محمود مولایی: هفت سال بعد از شروع پروژه ملی ساخت ورزشگاه نقش‌جهان اصفهان، در شرایطی که سپاهان قهرمان چهاردوره لیگ برتر در ورزشگاه فولاد شهر بازی‌های خانگی خود را برگزار می‌کند و تاخیر در بهره‌برداری از این پروژه، حساسیت‌های بسیاری را برانگیخته، نقش جهان همچنان یک پروژه نیمه‌تمام است.

آخرین خبر از ورزشگاه نقش‌جهان مربوط به سقوط جرثقیل و مرگ دو کارگر جوان بود؛ اتفاقی که مسئولان پیشبرد این پروژه سعی کردند با سکوت‌ خبری روی آن سرپوش بگذارند اما بعد از خبرسازشدن این حادثه و تایید مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان اصفهان، برخی از مسئولان حاضر شدند درباره آن اظهارنظر کنند. حمید عبدی، معاون فنی شرکت توسعه، تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی و مسئول مستقیم پروژه عمرانی نقش‌جهان به همشهری می‌گوید: «یک حادثه بود و پروژه‌های اینچنینی حادثه‌هایی هم می‌آفرینند. البته این حادثه قطعا طبیعی نبود. سؤال من این است که در جاده‌های ما سالانه در سفرهای نوروزی چندتصادف اتفاق می‌افتد؟ قطعا زیاد است. به هر حال، این هم یک حادثه است. ما هم از این حادثه متاثر شدیم. پیمانکار اصلی پروژه پیگیر این کار است و پرونده هم برای تعلق گرفتن دیه به بازماندگان دو مرحوم در جریان است. البته ایمنی حرف اول را در کار می‌زند و ما هم روی مسئله ایمنی تاکید داریم».

با این حال، هیچ‌کس مسئولیت حادثه سقوط جرثقیل را به عهده نگرفته است. حال این پرسش مطرح است که چه کسانی مسئول مرگ دوکارگر هستند؟ معروفی، پیمانکار سابق ورزشگاه نقش‌جهان در این‌باره به همشهری می‌گوید: «بی‌توجهی و بی‌دقتی مسئولان، باعث بروز چنین اتفاق‌های ناخوشایندی می‌شود. مدیر‌ارشد پیمانکار، مسئول است. یک وقت می‌آییم گروهی را استخدام می‌کنیم بدون اینکه بدانیم آنها چکاره هستند. مثلا یک کارگر می‌تواند 10 کیلوگرم را جابه‌جا کند ولی من از او بخواهم که یک جسم هزار کیلویی را بلند کند. قطعا این اتفاق نمی‌افتد و من مقصر هستم. بنابراین، مدیران ارشد باید مدنظر داشته باشند کاری که به کسی محول می‌کنند، در خور آن فرد باشد تا این فجایع اتفاق نیفتد. ما در مدتی که پیمانکار ورزشگاه نقش‌جهان بودیم، خون از دماغ کسی نیامد. این برای ما افتخاری‌ است». نکته اینجاست که شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی کشور به‌عنوان کارفرما و پیمانکار پروژه، ظاهرا چندان تمایل ندارد که رسانه‌های گروهی از عملیات ساخت‌وساز این ورزشگاه گزارش تهیه کنند که البته این موضوع از سوی مسئولان تکذیب می‌شود. عبدی در این رابطه عنوان می‌کند: «به هیچ‌وجه به این شکل نیست. خیلی‌ها رفتند و دیدند. البته کارگاه ساختمانی یکسری محدودیت‌ها دارد و اینطور نیست که هر کسی هر وقت خواست بتواند از پروژه دیدن کند چون کسی که می‌خواهد از پروژه ساختمانی بازدید کند، باید مسائل ایمنی را رعایت کند. در مورد ورزشگاه نقش‌جهان هم به همین منوال عمل می‌کنیم. اما حساسیت خاصی وجود ندارد و رسانه‌ها محدویتی برای بازدید از مراحل ساخت ندارند». پیش‌تر اما برخی برنامه‌های تلویزیونی حساسیت موضوع را با راه‌ ندادن دوربین‌های خود به داخل مجموعه نشان داده‌اند.

زمان بهره‌برداری؛ مسئله مبهم

«پروژه که دارند روی آن کار می‌کنند و پیشرفت فیزیکی آن هم حدود 75درصد است. سه‌شیفت کار انجام می‌شود و کار تا پایان خردادماه تمام است.» اطلاعات دقیقی از پیشرفت ساخت نقش‌جهان وجود ندارد اما معاون فنی شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی تاکید می‌کند که تا پایان خردادماه استادیوم به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. عبدی که امیدوارانه از پیشرفت پروژه صحبت می‌کند، از وعده‌های قبلی مسئولان ورزش برای اتمام این پروژه صحبت نمی‌کند. آخرین وعده اتمام پروژه را محمد جواهری، مدیرکل ورزش و جوانان استان اصفهان داد و گفت که مرداد ماه ورزشگاه نقش‌جهان به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. او البته چندروز بعد این گفته را تکذیب کرد و گفت: «افتتاح این ورزشگاه در مردادماه که به نقل از اینجانب عنوان شده اشتباه درج شده است اما طی این چندماه این قول را داده‌ام که از منافع مردم اصفهان برای تکمیل این پروژه هیچ‌گاه کوتاه نیامده و برای اینکه حتی یک روز زودتر به افتتاح برسد تمام تلاشمان را به‌کار بسته‌ایم».

جواهری که به گفته برخی مسئولان ورزش اصفهان از علاقه‌مندان این پروژه است، ظاهرا گاهی از ورزشگاه نقش‌جهان بازدید می‌کند و از مراحل ساخت آن باخبر است. اما عبدی معتقد است که تا پایان خردادماه، یعنی در آخرین روزهای کاری دولت دهم نقش‌جهان آماده خواهد بود. اما چرا شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی سعی دارد تا پایان دولت دهم کار این استادیوم را یکسره کند؟

وزارت ورزش و جوانان، اداره کل ورزش و جوانان اصفهان و همچنین استانداری اصفهان در تلاش هستند تا با ایده طرح مهر ماندگار این پروژه را به سرانجام برسانند. دولت در سال آخر خود تصمیم گرفت طرح‌هایی مثل پایان‌دادن به پروژه ساخت ورزشگاه نقش‌جهان که پیشرفت فیزیکی بالای 70 درصد دارند را در اولویت تخصیص بودجه قرار دهد و تا پایان دوره دولت دهم آنها را به اتمام برساند. به‌همین دلیل، اگر این ورزشگاه در ماه‌های اخیر به مرحله بهره‌برداری نرسد، با مشکل بودجه مواجه خواهد شد. مسئولان اصفهانی بر این باور هستند که برای تحقق این هدف هیچ‌گاه عقب‌نشینی نخواهند کرد. جالب اینکه مسئولان اصفهانی معتقدند که اگر پروژه به عهده آنها گذاشته شود، زمان بهره‌برداری استادیوم جلو خواهد افتاد. البته عبدی درباره اینکه چرا پروژه نقش‌جهان به مدیریت شهری اصفهان واگذار نمی‌شود، پاسخ می‌دهد: «سال گذشته ما چنین کاری کردیم و پروژه را به مسئولان استان اصفهان محول کردیم ولی آنها نتوانستند در مدت یک سال کاری انجام دهند. یک سال عقب‌ماندگی پروژه به همین دلیل بود و دوباره پروژه به شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی کشور تحویل داده شد». با همه اینها، اراده مسئولان اصفهانی یک بخش ماجراست و بخش مهم آن به تلاش کارفرما و پیمانکار استادیوم بازمی‌گردد.

تغییر شرکت پیمانکاری

در سال‌های گذشته به قدری مسئولان پروژه نقش‌جهان از پیشرفت پروژه خبر دادند که اگر به گفته‌های این مسئولان بود سپاهان چند سال پیش باید در این ورزشگاه بازی‌های خانگی خود را برگزار می‌کرد. یک منبع آگاه از وضعیت ساخت ورزشگاه خبر می‌دهد که اگر ادامه کار ساخت به سرعت جلو برود، تا پایان سال تماشاگران اصفهانی می‌توانند روی سکوهای ورزشگاه، مسابقه فوتبال تماشا کنند. این ورزشگاه از سال 86، یعنی یک سال بعد از شروع پروژه، به دست پیمانکاری سپرده شد که قرار بود سال 88 کار را به اتمام برساند؛ اتفاقی که هیچ‌گاه رخ نداد. اما معروفی به عنوان مدیر این شرکت پیمانکاری از دلایل آن می‌گوید؛ «بله، قرار بود سال 88 به مرحله بهره‌برداری برسد. عمده کار آنجا یکی سازه فلزی بود و دیگری سازه بتنی. ما سازه فلزی را 98 درصد ساختیم و 67 درصد نصب کردیم و مابقی به‌خاطر نبودن بودجه اتفاق نیفتاد. قرار بود مبلغی را به ما پرداخت کنند که این کار را نکردند و پروژه نیمه‌تمام ماند. صندلی بتنی را هم تا حد صددرصد ساختیم و حدود 70درصد نصب شد و مابقی پای کار چیده شد و آماده بود. روی قول و قرارها باید مبلغی به ما می‌دادند اما یک ماه، دو ماه و شش ماه شد و این پول پرداخت نشد، برای همین پروژه به تعویق افتاد؛ در واقع تغییر مدیریتی صورت گرفت».

این شرکت از سال 86 تا اردیبهشت90 کارهای این پروژه را انجام ‌داد و بعد از آن پیمانکار دیگری بر سر کار آمد. معروفی در این رابطه توضیح می‌دهد: «وقتی به آن دوران برمی‌گردم، ناراحت می‌شوم. پروژه خوب پیش می‌رفت ولی بعد اتفاقاتی رخ داد که به سرانجام نرسید. پروژه ساخت ورزشگاه نقش‌جهان بسیار پیچیده است و ما نزدیک به یک سال و سه‌ماه را صرف مطالعه و بررسی نقشه‌ها کردیم و بعد به مرحله ساخت رسیدیم؛ یعنی ساخت آن شش‌ماه طول کشید. سازه‌های فلزی باید در کارخانه ساخته می‌شد و 98 درصد ما ساختیم. نزدیک 67درصد از قطعات را هم نصب کردیم و مابقی آن در کارخانه بود که طی سال گذشته به ورزشگاه نقش‌جهان تحویل داده شد. تا الان باید کار تمام می‌شد ولی هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است». او می‌گوید: «زمانی که هادیانی رئیس شرکت توسعه بود، دو، سه ماه پرداخت‌ها به‌تعویق می‌افتاد ولی پرداخت می‌کردند. بعد که او رفت، پرداخت‌ها قطع شد و افتادیم به چالش‌های عجیب و غریب. هر روز جلسه، یک‌بار می‌گفتند می‌خواهیم پروژه را به دست استان اصفهان بدهیم و یک‌روز می‌گفتند خودمان می‌خواهیم انجام دهیم؛ یعنی هرروز یک مسئله داشتیم. ما گفتیم اگر پول بدهند، حداکثر شش‌ماه دیگر پروژه به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. اگر همان موقع دو‌سه‌میلیارد تومان پرداخت می‌شد، الان استادیوم نقش جهان قابل بهره‌برداری بود. از نیمه دوم 89 تا 91 بالای 20میلیارد تومان هزینه کردند و نمی‌دانم بر سر هفت‌هشت‌هزار قطعه فلزی و بتنی که باید کنار هم قرار می‌گرفتند، چه آمده است. من را به‌دلیل مسائل مالی برکنار کردند. یک پیمانکار می‌تواند یک ماه صورت وضعیت نگیرد و یک پیمانکار دیگر چهار، پنج ماه. به هر حال، یک پیمانکار که تاجر و سرمایه‌دار نیست. سرمایه من تجربه‌ام، نیروهایم و تخصصم است. همه‌جای دنیا هم همینطور است». در حال حاضر ترکاشوند رئیس شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی است و معروفی معتقد است که بعد از اتمام کارش در ورزشگاه نقش‌جهان اتفاق‌های دیگری در این پروژه افتاده است.

او عنوان می‌کند: «من شنیده‌ام که مشاور پروژه هم تغییر کرده است. حالا اگر مشاور قبلی بود، می‌توانست اطلاعات لازم را به پیمانکار جدید بدهد اما مشاور جدید قطعا اطلاعات مشاور قبلی را ندارد و به هر حال، اینها باعث تأسف است». گفته می‌شود این پروژه تا زمانی که به پیمانکار فعلی تحویل داده شود، مدتی متوقف بود، طوری که حدود 20کارگر در استادیوم حضور داشتند تا به نوعی نشان‌دهند «کارگران مشغول کارند» باشد اما در حال حاضر 180 تا 200 کارگر در این ورزشگاه مشغول به کار هستند که ظاهرا این تعداد نفرات هم به نوعی برای به سرانجام رساندن پروژه کافی نیست.