سهام 3شرکت پالایشگاه نفت بندرعباس از 29 اردیبهشت ماه، پالایشگاه تبریز از 15تیر‌ماه و پالایشگاه نفت اصفهان از 16تیر‌ماه در بورس و 3شرکت پالایشگاه لاوان از 28 اسفند91، پالایشگاه تهران از 13خرداد‌ماه و پالایشگاه شیراز از 15تیر‌ماه در فرابورس متوقف هستند و هنوز زمان دقیق بازگشایی نماد آنها مشخص نیست.
مسئولان بورس می‌گویند سود و زیان شرکت‌های پالایشگاهی به‌شدت دستخوش تغییر قرار گرفته و علت این موضوع عمدتا ناشی از شفاف نبودن روابط مالی شرکت‌های پالایشی با شرکت پالایش و پخش است. به این ترتیب به‌رغم سعی مسئولان سازمان بورس از خارج کردن نماد پالایشگاه‌ها از حالت توقف از طریق برگزاری جلسات با مدیران ارشد وزارت نفت و شرکت پالایش و پخش، کماکان شاهد تغییرات عمده در اطلاعات شرکت‌ها، حتی اطلاعات واقعی آنها هستیم.
سهامداران شرکت‌های پالایشگاهی از رونق این روزهای بورس تهران بی‌بهره بوده و انتقادهای شدیدی نسبت به بلوکه شدن سرمایه خود دارند و نسبت به عرضه‌های اولیه بی‌اعتماد شده‌اند اما این امیدواری وجود دارد که با تغییر دولت و مدیریت جدید صنعت نفت مشکلات شرکت‌های پالایشگاهی هرچه سریع‌تر برطرف شده و این صنعت حساس از حالت ابهام خارج شود.
روند توقف نماد
حسین خزلی خرازی، دبیر کل سابق کانون کارگزاران، با تشریح علت توقف طولانی‌مدت نمادهای پالایشگاهی، در بورس تهران می‌افزاید: سازمان بورس اوراق بهادار حداکثر تلاش خود را برای شفاف‌سازی این شرکت‌ها انجام می‌دهد به‌طوری که در برخی مواقع به درگیری و مجادله منجر می‌شود.
کارگزار بورس اوراق بهادار تهران ادامه می‌دهد: پالایشگاه‌ها تاکنون به شکل دولتی اداره شده و سیستم‌های حسابداری قوی و مستقل در آنها وجود ندارد همچنین در سال‌های متمادی رفتار آنها این بوده که قیمت مواداولیه توسط شرکت پالایش و پخش مشخص شود و پالایش و پخش به‌عنوان ناظر، تمام قراردادها و حجم تولیدات آنها را کنترل کند.
او می‌گوید: به این ترتیب بعد از ورود شرکت‌های پالایشگاهی به بورس تهران اطلاعاتی که شرکت پالایش و پخش می‌دهد به‌شدت در درآمد و هزینه‌های آنها تأثیرگذار است به‌طوری که با یک اطلاعیه می‌تواند شرکت را از زیان 300میلیارد تومانی به سود 700میلیارد تومانی برساند و چون تاکنون شرکت‌های پالایشگاهی زیرنظر پالایش و پخش بوده‌اند، این تفاوت و نوسان برای آنها مهم نبوده است ولی در حال حاضر سهام این شرکت‌ها وارد بورس شده و مردم آن را خریداری کرده‌اند.
هیچ‌‌کس نمی‌تواند
به گفته خرازی با رفتاری که پالایش و پخش در مورد شرکت‌های پالایشگاهی دارد هیچ مدیری نمی‌تواند سود دقیقی اعلام کند؛ زیرا برخی مواداولیه و فروش شرکت‌ها به‌صورت علی‌الحساب است.
او یادآور می‌شود: بنابراین بروز اختلاف‌ها در مجامع شرکت‌های پالایشگاهی طبیعی است؛ زیرا شرکت‌ها باید ذخایر سنگین گرفته و یارانه پرداخت کنند. از سوی دیگر تعهداتی که به صندوق توسعه ملی دارند نامشخص است؛ بنابراین شرکت‌های پالایشگاهی ریسک مالیات، بازپرداخت صندوق توسعه ملی و قیمت‌گذاری مواداولیه دارند.
خزلی خرازی با بیان اینکه این ریسک‌ها باید قبل از وارد شدن پالایشگاه‌ها به بورس برطرف می‌شد، با ذکر مثالی می‌گوید: به‌عنوان مثال با اطلاعیه‌های پالایش و پخش و همچنین ریسک‌های موجود، شرکت پالایشگاه تهران می‌تواند از زیان فاحش به سود 20هزار تومانی برای هر سهم برسد و این نوسان، محصول مدیریت است و مربوط به سازمان بورس نیست.
مشکل از بورس نیست
او با بیان اینکه برخی افراد، سازمان بورس را در این زمینه مقصر می‌دانند، تأکید می‌کند: مشکل شرکت‌های پالایشگاهی در سازمان بورس نبوده و در دولت و فرایند خصوصی‌سازی است؛ زیرا اطلاعات شرکت‌های پالایشگاهی و گزارش حسابرسی شده سالانه و شش ماهه و تمام اطلاعاتی که به بورس می‌دهند به سرعت تغییر می‌کند و شرکت پالایش و پخش اطلاعاتی که قبل از عرضه سهام ارائه کرده را کان‌لم‌یکن تلقی می‌کند. مدیرعامل کارگزاری بانک آینده می‌افزاید: علاوه بر این یک‌سال از ورود شرکت‌های پالایشگاهی به بورس تهران می‌گذرد و هنوز مشخص نیست که این شرکت‌ها دولتی هستند یا خصوصی.
این کارگزار بورس تأکید می‌کند: به‌شدت از این موضوع گله‌مندیم و شکایت داریم زیرا مردم با چشم‌انداز مثبت وارد بورس شدند و زمانی که نمادی متوقف می‌شود، نقدشوندگی سهامداران کاهش می‌یابد. این در حالی است که کارگزاران با بازاریابی افراد را به سمت بورس سوق داده و جبهه تماس با سرمایه‌گذاران هستند.
دولت جدید فکری بکند
دبیر کل سابق کانون کارگزاران می‌گوید: دولت جدید باید مناسبات خصوصی‌سازی را تعریف کرده و حداکثر تلاش خود را بکند تا در قیمت‌گذاری و فرایند تولید شرکت‌های پالایشگاهی حداقل دخالت را داشته باشد و بیشترین تلاش خود را برای شفاف‌سازی و مشخص کردن دارایی‌ها کرده و سپس اقدام به فروش سهم کند.
او تـــأکید می‌کند: زمــانی کـه نــگاهبه‌خصوصی‌سازی صرفا بودجه‌ای و افزایش آمارهاست، مدیران نیز مجبورند با زور و به سرعت شرکت‌های خود را وارد بورس کنند درحالی‌که باید در فرایند خصوصی‌سازی دقت شود.او اعلام می‌کند: خصوصی‌سازی یک بحث و استراتژی ملی و تحول انقلابی است و با نگاه بودجه‌ای و آماری مطابقت ندارد.
همه تحت فشارند
خزلی خرازی با اشاره به اینکه مدیران سازمان بورس در مجامع شرکت‌های پالایشگاهی از هر دو طرف تحت فشارند، در مورد اعمال سیاست‌های تنبیهی می‌گوید: باید فعالان بازار علاقه‌مند به شفاف‌سازی در این زمینه باشند؛سیاست‌های تنبیهی در این فرایند جوابگو نیست. او اعلام می‌کند: مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس به‌عنوان متولی این امر موضوع را در دولت جدید پیگیری کرده و فعالان بازار سرمایه نیز برای کمک به سازمان بورس می‌توانند برخی مشکلات را از طریق کانون کارگزاران منتقل کنند که امیدواریم این مشکلات در دولت جدید برطرف شود.