***
این را مهندس خدیجه محصلی، مسئول دبیرخانه‌ی کشوری کنترل دخانیات به ایسنا گفته است: «آموزش مهارت نه گفتن به کودکان و نوجوانان، سدی در برابر ترویج مصرف دخانیات است.»
***
بیاییم به گذشته برگردیم؛ ما درباره‌ی نه گفتن، بارها با هم صحبت کرده‌ایم. اگر یادتان باشد یک بار دکتر سعید بهزادی، روان‌شناس و مشاور خانواده، مهارت نه گفتن را برایمان این‌طور تعریف کرد: «نه گفتن، یعنی وقتی ما نمی‌خواهیم مطلبی را بپذیریم با استفاده از این مهارت، بدون آن‌که به خود و دیگران آسیبی برسانیم، نه‌مان را به‌صورت فعال ابراز کنیم.»
***
می‌گویند که وقتی اولین تجربه‌ی مصرف دخانیات در سن نوجوانی اتفاق بیفتد احتمال این‌که جوان، به یک مصرف کننده‌ی دائمی تبدیل شود به مراتب بیش‌تر از آن است که اقدام به ترک مواد دخانی کند و یا دیگر سیگار نکشد.
***
حالا چه‌طور نه بگوییم:
برای مقابله با یک درخواست، سه گزینه وجود دارد. یکی رفتار انفعالی است، دوم رفتار پرخاشگرانه و البته بین این دو برخورد، رفتار دیگری وجود دارد که دعوا نمی‌کند و آرام و قاطعانه می‌گوید: «نه!»
***
اصلاً به این موضوع فکر کرده بودید؟
به این که صنایع دخانی برای حفظ و بقای خود، نیازمند مشتریان و مصرف‌کنندگان جدیدتری هستند که بتوانند آن‌ها را جایگزین کسانی کنند که به علت بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات از دنیا رفته‌اند و یا مواد دخانی را ترک کرده‌اند و برای این هدف، فقط جوانان و نوجوانان سیبل هستند.
(این‌ها هم از گفته‌های مهندس محصلی برداشت شده است)
***
خب اگر در موقعیتی نامناسب قرار گرفتیم چه‌طور نه بگوییم؟
دکتر بهزادی می‌گوید: «در این حالت، باید یک «نه» قاطعانه بگوییم. اگر کسی به ما گفت: «سیگار می‌کشی؟» جواب بدهیم: «نه، من اهل دود نیستم.» در این حالت «نه» همان کلام قاطعانه است.
اما اگر منفعل باشیم، سیگار نمی‌خواهیم، اما برمی‌داریم و این اشتباه است و اگر پرخاشگر برخورد کنیم هم رفتارمان ناسالم است و طرفِ مقابل را وادار به واکنش می‌کنیم.
***
سایت پزشکان بدون مرز، برخی عوارض سیگار در نوجوانان و جوانان را این‌طور برمی‌شمرد:
مثلاً این‌که سیگار کشیدن جوانان منجر به کوتاهی قد و عدم تناسب اندام و جثه‌ی آن‌ها شده و رشد بدنی و عملکرد سیستم عصبی و دستگاه‌های درونی آن‌ها را مختل می‌کند.
هم‌چنین تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی بین سیگار کشیدن جوانان و ابتلای آنان به افسردگی واضطراب وجود دارد، تقریباً 40 تا 50 درصد بزرگ‌سالانی که سیگارمی‌کشند، علایمی از افسردگی واضطراب را نشان می‌دهند.
و البته سیگار کشیدن می‌تواند موجب بروز رفتارهای مخاطره‌آمیزی مانند خشونت، پرخاشگری و... در نوجوانان و جوانان شود و...
***
پس «نه» را محکم‌تر بگوییم.
خوب است به مراحل بعدی نه‌گفتن در این موقعیت هم بپردازیم:
اگر بعد از نه گفتن به سیگار، باز به ما اصرار کردند، از تکنیک «سوزن گیرکرده» یا در اصطلاح امروز «سی‌‌دی خش‌دار» استفاده می‌کنیم.
«نه» می‌گوییم و کلمه و عبارت را با همان تُنِ صدا مدام تکرار می‌کنیم، بدون آن‌که عصبانی شویم.
وقتی داریم از تکنیک سوزن گیرکرده استفاده می‌کنیم، از همان ابتدا باید زبانِ بدن ما با زبانِ کلامی‌مان هماهنگ باشد. مثلاً اگر به سیگار دعوت می‌شویم، کف دست را نشان دهیم، محکم بایستیم و بگوییم: «نه، جزو قواعد زندگی من است که سیگار نکشم.»
اگر خودمان را لوس کنیم و بگوییم: «نه، نمی‌شه نکشم؟» زبان بدنمان جواب مثبت داده است.
***
در مرحله‌ی بعد ممکن است آن‌ها سعی کنند کودک درون ما را به قلاب بیندازند. مثلاً بگویند: «بچه ننه‌ای یا هنوز کودکی و...» در این حالت ما باید بی‌توجهی کنیم و در مقابل تیرهایی که آن‌ها می‌اندازند جاخالی دهیم تا نتوانند روی حساسیت‌های ما دست بگذارند.
***
آیا می‌دانستید:
دود سیگار حاوی بیش از ۴۰۰۰ مادّه‌ی سمی و زیان‌بخش است که افراد سیگاری و غیر سیگاری را مسموم و آلوده و مبتلا می‌کند.
یا می‌دانستید که مجموعه‌ای از مسایل و مشکلات بهداشتی در ارتباط با مصرف مواد دخانی پیش می‌آید که می‌تواند به لحاظ شرایط جسمانی و مقاومت ایمنی در افراد سیگاری بروز کند، مثلاً از دست دادن موها!
با تضعیف سیستم ایمنی، بدن افراد سیگاری در اثر مصرف مواد دخانی، مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله «لوپوس اریتماتوز» می‌شود که این بیماری می‌تواند عامل از دست دادن موها، ایجاد زخم در دهان، جوش‌های پوست روی صورت، سر و دست‌ها شود.
***
برگردیم و باز نه بگوییم!
در ادامه اگر باز فرد مقابل ما، بر خواسته‌اش اصرار کرد، «سکوت» کنیم. البته این برخورد در تلفن بیش‌تر جواب می‌دهد و وقتی به مدت طولانی سکوت کردیم و او گفت: «چرا ساکتی؟» بگوییم: «من هرچه توضیح می‌دهم تو حرف خودت را می‌زنی.» و باز سکوت کنیم تا خسته شود.
***
و در آخر وقتی فرد مقابل، اصرار را ادامه داد، ما موقعیت را ترک می‌کنیم و به جایی می‌رویم که آن فرد نباشد.
در صورتی که در هر بار ملاقات، فرد مورد نظر یا دوست ما، اصرار به کارهایی داشت که در برنامه‌ی زندگی سالم ما نمی‌گنجید و اگردائم به ما سیگار تعارف می‌کرد، در رابطه‌مان با آن فرد تجدید نظر کنیم.
وقتی فردی مدام می‌گوید: سیگار، قلیان و...و ما هر بار باید تکنیکی به کار ببریم تا نه بگوییم، پس بهتر است از این رابطه بیرون بیاییم.