اگر هنوز دارید این یادداشت را می‌خوانید معلوم است که می‌خواهید داستان بنویسید.
برای آموزش داستان‌نویسی پیش از این هم کتاب‌هایی منتشر شده است، اما «کتاب کوچک برای داستان‌نویسی» با کتاب‌های دیگری که به این منظور نوشته شده‌اند چند تفاوت دارد. اول این‌که فریدون عموزاده خلیلی برای نوشتن این کتاب زبان طنز را انتخاب کرده است و دوم به‌دلیل این‌که او درعرصه‌ی نوشتن برای نوجوانان پرتجربه است، راهی را انتخاب کرده که بتواند بی‌انگیزه‌ترین‌ها را هم به دنبال خود بکشاند.
«کتاب کوچک برای داستان‌نویسی» می‌‌تواند اشتیاق نوشتن را در شما زنده کند. اشتیاقی که شاید خیلی وقت‌ها ساده از کنارش می‌گذرید، چون نمی‌دانید باید از کجا شروع یا در چه مسیری حرکت کنید. شاید احتیاج به کسی دارید که بخشی از سؤال‌های ذهنی‌تان را دربارهی نوشتن و داستان پاسخ دهد یا شاید قبلاً سراغ کتاب‌های آموزش داستان‌نویسی رفته‌اید و با دیدن اصطلاحات و بحث‌های جدی، یادتان رفته که می‌خواستید داستان بنویسید:
«ما این‌جا داستان را با هم می‌نویسیم، نه جدا جدا؛ یعنی با هم کلمه به کلمه و سطر سطرش را جلو می‌رویم تا آخر کار یک داستان از آب دربیاید. البته امیدوارم که این‌طوری بشود.»
این کتاب اول با شما چند قرار می‌گذارد. مثلاً این‌که قرار است دربارهی «داستان‌نویسی» به صورت «فشرده» حرف بزند. و تازه حرف زدن هم کلمه‌ی درستی نیست، شما تصور کنید که قرار است در کنار این کتاب بنشینید و کلمه به کلمه و سطر به سطر داستانتان را بنویسید. برای این کار هم چند شرط می‌گذارد. اگر می‌خواهید به تیم «کتاب کوچک برای داستان‌نویسی» بپیوندید باید این شرط‌ها را قبول کنید. مثلاً این‌که:«زبل بازی درنیاورید» و تمرین‌های کتاب را انجام دهید. یا «با این کتاب به دنبال پز دادن نباشید» چون قرار نیست به شما اصطلاحات قلمبه سلمبه یاد بدهد که با آن حال بقیه را بگیرید.
گرم کردنِ داستانی
اگر در مورد قرارها و شرط‌ها به توافق رسیده‌اید می‌توانید کتاب را ورق بزنید و به بخش نرمش کردن برسید. نرمش به شما کمک می‌کند که برای نوشتن آماده شوید:
«در این‌جا با گرم کردن در ورزش کاری نداریم، می‌خواهیم بدانیم گرم کردن داستانی دیگر چه صیغه‌ای است. اگر برای گرم کردن داستانی آماده‌اید، دست به کار شوید.»
حالا وقتش است که به اصل ماجرا برسیم. به نوشتن داستانتان از اولِ اول. می‌گویم اولِ اول برای این‌که حتی پیدا کردن سوژه هم راه دارد و این کتاب راه‌های خوبی به شما پیشنهاد داده است. برایتان پیش آمده که برای پیدا کردن سوژه دور و برتان را نگاه کنید و هیچ چیزی پیدا نکنید؟ خب، اسم یکی از بخش‌های این کتاب همین است:
«دور و بر ما پر از قصه است... واقعاً؟»
نویسنده در این بخش یکی از دلایلی که ما نمی‌توانیم به راحتی سوژه‌های دنیای اطرافمان را پیدا کنیم می‌گوید:
«حقیقت این است که از بس که قصه دور و برمان ریخته، می‌مانیم کدامش را برای نوشتن انتخاب کنیم. بگذارید با هم رو راست باشیم، واقعیتش این است که قصه نریخته، ماده‌ی خام قصه ریخته.»
این کتاب بعضی از تصورهای عمومی را دربارهی داستان نوشتن تغییر می‌دهد. مثلاً یاد می‌گیریم که نوشتن داستان هم مانند هرکار دیگری احتیاج به زمان و زحمت و نقشه کشیدن و البته صبوری دارد. با مثال‌هایش یادآوری می‌کند که به چه چیزی «روایت» می‌گوییم و چه‌طور می‌شود «مخاطب عادی خسته» را پای قصه‌مان بنشانیم.
نویسنده، دست شما را می‌گیرد و اجازه می‌دهد از «تونل زمان» و «تونل شخصیت» بازدید کنید و با چند مثال ویژگیهای مهم دو عنصر داستانی را به شما یاد می‌دهد:
«در تونل شخصیت می‌خواهیم ببینیم ویژگیهای پنهان شخصیت چیستند و به چه درد داستان می‌خورند؛ یعنی می‌خواهیم برویم توی دل شخصیت‌ها، درون شخصیت‌ها و چیزهایی را ببینیم که از بیرون معلوم نیست.» و «زمان طول دارد یعنی ابتدا و انتها دارد. می‌دانم که خنده‌تان گرفته از سادگی و پیش پا افتادگی این نکته. ولی اگر کمی دندان روی جگر بگذارید می بینید که همین نکته و عنصر پیش پاافتاده چه تاثیری روی داستان و ایجاد هیجان و دلهره دارد.»
برای نوشتن گفت‌وگوهای جذاب و ایجاد درگیری و گره‌های متناسب با موضوع هم در این کتاب راه‌هایی وجود دارد.
در نهایت به خرت و پرت‌ها و به درد نخورترین عنصر داستان یعنی اسم داستان می‌رسیم که احتمالاً درگیری خیلی از نویسنده‌هاست. تا به حال پیش آمده که در انتخاب اسم داستانتان گیر بیفتید و هیچ جوری نتوانید خلاص شوید؟ راستی می‌دانید میز قورمه‌سبزی سریال‌ها به چه دردی می‌خورد؟ این‌ها همان خرت و پرت‌های داستان هستند که اتفاقاً می‌شود از آن‌هاخوب استفاده کرد.
یک چیز دیگر هم بگویم، فقط قیافه‌اش کوچک است، اگرنه چیزی را جا نمی‌اندازد و شما برای نوشتن داستانتان لنگ نمی‌مانید. البته امیدوارم این حرف‌ها به گوش نویسنده نرسد چون در مقدمه حسابی تأکید کرده که این کتاب کوچک است، نه بزرگ و برای داستان نویسی است نه شناخت داستان. و در ادامه هم می‌گوید که برای داستان نوشتن این کتاب یا هیچ کتاب دیگری به تنهایی کافی نیست.
من که می‌دانم همه‌ی آن‌هایی که این یادداشت را تا این‌جا خوانده‌اند اهل داستان نوشتن هستند، ولی فکر کنم آن‌هایی هم که قاچاقی وارد گفت‌وگوی ما شده‌اند با شنیدن چیزهایی که قرار است در این کتاب بخوانند به نوشتن علاقه پیدا کرده‌اند. با این‌حال باید کتاب را بخوانید تا شوق نوشتن کار خودش را بکند. حالا «اگر جَنَمش را هم داشته باشید» این کتاب کمکتان می‌کند تا داستانتان را بنویسید.
کتاب کوچک برای داستان‌نویسی
نویسنده: فریدون عموزاده خلیلی
ناشر: انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
حجم: 144 صفحه
قیمت: 3200 تومان