این روزها در شهر های گوناگون روسیه، دانشجویان و محققان سالگرد خیام را جشن می‌گیرند .حکیم غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری در سال 1048 میلادی در شهر نیشابور ایران به دنیا آمد و در سال 1123 در سن 75 سالگی درگذشت.
خیام از بهترین ریاضیدانان، ستاره شناسان و فیلسوفان دوران خود محسوب می شود، اما در جهان، او بیشتر به عنوان یک شاعر بزرگ معروفیت پیدا کرده است. رباعیات خیام نه تنها در میان مردم فارسی زبان، بلکه در تمام جهان علاقه مندان زیادی را دارد. یکی از پرفروش‌ترین کتاب ها در جهان تا کنون کتاب رباعیات حکیم خیام بوده است.
حتی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، در نشست مطبوعاتی که پایان سال گذشته در کاخ کرملین داشت، به خبرنگاران پیشنهاد داد که کتاب خیام را بخوانند. پوتین در این باره گفت: «اخیراً همسرم یک کتاب بسیار خوب از رباعیات خیام را به من هدیه داد، در آن مطالب بسیار جالبی هست که می تواند برای خواننده کمک خوبی در زندگی باشد.
از این رو من به شما توصیه می کنم که این کتاب را حتما بخوانید». بعد از این مصاحبه و انتشار آن در رسانه های روسیه، کتاب رباعیات خیام یکی از پرفروش ترین کتاب ها در بازار کتاب روسیه به حساب می آید.
از استاد دانشگاه شرق شناسی دانشگاه دولتی مسکو «ماری کنسالس» سوال شد که چرا تنها رباعیات خیام برای مردم روسیه اینقدر مورد پسند و توجه واقع شده است؟ او در جواب گفت: «این رباعیات به تمامی زبان های دنیا به آسانی ترجمه می شود.
زیرا اشعار آسان و سبک است و در ذهن انسان به آسانی می نشیند. رباعیات خیام با وجود داشتن معنی بسیار عمیق، این قابلیت را دارد که انسان به آسانی مفهوم آن را می‌فهمد، همچنین این رباعیات فلسفه جهانی دارد. خیام ریاضی دان و ستاره شناس و پزشک بود و با توجه به این که ریاضیات، نجوم و پزشکی علوم دقیق هستند، خیام در رباعیات خود در باره زندگی مثل یک پزشک فکر می‌کند. این خود یک سبک خاص است.
دانشجویان شرق شناس روس نیز می‌گویند که رباعیات خیام را خیلی دوست دارند و در این باره یکی از دانشجویان روس می‌گوید: رباعیات خیام از آن رو محبوبیت دارد که در ذهن فرد به آسانی می نشیند. رباعی شعر بزرگ و سختی نیست، رباعیات مثل شوخی و لطیفه، ساده ولی در معنی بزرگ هستند و در میان مردم زود پخش می شوند».
در مغازه های کتاب فروشی مسکو کتاب های رباعیات خیام از 15 تا 700 دلار به فروش می رسند. محققان می گویند که خیام پس از «الکساندر پوشکین» در روسیه به عنوان دومین سخنور بزرگ مطرح است و کتاب های وی بیش از همه منتشر می شوند و بیش از هر ادیب دیگر علاقه‌مند و متقاضی دارد.
بنگر زجهان چه طرف بربستم هیچ
از حاصل عمر چیست در دستم، هیچ
شمع طربم ولی چون بنشستم، هیچ
من جام جمم، ولی چو بشکستم هیچ