تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۳۸۶ - ۱۱:۲۱

ترجمه- الهام طهماسبی: لارس فون تریه یکی از پیشروترین کارگردانان دنیاست. او همیشه در فیلم‌هایش به راهکارهای تازه می‌اندیشد و به همین خاطر کارهای او اغلب آثاری غافلگیر کننده‌اند.

یافتن خط و مایه مشترک هم در میان آثار فون تریه کار دشواری است. چنانکه به سختی می‌توان «اروپا» را کنار «داگویل» قرار داد یا «مندرلی» را با فیلم تازه‌اش «رئیس همه» مقایسه کرد. شاید بتوان غرابت را خط مشترک تمام آثار این کارگردان دانمارکی دانست.
«رئیس همه» فیلم تازه فون‌تریه، یک کمدی است که البته با فیلم‌هایی که در قالب این ژانر ساخته می‌شود، تفاوت‌هایی اساسی دارد.

فون تریه فیلم تازه‌اش را براساس نماهایی که به صورت تصادفی با دوربین اتوماتیک گرفته شده ساخته است. البته این نماهای تصادفی در تدوین، شکلی فکر شده به خود گرفته‌اند. فون تریه در آستانه 50سالگی همچنان در مسیر تجربه‌های متفاوت و تازه حرکت می‌کند.


کارگردان دانمارکی، لارس فون تریه در کمدی کم خرج « رئیس همه» از مؤلفه‌های دوفیلم قبلی‌اش «مندرلی» و «داگ ویل» فاصله گرفته است ویژگی‌هایی مثل: استفاده از بازیگران حرفه‌ای، کاربرد زیبایی‌شناسانه طراحی صحنه خالی و خلوت و حرف‌های شخصی موعظه‌گرانه.

طرح کلی فیلم درباره بازیگری است که به کار گرفته می‌شود تا خودش را به جای مالک یک کمپانی افسانه‌ای و بزرگ جا بزند تا به مالک اصلی کمپانی در فروش شرکت کمک کند.
طرح این فیلم البته به لحاظ موضوعی (تماتیک) در ادامه کارهای قبلی فون‌تریه است؛ منتها با لحنی شوخ و شنگ و با مزه.

تصویر افتتاحیه فیلم که با کرین فیلمبرداری شده بیرون یک سری ساختمان‌های اداری در یک شهر بی‌نام و نشان دانمارکی را نشان می‌دهد. در پنجره‌ها انعکاس تصویر فون تریه پشت تجهیزات دوربین دیده می‌شود و صدایش با لحنی موزون روی تصویر می‌آید(شنیده می‌شود) که می‌گوید:«شما می‌توانید انعکاس تصویر مرا ببینند!»

اما این انعکاس در فیلم تنها یک لحظه است و در واقع فون تریه با گفتن این جملات به نوعی به این مسئله اعتراف می‌کند که شاید مخاطبان و منتقدین در این فیلم هم آثاری از حس و حال سنگین فیلم‌های قبلی او پیدا کنند اما او قول می‌دهد که این فیلم تنها یک فیلم کمدی باشد، آن هم یک کمدی بی‌آزار!

رئیس همه ، یک کمدی نیش‌دار است و این نیش و کنایه‌ها  حاوی نکاتی درباره ارتباط پرفراز و نشیب فون تریه با بازیگران فیلم‌های قبلی‌اش بیورک (در رقصنده در تاریکی) و کیدمن(در داگ ویل) هستند؛ نکاتی که به سادگی از اشاره فون تریه و بازی ذهنی‌اش در ارتباط با بازیگرانش فهمیده می‌شود. او بازیگرانش را کاملاً تحت کنترل خود می‌گیرد.

اغلب مخاطبان هوشمندی که از درک هنری برخوردارند ممکن است فیلم را در قالب شوخی مسخره‌آمیز فون تریه با تهیه کننده قدیمی و شریک تجاری‌اش پیتر آلیک آلبک (با همه نقش‌های خوب و بدش در اداره یک شرکت) تفسیر کنند.

داستان فیلم از این قرار است که مدیر یک کمپانی، راوان(با بازی پیترگانتزلر) در طول سال‌ها ترتیبی داده است که تمام کارمندان فکر کنند که شرکت یک رئیس بزرگ و همیشه غایبی به نام «اسوند» دارد که تمام تصمیم‌های ناخوشایند را او می‌گیرد. او برنامه‌ریزی می‌کند و با شرکت به صورت مکاتبه‌ای در ارتباط است و حتی گاهی به وسیله ایمیل با تمام کارمندان شرکت تماس شخصی برقرار می‌کند.

پس از مدتی راوان تصمیم می‌گیرد شرکت را به یک ایسلندی تند مزاج به نام فینور (با بازی هلمر فرردریک ثور فردریکسون) بفروشد اما فینور می‌خواهد معامله را فقط با شخص «اسوند» انجام دهد.

به همین منظور راوان یک بازیگر خبره تئاتر به نام کریستوفر (با بازی جنز آلبینوس) را اجاره می‌کند تا در ملاقات با فینور و مترجم او (بندیکت ارلینگسون) نقش اسوند را بازی کند.
و سرانجام در این ملاقات، کریستوفر که در نقش‌اش زیادی غرق شده و وکالت‌نامه‌ای از طرف راوان هم دارد، شروع به اذیت فینور می‌کند تا جایی که او جلسه را ترک می‌کند فینور اصرار دارد که تنها کریستوفر –اسوند باید پای ورقه معامله را ( هفته بعد) امضا کند.

با پذیرفتن چنین نقشی، کریستوفر خود را به بعضی از کارمندان به عنوان رئیس کل شرکت معرفی کرده است و این یعنی که او باید هفته آینده به میان آنها برود. ترس از این مواجهه، سبب می‌شود که راوان، کریستوفر را به میان ماجرایی پرتاب کند، بدون اینکه درباره نقشی که باید بازی کند و خصوصیات اسوند به او چیزی بگوید این مسئله و تلاش کریستوفر برای حفظ ظاهر در ملاقات با اعضای شش مؤسسه شرکت باعث اتفاقات و نمایش‌های بامزه‌ای می‌شود و فیلم از اینجا با ورود وکیل فینور ( که همسر سابق کریستوفر با بازی سوفی گرابال است) وارد فضای کمدی ابلهانه‌ای می‌شود.

در نمایش اولیه فیلم در فستیوال کپنهاگ، فون تریه با لحنی نیمه شوخی درباره مضمون فیلم گفت: این فیلم به نوعی شبیه داستان زندگی خود اوست؛ یک آدم ایده‌آلیست که در یک وضعیتی گیر می‌افتد و با نیت‌های درست کارانه‌اش با آن درگیر می‌شود، در ظاهر، فیلم «رئیس همه» با فیلم‌های صاحب سبکی که فون تریه استاد ساختن آنهاست تفاوت دارد اما خط داستانی که در قالب این فیلم گنجانده شده این طور پیش می‌رود که کریستوفر بین تعهد هنری به بازیگری و اطلاع از رفتار نادرست راوان با کارمندان دست به انتخاب زده و تصمیم به انتقام می‌گیرد.

فیلم «رئیس همه» با این چیدمان دانمارکی- نوری که طبیعی به نظر می‌آید و حال و هوای تئاتری کار-  شبیه‌ترین اثر فون‌تریه به فیلم قبلی‌اش (ابله‌هاست) «ابله‌»ها درباره گروهی از آنارشیست‌ها (شورشی‌ها) است که تظاهر به عقب ماندگی ذهنی می‌کنند  تا راحت‌تر با فقر و حاشیه‌نشینی روبه‌رو ‌شوند.

و آلبینوس، کسی که در فیلم ابله نقش سر دسته این شورشی‌ها را بازی می‌کند نامش کریستوفر است.
این طور که به نظر می‌رسد بازیگران فیلم از خودشان راضی‌اند و شاد و سرحال روی صحنه ظاهر می‌شوند و کسانی مثل آلبینوس و گانتزلر نقش‌های دوگانه دوست داشتنی را خلق می‌کنند.

علاوه بر این مخاطبان انگلیسی زبان شباهت‌هایی را بین این فیلم و سریال تلویزیونی «اداره» کشف خواهند کرد هرچند فون تریه ادعا می‌کند تا به حال این سریال را ندیده است.
فیلم به عنوان نتیجه اهداف آگاهی بخش اخیر فون تریه در کاهش هزینه سنگین تولید به نفع داشتن تکنولوژی و تعداد افراد گروه به ویژه بازیگران در حال فروش است. و این علاقه فون تریه را برای به کارگیری تکنولوژی جدید و سر هم‌ بندی آن نشان می‌دهد. مثل استفاده از یک سیستم جدید دوربین به نام«اوتوما ویژن» که خودش به تنهایی قادر به فیلمبرداری است و وجودش باعث اعتبار صنعت سینماست.

حرکاتی که این دوربین می‌تواند انجام دهد شامل: تیلت (حرکت خم شدن دوربین به پایین و بالا) پن (حرکت افقی دوربین) تنظیم فاصله کانونی یا موقعیت‌یابی تصادفی و از یک نقطه به وسیله کامپیوتر است.  این دوربین همچنین کارکردهای مشابه و اتفاقی دیگری هم در صدابرداری دارد.  فون تریه کوشیده با استفاده از این قابلیت‌ها به قاب‌بندی‌هایی دست یابد که با حال و هوای فیلم متناسب باشد.

تدوین این کار که توسط مولی ام استنسگارد و به سرپرستی فون تریه انجام شده است پر از کات‌های پرشی مداوم است که یک نوع تأثیر عصبی کننده دارد و بعضی از مخاطبین حساس ممکن است در هنگام دیدن فیلم عصبی شوند.
البته این تشویش و ناراحتی بیشتر در هنگام دیدن بخش‌های 16میلیمتری است. فیلم فون تریه به خاطر تمام این ظرافت‌ها بی‌مدعاترین و لذت بخش‌ترین فیلم او در طول این سالهاست.

منبع: هفته‌نامه ورایتی، 25 می 2007