با توجه به ارتباط اثبات شده این پدیده با سرطان حتی میتوان گفت که شبح سرطان بر فراز کلانشهرهای ایران در حال پرواز است. در سالهای اخیر بهویژه بهدلیل بیتوجهی به مسئله استاندارد سوخت مصرفی خودروها، تولید بنزین در مجتمعهای پتروشیمی بهدلیل تحریمها و تولید خودروهایی با استاندارد پایین و استفاده از لاستیکها و لنتهای نامرغوب آلودگی هوای تهران و اکثر کلانشهرها به طرز بیسابقهای افزایش یافته است.
این مسئله به قدری نگرانکننده شده که واکنش مقامات مسئول را نیز در پی داشته است. به گفته استاندار تهران، طبق اعلام رسمی سازمان بهداشت جهانی (WHO)آلودگی محیطزندگی بهعنوان عامل جدی و اصلی بروز سرطان شناخته و رسما اعلام شده است. از سوی دیگر مرکز بینالمللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی نیز خروجی موتورهای دیزلی و برخی از مواد خاص که در آلودگی هوا یافت میشوند را بهعنوان عوامل سرطان طبقهبندی کرده است.
به گفته وی در هفته هوای پاک انصاف نیست که مردم تهران برای هوای پاک آرزوی باد و باران را داشته باشند. اخیرا نیز تحقیقات نشان داده که ذرات ریز ناشی از آلودگی هوا که باعث تحریک ریهها و التهاب آنها میشود، یک عامل خطرساز برای بروز سرطان ریه است. البته آلودگی هوا علل و عوامل دیگری غیراز آنچه در بالا به آن اشاره شد نیز دارد.
بهعنوان مثال نباید نقش ناوگان فرسوده شهری را نادیده گرفت. به گفته سیدحسین هاشمی، استاندار تهران، بیش از 8 هزار و 600تاکسی در تهران فرسوده هستند و در وضعیت بحرانی قرار دارند که باید 100درصد از رده خارج شوند چراکه این تاکسیها جان فرزندان ما را به خطر میاندازند.
البته مسئله فضای سبز را نیز باید مورد توجه قرار داد درحالیکه کلانشهرهای ما معمولا در حاشیه بیابانها بنا شدهاند و از کمبود آب رنج میبرند و دارای آب وهوای خشک هستند ما نسبت به حفظ فضای خود کوشا نیستیم و حتی بهدلیل بیتوجهی نسبت به نابودی فضای سبز اطراف خود اقدام میکنیم این نکتهای است که از نظر استاندار تهران دور نمانده است. به گفته وی در کشورهای اروپایی کسی جرأت نمیکند که یک درخت 40-30ساله را قطع کند و مشاهده میشود که برای حفظ کمربندهای سبز تا چه اندازه تلاش میکنند. درحالیکه در برخی از کلانشهرها مشاهده میکنیم که جهت ساختوساز درختان را قطع میکنند.
این اظهارات در حالی درباره آلودگی هوا بیان میشود که نتیجه مطالعات تعدادی از مراکز تحقیقاتی در کشور نشانگر آن است که در سالهای اخیر، سرطانهای مغزاستخوان در اطفال و سرطانهای ریه در بزرگسالان افزایش شدیدی داشته که یکی از علل آن آلودگی هواست. بر اساس این مطالعات سن ابتلا به سرطان در ایران بهدلیل افزایش آلودگی در شهرها افزایش یافته است و دلیل آن بیتوجهی به معضل آلودگی هوا ست. براساس آزمایشهای صورت گرفته میزان معلق ماده آزبست در هوای تهران حدود ۵۰ برابر کشورهای اروپایی و آمریکایی است.
از اینرو باید در آیندهای نزدیک شاهد بحران بیماری سرطان در کشور بهویژه تهران باشیم. بسیاری از متخصصان نیز این نظرات راتأیید کردهاند. به گفته دکتر علی اصغر فرشاد، متخصص بهداشت محیط و عضو شورای راهبردی سلامت در مصاحبه با همشهری آلودگی هوا یکی از عوامل تشدیدکننده بیماری سرطان و همچنین یکی از دلایل کاهش سن سرطان در ایران است. در کنار این عامل، پایین آمدن سن استعمال سیگار را نیز میتوان از دیگر دلایل این امر برشمرد.
بهطور کلی مواد شیمیایی یکی از عوامل اصلی ابتلای افراد به سرطان است. این مواد شیمیایی در هوا، سیگار و افزودنیهای غیرمجاز به مواد غذایی که متأسفانه کنترل نمیشود و بعضی از واحدهای تولیدکننده مواد غذایی از مواد شیمیایی غیرمجاز استفاده میکنند و نیز سمپاشیهایی که برای از بین بردن آفت در محصولات کشاورزی انجام میگیرد از عوامل بروز سرطان در افراد است. به اعتقاد دکتر فرشاد، آزبستی که بهدلیل مصرف لنت یا اصطکاک لاستیکهای نامرغوب در فضا متصاعد میشود نیز سرطانزاست. یکی از علل آلودگی هوا انباشت مواد شیمیایی در فضاست. یکی از عوامل آلودگی هوا احتراق ناقص سوخت خودروهاست.
آزبست عمدتا باعث ایجاد بیماری آزبستوزیس که یک بیماری ریوی است، میشود. آزبست جزو مواد سرطانزای خطرناک است. آزبست به پنبهنسوز یا آمیانت معروف است، اصطلاحی کلی است که برای چندین نوع مختلف سیلیکات معدنی بهکار میرود. مصرف آن در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش بوده است. آزبست در لنت ترمز و کلاچ ماشین کاربرد دارد. آزبستوز عبارت است از التهاب ریهها بهعلت استنشاق ذرات آزبست.