اجرای این برنامه‌ها در تلویزیون زمانی تعجب‌برانگیز می‌شود که یاد صحبت کارگردان‌ها و نویسندگان و دیگر دست‌اندرکاران تلویزیون بیفتیم که همواره از خطوط قرمز تلویزیون گلایه‌مند هستند. اما پخش برنامه‌هایی همچون «صرفا جهت اطلاع»، «پا تو کفش اخبار» و «بالاتر از خبر» و شوخی با مسئولان، حتی با خود برنامه‌های تلویزیون و مسئولان تلویزیونی چند سالی است که در میان برنامه‌های تلویزیون قرار گرفته‌است. پخش برنامه‌هایی از این دست نشان داد که تلویزیون هم می‌تواند پا را فراتر از خطوط قرمز بگذارد. در این گزارش نگاهی داریم به این 3برنامه طنز خبری که مخاطبان خاص خودش را هم دارد.
اطلاع‌رسانی از جنس تند و تیز
چندسال پیش منوچهر متکی در سخنرانی خود گفت که قصد دارد با دقت در سخنانش مورد استفاده خاص برنامه «صرفا جهت اطلاع» قرار نگیرد. سخنان وزیر امور خارجه اسبق ایران برای شوخی‌ای بود که این برنامه تلویزیونی با او کرده بود. صرفا جهت اطلاع، یک برنامه تلویزیونی است که روزهای پنجشنبه در اخبار 20:30در شبکه 2سیمای جمهوری اسلامی ایران و اخبار شبانگاهی ساعت 22شبکه 3سیما پخش می‌شود. این برنامه نگاهی انتقادی و طنزآلود نسبت به صحبت‌های سیاستمداران و برنامه‌های تلویزیونی دارد. گلایه منوچهر متکی تنها انتقاد مسئولان نبود گویا هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی ایران و نمایندگان مجلس هم از این برنامه انتقاد کرده بودند. این برنامه تلاش می‌کند نگاهی طنزآمیز به رخدادهای مختلف که در طول هفته در کشور رخ می‌دهد، داشته باشد و جای تعجبی ندارد که صرفا جهت اطلاع برای بامزه شدن محتوایش از عناصر مختلفی ازجمله طنز و گرافیک تصویری بهره بگیرد تا بتواند برنامه‌ای متفاوت ارائه بدهد.
شوخی با همه
شبکه تهران روزهای فرد در برنامه صبحگاهی خود با برنامه پاتو کفش اخبار با مسئولان شوخی می‌کند. این برنامه از سال1389 کار خودش را آغاز کرده‌است. سال‌ها قبل امیرحسین خرمشاهی اجرای رضا رفیعی را می‌بیند و به‌نظرش اجرا و بیان دیالوگ‌های رفیعی گواه آینده روشن این مجری است، به همین دلیل پیشنهاد اجرای برنامه طنز پا تو کفش اخبار را به او می‌دهد؛ برنامه‌ای که از هفته‌ای یک روز شروع شد و به‌دلیل استقبال مخاطبان به هفته‌ای 2 روز و بعد از چند‌ماه پخش، به هفته‌ای 3 روز ارتقا پیدا کرد. به گفته تهیه‌کننده این برنامه اخبار این برنامه از بین خبرهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و حوزه‌های دیگر انتخاب می‌شود و با نگاهی طنز، گذشته و آینده خبر بررسی می‌شود؛ «در این برنامه بررسی می‌شود که آیا وعده داده شده است، عمل شده یا خیر و از همه مهم‌تر عاقبت این وعده چه خواهد شد.»
خرمشاهی از بازتاب این برنامه راضی است؛ «این بخش از برنامه پرمخاطب است به‌گونه‌ای که خود مسئولان هم از برآیند تماس‌ها و نامه‌ها به این نکته رسیده‌اند که این برنامه مخاطب دارد.» البته تعریف و تمجید مسئولان تنها نکته مثبت این برنامه نیست، پاتو کفش اخبار باعث شده که مسئولان تمرکز خودشان را در کارها زیاد کنند تا سوژه این برنامه نشوند؛ «بعضی از مسئولان می‌گویند وقتی می‌خواهیم نکته‌ای بگوییم یا نویدی بدهیم به‌خودمان می‌گوییم که مواظب باش رضا رفیعی به طنز آن را مطرح نکند.»
این تهیه‌کننده معتقد است که برنامه‌هایی از این دست مورد نیاز رسانه‌ها خصوصا تلویزیون است؛ «این برنامه از هفته‌ای یک‌بار به هفته‌ای 3بار رسیده و این نشان‌دهنده این است که برنامه‌هایی از این دست هم مورد نیاز مردم است و هم مورد نیاز مسئولان. خوشبختانه مسئولان تلویزیون هم به این امر واقف شده‌اند.»
اگرچه تلویزیون خط قرمزهای زیادی دارد و برنامه‌هایی از این دست،گذشتن از خط قرمز محسوب می‌شود اما خرمشاهی عملکرد و حمایت مدیران تلویزیون را باعث ادامه این برنامه تلویزیونی می‌داند و البته بازخوردهای منفی به‌دلیل نگاه طنز از سوی برخی از مسئولان هم صورت گرفته‌است؛ «طبیعی است که بازخوردهای منفی از سوی برخی از مسئولان به برنامه صورت گرفته باشد. البته ما هم حق را برای آنها قائل هستیم که اگر خبری به طنز نقل شد که خارج از واقعیت بود، جوابیه صادر کنند؛ هرچند در طول 4سال پخش و اجرای 600 برنامه پا تو کفش اخبار از سوی هیچ نهادی جوابیه‌ای صادر نشده و هیچ مسئولی شکایت نکرده‌است. گاهی هم از سوی سازمان صداوسیما تذکر می‌گیریم، اما نگاه تلویزیون به حوزه طنز، نگاه حمایتی است.»
برداشتن فاصله‌ها با شوخی
بالاتر از خبر، پنجشنبه‌ها ساعت 20:10 از شبکه یک سیما پخش می‌شود. این برنامه هم نگاهی طنز به اخبار دارد؛ برنامه‌ای که حدود 2سال است روانه آنتن شده. رضا حسینی یکی از تهیه‌کنندگان این برنامه است که با تکیه بر اخبار انتقادی اما با نگاهی طنز طراحی شده‌است؛ «در این برنامه ما به سراغ خطوط قرمز و شوخی با مسئولان می‌رویم، البته چاشنی برنامه طنز است. زمانی که به سراغ طنز می‌رویم، نمی‌خواهیم کسی را مسخره کنیم بلکه می‌خواهیم انتقاد کنیم.»
در ابتدا علی رمضانی از تهیه‌کنندگان برنامه بود که به‌دلیل اجرایش در برنامه، جای خود را به رضا نوروزی داد. این گروه از خبرنگاران دیگر هم برای یافتن سوژه‌های طنز استفاده می‌کند؛ «برای ما مهم است اخباری را که انتخاب می‌کنیم هم طنز داشته باشد و هم قابلیت انتقادی‌شدن. البته این اخبار باید دلنشین هم باشد.»
آنطور که حسینی اعلام کرده یکی دیگر از کارهای این برنامه مطرح کردن اخبار با مسئولان است؛ «مثلا اگر خبری در مورد مهریه است به سراغ وزیران مختلف می‌رویم و از آنها درباره مهریه همسرانشان سؤال می‌کنیم و یا از آنها می‌پرسیم که برای روز زن برای همسرشان چه خریده‌اند.»
اما داستان چیست که تلویزیون در چند سال اخیر به سمت پخش اخبار انتقادی در حوزه طنز روی آورده‌است. حسینی این سؤال را اینگونه جواب می‌دهد: «با وجود نگاه طنز به اخبار هم ارتباط مردم با مسئولان بیشتر شده و هم فاصله مردم با مسئولان کمتر می‌شود و از سوی دیگر مسائل مسئولان برای مردم ملموس‌تر و جذاب‌تر‌می‌شوند».