عباس احمدوند، مدرس دانشکده الهیات دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) با اشاره به روند ترجمه قرآن به لاتین گفت: طبق نظر اغلب محققان، برای نخستین بار رابرت کتونی، به فرمان پیتر واجبالتکریم قرآن را به لاتین ترجمه کرده است؛ البته برخی دیگر از پژوهشگران ترجمه مذکور را از آن پیتر طلیطلی مسلمان مسیحی شده میدانند.
وی افزود: ظاهرا این ترجمه به صورت گروهی انجام شده است چرا که از یک مسلمان در کنار دیگر مترجمان استفاده شده است؛ محققان دیگری نیز هرمان دلماسی را جزو مترجمان قرآن نام بردهاند؛ حال آنکه اینگونه نیست و هرمان، دیگر قسمتهای مجموعه کلونیایی به جز قرآن را ترجمه کرده است.
مدرس دانشکده الهیات دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: این ترجمه به همراه برخی از نوشتههای دیگر چون مقدمه رابرت بر این ترجمه و برخی مقالات دیگر عمدتا ترجمه هرمان است که در کنار هم مجموعه مشهور کلونیای را تشکیل میدهند که در بررسی جریانات اسلام‌شناسی در غرب جایگاهی والا دارد.
وی گفت: ترجمه رابرت، میعار ترجمه دورههای بعد و یکی از منابع مهم غربیها در شناخت اسلام شد؛ اما کار او در واقع ترجمه‌ای خلاصه گونه است و حاوی عباراتی مستهجن و زننده نسبت به اسلام و شخص پیامبر است؛ گویا رابرت میکوشیده تا در این ترجمه زشتترین عبارات و مهجورترین آنها را برگزیند و نه درستترین آنها را؛ از این ترجمه یک نسخه که به خط خود رابرت است در کتابخانه آرسنال پاریس وجود دارد.
روند ترجمه قرآن به لاتین
احمدوند تصریح کرد: با وجود این که این ترجمه پیش از نبرد صلیبی دوم به سن برنارد تقدیم شده و در معرض دید همگان قرار گرفته است تا مدتها به همان شکل خطی باقی ماند؛ سرانجام در سال 1542 و در تلاش مشترک فن ارپه و بیبلیاندر و با مقدمه مارتین لوتر و فیلیپ ملنچتن از سران پروتستانتیزم و پس از تحمل مشکلاتی چند به چاپ رسید که اگر حمایتهای لوتر نبود احتمال داشت که هرگز به چاپ نرسد.
وی گفت: ترجمه لاتین دیگری که شایسته ذکر است، ترجمه‌ای است که لودوویکوماراچی به همراه متن عربی قرآن و توضیحات فراوان به انجام رسانده است؛ اندره راس آریونبه هم در سال 1547 قرآن را به زبان ایتالیایی ترجمه کرد که گرچه مترجم مدعی است که مستقیما از عربی صورت گرفته است اما عملا ترجمه یا تحریر متن رابر است.
احمدوند یادآور شد: در زبان آلمانی، نیز زلومن شوایگر واعظ کلیسای فرائون کرشه شهر نورنبرگ با اساس قرار دادن ترجمه آریوانبه قرآن را به آلمانی ترجمه کرد که به نوبه خود مبنای ترجمه مجهولالمترجم هلندی شد؛ نخستین ترجمه فرانسوی از قرآن هم از آندره دوریه است که بین سال‌های 1647 تا 1775 به شکل فراوان تجدید چاپ شده است.
وی گفت: در زمان ما، ضمن اینکه هر روز بر تعداد ترجمههای قرآن افزوده میشود بر شمار مسلمانان زبان‌دان عالم و نیز غربیهای مسلمان و علاقهمند به ترجمه کتاب آسمانی نیز افزوده شده است و جریان ترجمه قرآن به زبانهای غربی که از شبه قاره آغاز شده رشد بسیار داشته و افقهایش نیز بسیار امیدبخش است.
اهتمام به تاریخ نویسی قرآن
احمدوند با اشاره به تاریخ قرآن‌نویسی افزود: اولین کسی که در این زمینه و به ویژه تاثیرپذیری قرآن از دیگر ادیان تحقیق کرد، بوتیه بود؛ بعدها گوستاو وایل کار او را پی گرفت و دوباره روش تاریخی و اشتمال موضوعی قرآن را مورد بررسی قرارداد؛ اما سورههای مکی را تقسیماتی از نزد خود کرد ولی شاید تئودور نولدکه خاورشناس برجسته آلمانی نخستین کسی باشد که تاریخ قرآن را جدی گرفته و پیش قراول فعالیت خاورشناسان در این زمینه شد.
این پژوهشگر قرآنی یادآورشد: وی موضوع پایان‌نامه دکتری خود را تاریخ قرآن قرارداده بود که توانست با تحقیق در موضوعی نوین به زبان لاتین به اخذ جایزه نیز نایل آید.