در این شرایط به نظر می‌رسد شناسایی پردرآمدها با ورود به اطلاعات اقتصادی آنها منتفی شده است. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که تشکیل بانک جامع اطلاعاتی را پیشنهاد کرده است به‌دنبال روشی برای شناسایی مشمولان دریافت یارانه است. در این زمینه با دکتر حسین راغفر عضو هیأت علمی دانشگاه الزهرا گفت‌وگو کرده‌ایم.
- به نظر شما با مواضع جدید دولت و مجلس چه شیوه‌ای برای اصلاح نظام پرداخت نقدی در دستور کار قرار خواهد گرفت؟
به نظر می‌رسد دولت هنوز تصویر روشنی برای قدم گذاشتن به این میدان ندارد. البته نکته مثبت این است که وزارت تعاون فراخوانی داده است تا نظرات و طرح‌های مورد نظر کارشناسان را جمع‌آوری کند و بهینه‌ترین آن را برای اجرا انتخاب کند.
- طرحی که شما برای شناسایی کم درآمدها ارائه داده بودید، چه میزان قابلیت اجرایی دارد؟
از ابتدا هم تأکید داشتم که باید شناسایی اقشار ضعیف را در دستور کار قرار داد. برای این کار طرح مشخصی ارائه کردم که قابل اجرا ست. این کار را انجام داده‌ایم و مطالعاتی روی آن کرده‌ایم. برنامه اجرایی آن را هم آماده کرده‌ایم. بر این اساس می‌توان با شناسایی ویژگی‌های خانوار از طریق مشخصات آنها، شاخص آسیب‌پذیری‌شان نسبت به فقر را استخراج کرد. در قدم بعدی و بعد از درجه بندی خانواده‌ها نسبت به فقر، می‌توان سهم هر طبقه را از دریافت یارانه مشخص و در فاز دیگر نحوه پرداخت این یارانه را تعیین کرد. اینکه چه میزان یارانه به‌طور نقدی پرداخت شود و چه میزان به شیوه حمایت کالا و خدمات نیز بعد از شناسایی خانوار قابل تصمیم‌گیری است.
- این شیوه تا چه میزان واقعی و کارآمد است؟
شاخصه‌های آسیب پذیری خانوار نسبت به فقر کاملا شناسایی شده و برای ما روشن است. قطعا می‌توان ضرایب این شاخصه‌ها را مشخص کرد و در غالب نرم افزار آن را تعریف کرد تا با ورود اطلاعات خانوار به آن بتوان میزان آسیب‌پذیری آنها نسبت به فقر را محاسبه کرد. این روش کاملا قابل اعتماد است، چرا که چند رویکرد مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهد که این رویکردها تکمیل‌کننده یکدیگرند. ویژگی سرپرستان خانوار با ضرایب مشخص گرفته می‌شود و ترکیب این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که این خانواده چه نسبتی با فقر دارد.
- اصلی‌ترین شاخصه‌های تأثیرگذار در آسیب پذیری افراد نسبت به فقر چیست؟
مهم‌ترین آن بعد خانوار است. زن یا مردبودن سرپرست، میزان تحصیلات سرپرست و اعضای خانواده، تعداد افراد خانواده، سن اعضای خانواده و تعداد کودکان آن و... بسیاری از مواردی که اطلاعات آن نیاز به تجسس ندارد و قابل شناسایی است، شاخصه‌هایی است که می‌تواند میزان آسیب پذیری خانوار نسبت به فقر را نشان دهد. این کار در جامعه آماری کوچک‌تر اجرا شده است و می‌توان امکانات نرم افزاری آن را برای کل جامعه فراهم کرد تا بتوان با ارائه این اطلاعات به سیستم، درجه و شاخصه هر خانواده نسبت به فقر را مشخص کرد. در این شرایط بعد از مراجعه افراد و اعلام مشخصات آنها نیز می‌توان این درجه را مشخص کرد و در فاز دوم نسبت به شیوه حمایت دولت از آن تصمیم‌گیری کرد.