همشهری آنلاین: در حاشیه خلیج فارس و در بلوار ساحلی شهر بندر عباس، روی بستری رُسی که قابلیت نفوذپذیری آن به دلیل اشباع شدن از آب دریا بسیار زیاد است، یکی از حمام‌های قدیمی به جا مانده شهر بندرعباس بنا شده است.

قدمت این حمام به دوره قاجاریه می‌رسد و تاریخ احداث آن اواخر قرن 13 ه . ق است. حمام گله داری دو بار مرمت شده است.

این حمام وقفی متعلق به مسجد گله داری و واقف آن تجارتخانه حاج شیخ احمد گله داری بود که آن را به عنوان یک حمام عمومی، وقف بهداشت شهر کرده بودند.

اگر بنای این حمام را از نزدیک ببینید، ردپای سنگ‌های دریایی، سنگ‌های اسفنجی، گچ دست کوب و ساروج محلی را در آن پیدا خواهید کرد که به خاطر رطوبت بالای منطقه، در بنا به کار رفته‌اند. مصالحی که دلیل انتخابشان قدرت جذب بالای رطوبت بوده است و این روزها، همین سنگ‌های با دوام هم در مقابل رطوبت بالای منطقه تسلیم شده‌اند و رفته رفته تخریب می‌شوند.

  • چاه گاوی:

سیستم گرمادهی و آب رسانی حمام گله داری شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش‌ها و گودال جمع آوری خاکستر می‌شود. این فضا در عمق زمین قرار گرفته تا بتواند گرما را به شکل بهتری در خود نگه دارد.

آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست، تامین می‌شد و البته در دوره ای هم که باید از آب برکه برای حمام استفاده می کردند، با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر گاورو دائم در حرکت بوده، آب را از چاه به انبار ذخیره آب می‌ریختند.

در وسط سقف حمام روزنه‌هایی به عنوان نورگیر می‌بینید که در هر کدام از فضاها وجود دارد . این نورگیرها نه تنها نور حمام را تامین می‌کردند، بلکه با باز و بسته شدنشان در فصل‌های مختلف سال، به عنوان تهویه حمام هم مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

  • مصالح بکار رفته:

از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است در این بنا بیشتر از سنگ های دریایی - اسفنجی و ساروج محلی وگچ دستکوب استفاده شده است.

سنگهای اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می‌شده‌اند. تنها عامل تخریب طبیعی بنا رطوبت بسیار بالای منطقه است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است.

  • فضای معماری:

حمام گله داری مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی دارای فضاهای بینه، سر بینه، گرمخانه و خزینه است. بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است.

در ورودی حمام گله داری راهرو هشتی کوچک قرار دارد تا دما و رطوبت ، فضای داخلی تنظیم شود.

  • بینه:

فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود . وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچک قرار دارد.

فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارح قرار می‌گرفت.

  • میاندر:

ارتباط بین بینه وگرمخانه ازطریق میاندر صورت می‌گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است.

  • سربینه:

سربینه فضای شست شو است و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن می‌رسد. سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم وخشک دارد.

خزینه:

محل گرم شدن آب مورد استفاده حمام است و آب گرم از این طریق تامین می شود. در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضاها در نظر گرفته شده است.

  • سیستم گرمادهی و آبرسانی:

سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکشها و گودال جمع آوری خاکستراست. فضای گرم کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است، آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست، تامین شده است.

در دوره‌ای هم که از آب برکه برای حمام استفاده می‌شده این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر" گاورو "دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می‌ریخته صورت می‌گرفته است.

  • روشنایی:

در وسط سقف حمام روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضاها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت ، بدین ترتیب که با بازو بسته کرودن در فصولی ازسال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می‌نمودند.

این بنا سالیان زیادی به یک مکان متروکه تبدیل شده بود. در سال های ا خیر میراث فرهنگی استان هرمزگان سعی بر این داشته تا ضمن حفظ، احیا و مرمت این بنای ارزشمند برای موزه مردم شناسی استان درنظر گرفته شود.

بدین منظور در سال 1379 برای اولین‌بار مجسمه‌هایی در آن نصب شده که به فضای حمام رونقی دیگر بخشیده است.

حمام تاریخی گله داری در سال 1374 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2003 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع: همشهری آنلاین