آرش نهاوندی: در ۸سال اخیر با پدیده‌های غیرمعمول در عرصه ساخت‌وساز و افتتاح طرح‌های عمرانی در کشور مواجه شده‌ایم؛ افتتاح چندباره طرح‌ها، افتتاح چند قسمتی طرح‌ها یا افتتاح نیمه‌کاره طرح‌ها که این مسئله سبب واردآوردن آسیب‌های زیادی به طرح‌های عمرانی ملی و ایجاد هزینه‌های دوباره و زیرسؤال بردن هدف از اجرای این طرح‌ها شده است.

 یکی از موارد این نوع افتتاح‌ها را می‌توان دربهره‌برداری طرح‌های بهداشتی و درمانی، به‌ویژه بیمارستان‌ها که باید در برابر زلزله و هرگونه حادثه و بلایای طبیعی کاملا ایمن ساخته شده باشند، دید. علاوه براین، نکته‌ای که در این میان نباید از آن غفلت شود این است که طی 8سال اخیر تعدادی از بیمارستان‌ها در زمان افتتاح هنوز به‌طور کامل مجهز به تمامی تجهیزات پزشکی نبودند که این مسئله نیز تامل‌برانگیز است. ساخت مراکز درمانی و بیمارستانی از آن‌رو بسیار حساسیت‌برانگیز است که این مراکز مستقیما با درمان و دوران استراحت پس از عمل جراحی و طی‌کردن زمان نقاهت پس از بیماری مرتبط هستند و ضمن اینکه اصول ایمنی در زمان ساخت آنها باید رعایت شود، تجهیز آنها به تمامی امکانات پزشکی در زمان افتتاح نیز باید مدنظر قرار گیرد. در این گزارش با استناد به سخنان اخیر وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با اقتباس از اخبار مرتبط با ساخت بیمارستان در کشور به سابقه چند مورد از افتتاح‌ طرح‌های عمرانی نافرجام اشاره خواهد شد.

چندی پیش وزیر بهداشت در سخنانی با بیان اینکه بیمارستان‌های زیادی در گذشته افتتاح و 3روز بعد تعطیل شده‌اند، گفت: این بیمارستان‌ها بدون درنظر گرفتن تمهیدات لازم و تأمین تجهیزات و نیروی انسانی افتتاح شده‌اند. او یکی از علل این اتفاق را در این دانست که پرسنلی که باید در این بیمارستان‌ها استخدام شوند، ردیف بودجه آنها را سازمان مدیریت تعیین نمی‌کند. این بیمارستان‌ها افتتاح می‌شوند اما برای تجهیزات آنها فکری نشده و ناقص هستند، برخی هم که تجهیزات دارند پرستار و نیروی انسانی ندارند، بنابراین ما بیمارستانی را افتتاح خواهیم کرد که همه اجزای آن آماده باشد. وی گفت: اگر قرار است بیمارستانی به مجموعه مراکز درمانی کشور اضافه شود باید پیوست تجهیزات و نیروی انسانی داشته باشد، نه اینکه مانند امروز 40هزار نفر از پرسنل ما وضعیت نامشخص داشته باشند. امیدواریم خزانه دولت به‌طور چشمگیری بتواند غنی شود تا وعده‌ها را عملیاتی کند. در ادامه با استناد به اخبار خبرگزاری‌ها به ذکر سوابق چند بیمارستانی که پس از افتتاح تعطیل شدند می‌پردازیم. در این میان به خبر تخریب یک بیمارستان در مناطق زلزله‌زده آذربایجان نیز خواهیم پرداخت،گفتنی است که این بیمارستان تازه ساز بوده است.

تعطیلی 3بیمارستان یک روز پس از افتتاح دوباره

تعطیلی همزمان چند بیمارستان تازه‌ساز ازجمله اخبار عجیبی بود که در آخرین روزهای دولت دهم در خبرگزاری‌ها انتشار یافت. تعطیلی بیمارستان‌های 32تختخوابی در شهرستان‌های سرایان، سربیشه و درمیان، یک روز بعد از افتتاح رسمی توسط معاون اول رئیس‌جمهور (محمدرضا رحیمی در زمان دولت دهم) موجب گلایه مردم این شهرها شد. اگرچه 6سال انتظار مردم سرایان و شهرستان‌های مرزی سربیشه و درمیان در 31 تیرماه با اعلام خبر افتتاح رسمی 3بیمارستان در هریک از این شهرستان‌ها به پایان رسید، اما خوشحالی مردم تنها یک روز دوام داشت و از فردای آن روز قفل و زنجیر بر در این بیمارستان‌ها زده شد؛ هرچند یک‌بار دیگر نیز این بیمارستان‌ها در سال 90با حضور وزیر بهداشت وقت افتتاح شدند و پاسخ مسئولان این بود که آن روز ساختمان افتتاح شده و امروز تجهیز شده است. پس از انتشار خبر تعطیلی این بیمارستان‌های تازه افتتاح‌شده، نماینده مردم بیرجند، خوسف و درمیان در مجلس شورای اسلامی درباره این اتفاق گفت: مهم‌ترین علت تعطیلی این بیمارستان‌ها عدم‌تأمین اعتبار برای تأمین نیروی انسانی و هزینه‌های نگهداری است. حجت‌الاسلام سید محمد باقرعبادی افزود: براساس اطلاعاتی که شهروندان به نمایندگان خودشان در مجلس داده‌اند این بیمارستان‌ها یک روز بعد از افتتاح تعطیل شده‌اند.

بیمارستان نوسازی که در زلزله تخریب شد

اخبار مربوط به تخریب بیمارستان تازه ساخته‌شده هریس نیز از عجیب‌ترین و درناک‌ترین اخباری بود که پیرامون بیمارستان‌های تازه افتتاح شده انتشار یافت. زلزله 2/ 6ریشتری 21مرداد سال 1391 علاوه بر خسارات فراوان جانی و مالی موجب شده تا بیمارستان تازه‌تاسیس هریس که در سال 88 افتتاح شده و به بهره‌برداری رسیده بود آسیب دیده و تخریب و غیرقابل استفاده شود. مردم شهرستان هریس در سال 1370شاهد کلنگ‌زنی بیمارستان امام‌حسین(ع) این شهر بودند که ساخت آن تا سال 1388طول کشید یا به‌عبارتی 18سال مردم این شهرستان انتظار کشیدند. بیمارستان 64تختخوابی امام‌حسین(ع) هریس در 74هزار متر مربع و 8هزار مترمربع اعیانی احداث شد اما این بیمارستان که مردم هریس 18سال هر روز احداث آن را نظاره‌گر بودند تنها بعد از 3 سال از افتتاح آن در زلزله 21مرداد سال‌1391 ورزقان و هریس آسیب جدی دید و به گفته مسئولان غیرقابل استفاده شد. داریوش مرادی، فرماندار شهرستان هریس درباره سر‌نوشت این بیمارستان گفت: بیمارستان 64تختخوابی امام‌حسین(ع) هریس بر اثر زلزله سال1391 دچار 100درصد تخریب شده و غیرقابل بازسازی است و باید تخریب شده و دوباره ساخته شود. فرماندار شهرستان هریس گفت: این بیمارستان فعلا تعطیل بوده و ارائه خدمات در یکی از مدارس صورت می‌گیرد. وی افزود: کلینیک تخصصی‌ای توسط خیری با هزینه یک میلیارد تومان در محوطه بیمارستان امام‌حسین(ع) هریس در حال ساخت است و این مرکز درمانی ربطی به بیمارستان هریس نداشته و تنها از محوطه برای ساخت آن استفاده شده است.

20سال برای ساخت یک بیمارستان

اما خبرهایی که درباره بیمارستان‌های نیمه‌کاره منتشر می‌شود نیز حکایت از وضعیت اسفناک در این حوزه دارد. یکی از این بیمارستان‌ها در شهریار در نزدیکی تهران واقع شده که با گذشت دو دهه هنوز به اتمام نرسیده است و به‌نظر حتی باید طرح ساخت آن را به‌روز کرد چرا‌که طرح ساخت این بیمارستان با توجه به نیاز و جمعیت آن زمان ارائه شده بود. با وجود اینکه کلنگ ساخت بیمارستان 313تختخوابی امام‌خمینی(ره) شهرستان شهریار 20سال پیش به زمین زده شده اما عملیات عمرانی آن به دلایلی نیمه‌کاره رها شده و این مجموعه در حال تخریب است. درحالی‌که با تصویب مجلس شورای اسلامی در سال91 رقم 3میلیارد تومان و در سال92 رقم 12میلیارد تومان برای تکمیل این بیمارستان در ردیف بودجه دولت قرارگرفت اما این مبالغ تاکنون از سوی وزارت بهداشت و درمان برای این طرح تخصیص نیافته است. شهریار با 750هزار نفر جمعیت، فاقد امکانات درمانی و بیمارستانی متناسب با جمعیت این شهرستان است، به‌طوری که امکانات موجود به هیچ عنوان پاسخگوی نیازها، بیماران و مراجعان آن نیست، این در حالی است که شهرستان‌های قدس، ملارد، بهارستان و رباط کریم نیز به‌علت فقدان امکانات درمانی مناسب، از امکانات بیمارستانی شهریار استفاده می‌کنند. در حال حاضر 70 بیمارستان نیمه‌کاره در کشور وجود دارد که اغلب از سال ۷۷ روند ساخت‌وساز آنها متوقف شده و برخی عمرشان حتی به ۲۰‌سال نیز می‌رسد.

بیمارستان‌های نیمه‌کاره فرسوده

در ایران ساخت‌وساز بیمارستان با یک برنامه مدون و طبق استاندارد جهانی صورت نمی‌گیرد. برخی از بیمارستان‌ها نیز پس از مراحل اولیه ساخت به‌صورت نیمه کاره رها می‌شوند، در نتیجه پس از تصمیم‌گیری در مورد ادامه طرح ساخت این بیمارستان‌های نیمه‌کاره مهندسان ناگزیر خواهند شد ابتدا سازه اولیه این بنا را بازسازی کنند چرا که گذشت زمان باعث فرسوده‌شدن سازه اولیه شده است که اغلب در معرض باد و باران و برف قرار می‌گیرد. این مشکل همچنین در حوزه نگهداری سازه‌های تازه ساخته‌شده به‌چشم می‌خورد. به‌طور کلی اطلاعات ما در زمینه ساخت بیمارستان‌ها به‌روز نیست و بیمارستان‌های ساخته‌شده از نظر مقاوم‌سازی‌ دارای ضعف‌های زیادی هستند، به‌گونه‌ای که می‌توان گفت این مهم نادیده گرفته می‌شود. باید برنامه‌ای برای جلوگیری از فرسودگی سریع بیمارستان‌ها در‌پیش گرفته شود. طبق روال، بیمارستان‌هایی هرساله ساخت می‌شوند و به بهره‌برداری می‌رسند ولی نه مطالعات دقیق است، نه طراحی به‌روز و نه از تکنولوژی‌های روز دنیا در آنها آنچنان که باید استفاده می‌شود؛ اینها مشکلاتی است که به‌ویژه در سال‌های اخیر نادیده گرفته شده است.