشمانت عبور میکند. بر بالای سر نیز دهها هزار پلاک شهدا نصب شده است.
تالار پیروزی
در تالار پیروزی روایت هشت سال دفاعمقدس و بحرانهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن سالها بازگو میشود. شرح وقایع قبل و بعد از قبول قطعنامه 598، افزایش تحریمهای بینالمللی علیه ایران و فعالیت گروهکهای منافقین بهخصوص عملیات مرصاد که در نهایت، برملا شدن توطئه منافقین و پیروزی غیورمردان وطن را به همراه داشت.
تامل و تفکر
اکنون دیگر هفت تالار را پشت سر گذاشته و سرما و گرما، تصاویر و صدای انقلاب و پیروزی از دیدگان و افکار بازدیدکنندگان گذشته است؛ منزل آخر یا همان هشتمین تالار مکانی بدون سقف و دیوار است؛ تالاری با سقف آسمان که بیننده میتواند تمام آنچه را که دیده و شنیده یکبار دیگر از نظر بگذراند. وارد فضای باز میشوی؛ مکانی که در آن میتوان دو رکعت نماز خواند، قدری تامل کرد و به تمام وقایع اخیر ایران اندیشید.