«عبدالفتاح علی عبدالفتاح»، قاری برجسته مصری و استاد رشته قرائت و داور چندین دوره از مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران است که به نام «عبدالفتاح طاروطی» شناخته شده است.
وی در سال 1965 میلادی در روستای «طاروط» در شهر «دهالیق» واقع در استان «الشرقیه» مصر زاده شد و به همین خاطر هم به «الطاروطی» شناخته شده است.
ورود به عرصه فعالیت‌های قرآنی
خانواده وی همانند دیگر مردم مصر به کتاب خداوند علاقه وافری داشتند، به همین خاطر فرزند خود راهی مکتبخانه کردند تا اینکه در سن 8 سالگی کل قرآن کریم را حفظ کرد. از 9 سالگی در مسابقات قرآنی حضور یافت و از آن زمان تا کنون رتبه‌های برتر فراوانی را به خود اختصاص داده است.
عبدالفتاح طاروطی از جمله قاریان مصری است که از سوی قاریان و مشاهیر مصری القاب فراوانی دریافت کرد و توانست سبکی را در قرائت ابداع کند که با نام وی شناخته شود.
وی به خاطر قرائت‌های زیبایش چندین‌بار در ایران تکریم شد و توانست مدرک افتخاری زیباترین قرائت را برای نخستین‌بار پس از «عبدالباسط عبدالصمد»، قاری معروف مصری، از پاکستان دریافت کند.
وی با قرائت زیبایش تاکنون توانسته چندین غیر مسلمان را در آمریکا، اسپانیا و آفریقای جنوبی به دین مبین اسلام رهنمون و مکتبی را برای خود در عرصه قرائت تأسیس کند. عبدالفتاح طاروطی، پایه‌گذار سبکی نوین در قرائت قرآن است که خود نام «تعبیری» را برای آن انتخاب کرده است.
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با هدف معرفی این قاری بزرگ جهان اسلام و سبک جدید وی، گفت‌وگویی را با او انجام داده است، در این مصاحبه به لایه‌های مختلف زندگی طاروطی پرداخته شده تا وی را بتوان از زبان خودش بیشتر شناخت.
افتخارآفرینی‌های طاروطی
عبدالفتاح طاروطی، ابتدا با اشاره به نخستین مقام‌هایی که در مسابقات قرآن در دو حوزه بین‌المللی و کشوری(مصر) به دست آورده، گفت: نخستین مقام قرآنی من در سطح ملی بود و زمانی که 9 سال بیشتر نداشتم، توانستم رتبه نخست حفظ و قرائت قرآن کریم را در مسابقات ملی مصر به دست بیاورم.
وی افزود: در دوره نوجوانی و جوانی نتوانستم در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم شرکت کنم؛ زیرا در آن دوران مسابقه‌ای در این سطح وجود نداشت و اگر هم جایی برگزار می‌شد، اطلاعی از آن نداشتم به همین دلیل نتوانستم در آن دوران در مسابقات بین‌المللی شرکت کنم.
داور چندین دوره از مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: آغاز حضور بین‌المللی من در دهه آخر قرن گذشته بود و نخستین سفرم در سال 1996 میلادی به مقصد آمریکا بود و پس از آن در سال 2000 به نمایندگی از وزارت اوقاف مصر به اسپانیا رفتم و در همان سال هم نخستین سفرم به جمهوری اسلامی ایران را انجام دادم. از آن زمان تا کنون تقریباً به‌صورت سالانه به ایران سفر می‌کنم.
طاروطی نزد چه کسانی شاگردی کرد؟
طاروطی درباره نخستین استادی که قرائت را نزد وی فراگرفت، گفت: آموزش اولیه‌ام در دوران کودکی و در همان روستای طاروط بود. در آنجا استادی به نام شیخ «عبدالمقصود السید النجار» بود که همه کودکان روستا را در رشته حفظ قرآن آموزش می‌داد و بیشتر کودکان روستا در کلاس‌های ایشان شرکت می‌کردند و من هم در کنار دیگران حضور داشتم و تا پایان حفظ کل قرآن کریم نزد ایشان آموزش دیدم.
این استاد قرائت قرآن مصر تصریح کرد: پس از آنکه کل قرآن کریم را حفظ کردم نزد استاد قرائت و آموزش تجوید به نام شیخ «مصطفی أحمد عبدالله» رفتم و در آنجا قرائت قرآن و قواعد تجوید را فرا گرفتم.
قاری بین‌المللی مصری در ادامه گفت‌وگو به پرسشی درباره حضورش در کنار قاریان بزرگ مصری پاسخ داد و خاطرنشان کرد: من خود را انسان خوش شانسی می‌دانم زیرا توانستم در کنار اساتید بزرگ مصری حضور داشته باشم و از شیوه و سبک آنها تجربه‌های زیادی کسب کنم.
وی در ادامه اظهار داشت: مهمترین و بزرگترین استادان مصری که در دوران نخست حضورم در سطح ملی قرآن کریم مصر با آنها آشنا و در کنارشان حضور داشتم، شیخ «محمد احمد شبیب»، شیخ «شحات محمد أنور» و شیخ «محمد عبدالعزیز حصان» بودند.
به گفته وی، حضور یک جوان 20 ساله در کنار این اساتید بزرگ تاریخ قرائت مصر مایه افتخار و خاطره‌ای است که تا ابد مایه خوشحالی و افتخار وی خواهد بود.
وی در این باره افزود: رابطه من با اساتید و قاریان بزرگ زمان خود، رابطه‌ای صمیمی و قوام یافته بر اخلاق قرآنی، محبت قرآنی و ارتباط اجتماعی مبنی بر قرآن بود.
مؤسس سبک قرائت «تعبیری» درباره شیوه قرائت خود و اینکه در قرائتش تقلید از کدام شخصیت برجسته قرآنی را در پیش گرفته، تاکید کرد: هر قاری در ابتدای راه خویش ناخواسته از قاریان بزرگ تقلید می‌کند و البته این به ناخودآگاه افراد مربوط می‌شود و به این خاطر است که هر قاری بر اساس علاقه خود قرائت‌های قاریان خاصی را بیشتر از دیگران گوش می‌کند که این امر باعث می‌شود که وی مقلد و پیرو آنها در شیوه قرائت باشد.
به گفته طاروطی، وی بیشتر قرائت‌های استاد «حصان» و«الشحات» را گوش می‌داده و به همین دلیل شاید بیشتر از آنها متأثر باشد، اما این امر هیچگاه باعث نشده که وی شیوه مستقلی برای خود ابداع نکند.
طاروطی افزود: سال 1993 به عضویت رادیو مصر در آمدم. آنجا قرائت قرآن را در رادیوی ملی مصر آغاز کردم. در آن زمان کمیته ارزیابی قاریان رادیو از من خواست تا شیوه قرائت خود را متحول کنم؛ زیرا این کمیته قرائت تقلیدی را نمی‌پذیرفت و استقلال قاری در قرائت را شرط حضورش در رادیو می‌دانست به همین دلیل در صدد استقلال در قرائت برآمدم.
سبک «تعبیری»؛ ترجمان آیات قرآن با لحن متناسب با معنی
قاری و مبتهل معروف جهان اسلام در ادامه این گفت‌وگو به سبک «تعبیری» اشاره و خاطرنشان کرد: من طلبه دانشگاه اسلامی الأزهر در حوزه ترویج اندیشه اسلامی و امام جماعت و خطیب وزارت اوقاف مصر بودم؛ این آشنایی با علوم اسلامی توانایی را در من قرار داد تا بتوانم شیوه جدیدی را به نام «سبک تعبیری» در قرائت ابداع کنم.
طاروطی تصریح کرد: این سبک به سرعت مورد قبول بسیاری از قاریان و فعالان قرآنی قرار گرفت و رشد کرد؛ به‌طوری‌که آنها این شیوه را «مکتب طاروطی» می‌خوانند؛ زیرا این شیوه با همه شیوه‌های رایج در قرائت متفاوت است و در آن تقلیدی وجود ندارد.
وی در این باره گفت: به خاطر مطالعاتی که در حوزه معنی‌شناسی، علوم حدیث، سبک‌های قرائت، زبان و تفسیر داشتم، معنی آیات قرآنی را با تمام وجود احساس و تلاش می‌کنم آنها را به مخاطب و شنونده منتقل کنم. در همین راستا تلاش کردم تا مقام‌های صوتی متناسب با هر بار معنایی را در حین قرائت اجرا کنم تا اینکه مخاطب بتواند به آسانی چارچوب معنای کلی آیات را از روی لحن و مقام دریابد.
وی تشریح کرد: در این شیوه سعی می‌شود، معنی توصیفی و تحلیلی آیات را از طریق سبک قرائت منتقل کرد. از طریق این سبک حتی مخاطبانی که با زبان عربی و معنی آیات قرآن آشنایی نداشته باشند، می‌توانند عظمت آیات و معانی آنها را احساس کنند و به این طریق مخاطب در فضای آیه و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد و قرآن راهی را برای او به سوی فطرت الهی خویش باز می‌کند تا با پیوستن به دریای پاک فطرت بشری به سوی آموزه‌های اسلام روی بیاورد.
مؤسس «مرکز اسلامی طاروطی» در مصر در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی اسلام‌آوردن تعدادی از غیرمسلمانان پس از شنیدن قرائت وی در آمریکا، اسپانیا و آفریقای جنوبی اظهار داشت: این امر هم به لطف سبک تعبیری در قرائت بود.
وی تصریح کرد: به هر کشوری که سفر می‌کردم، به قرائت قرآن می‌پرداختم و سپس تفسیر آیات را نیز مطرح و برای مخاطبان شرح می‌دادم.
در سال 1997 در «سان‌فرانسیسکو»ی آمریکا بودم و در آنجا قرائتی اجرا کردم که پس از آن متوجه شدم تعداد 10 تن از حاضران در آن مجلس مسلمان شده و اسلام آوردن خود را اعلام کرده‌اند.
در سال 2000 میلادی نیز برای امر قرائت قرآن به اسپانیا اعزام شدم، در آنجا مرکزی به نام مرکز اسلامی «خالد» وجود داشت که من برای قرائت به آنجا دعوت شدم. اجراکنندگان برنامه هدفون‌هایی را در بین حاضران توزیع کردند تا کنفرانس تفسیری را به صورت همزمان برای حاضران ترجمه کنند. پس از پایان یافتن این مجلس قرآنی متوجه شدم که پنج تن از بانوان حاضر که به سخنان من گوش داده بودند، به اسلام ایمان آورده‌ند.
همچنین در سال 2003 میلادی برای قرائت و تفسیر قرآن به آفریقای جنوبی سفر کردم و در آنجا نیز خداوند متعال یک مرد مسیحی را به اسلام هدایت فرمودند.
وی در بخش بعدی گفت‌وگو، درباره مهمترین خاطره‌ای که از حضورش در جمهوری اسلامی ایران و قرائت‌هایی که در محضر مقام معظم رهبری اجرا کرده است، گفت: چند سال پیش برای داوری در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم سازمان اوقاف جمهوری اسلامی ایران به ایران سفر کردم و پس از اتمام مسابقات برای دیدار با رهبر انقلاب اسلامی ایران دعوت شدم و پس از حضور در این دیدار مقرر شد که من نیز جزو پنج یا شش قاری باشم که در محضر ایشان قرائت می‌کنند.
وی در این باره افزود: در آن محفل قرآنی آیاتی را انتخاب و قرائت کردم که با شرایط جهان اسلام در آن دوره و نیز با دیدار جمعی از قرآنیان با رهبر جمهوری اسلامی ایران ارتباط داشت. رهبر معظم ایران تحت تأثیر معانی والای آن آیات قرار گرفته بودند و به همین دلیل در شرح و تفسیر آن آیات سخنان مفصلی را ایراد نمودند. این در حالی بود که به جز من چندین قاری دیگر نیز قرائت داشتند اما ایشان فقط در تفسیر آیاتی که قرائت کردم، سخن گفتند.
به گفته طاروطی، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، مقام معظم رهبری پس از آن از قاریان ایرانی خواستند که همانند من در انتخاب آیات و قرائت زیبای آنها دقت کنند. این امر مایه خوشحالی و سعادت فراوان من بود که ایشان چنین نظری را نسبت به قرائتم داشتند و این امر از مهمترین خاطرات حضورم در جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌آید.
طاروطی درباره مهمترین تحولات در سطح فعالیت‌های قرآنی مصر پس از انقلاب 25 ژانویه این کشور خاطرنشان کرد: فعالیت قرآنی یک کار مردمی بوده و هست و چون دولت‌ها در آن نقش فراوانی نداشتند، لذا با تغییر و تحول آنها نیز، این فعالیت‌ها تغییر چندانی نمی‌کنند.
فعالیت‌های قرآنی مصر پس از انقلاب 25 ژانویه
به گفته وی، فعالیت قاریان مصر پس از انقلاب 25 ژانویه همانند دوران قبل از انقلاب بود و کاهش و افزایش قابل توجهی در آن مشاهده نمی‌شود.
طاروطی افزود: پس از برچیده شدن حکومت اخوان‌المسلمین در مصر، فضای اجتماعی مصر به شدت سیاسی شد و همه مردم و از جمله فعالان قرآنی درگیر مسائل سیاسی و حزبی شدند و به نظر می‌رسد این مسئله باعث کم‌رنگ شدن مراسم‌ها و فعالیت‌های قرآنی در سراسر مصر شده است.
قاری معروف و برجسته مصری درباره حضورش در اتحادیه قاریان مصری و نیز خدمات قرآنی وی به جامعه مصر گفت: در این اتحادیه عضو فعال هستم و در آن به شیوه‌های مختلفی به برادران قرآنی خود خدمت می‌کنم.
وی افزود: در کنار فعالیت‌های درون اتحادیه، فعالیت‌های دیگری انجام می‌دهم که از میان آنها می‌توان به تأسیس و مدیریت «مرکز اسلامی طاروطی» اشاره کرد. این مرکز علاوه بر فعالیت‌های متنوع قرآنی، مسابقه سالانه قرآن برگزار می‌کند که برندگان آن برای حضور در مسابقات ایران، مالزی، عربستان، دبی و کشورهای دیگر معرفی می‌شوند.
وی در پاسخ به سؤالی درباره مهمترین لقبی که تاکنون دریافت کرده است، گفت: فعالان حوزه قرآنی مصر من را به «کروان القراء» لقب داده‌اند و اکنون در میان عوام و خواص عرصه قرآنی به این لقب شناخته می‌شوم.
وی تاکید کرد: «کروان» در عربی نام پرنده‌ای است که با صدای زیبا و دلنشینش آواز‌هایی می‌خواند و همگان را مبهوت می‌سازد. این پرنده تنها در آرامش شب صداهای زیبای خود را به گوش می‌رساند و به همین دلیل همیشه صدای کروان برای مردم آرامش بخش بوده است.
طاروطی خاطرنشان کرد: قاریان مصری این لقب را به من داده‌اند زیرا معتقدند که با قرائت آیات قرآنی آرامش را به شنوندگان هدیه داده و باعث خوشحالی آنان می‌شوم.
تلاوت شما اشک ما را جاری کرد
در این گزارش، ذکر خاطره‌ای از دیدار «عبدالفتاح طاروطی» با رهبر معظم انقلاب اسلامی که در تیرماه سال 1390 هجری شمسی و در حاشیه بیست و هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن ایران صورت گرفت، خالی از لطف نیست.
عبدالفتاح طاروطی، قاری مصری و از اعضای هیئت داوران بیست و هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم ایران، در حاشیه دیدار رهبر معظم انقلاب با شرکت‌کنندگان در این مسابقات گفت: «ما احساس می‌کنیم که آیت‌الله العظمی خامنه‌ای از حافظان قرآن هستند و نیز به تجوید تسلط دارند و از شناخت کافی نسبت به علم مقامات تلاوت برخوردارند. از نحوه استماع ایشان می‌فهمم که رهبر انقلاب گاهی اوقات، برخی خطاهای حرفه‌ای قراء در وقف و ابتدا و یا ادای مقامات تلاوت را به خوبی متوجه می‌شوند که البته این موضوع، مسئولیت ما را در رعایت قوانین تلاوت سنگین‌تر می‌کند».
وی افزود: «جلساتی که در محضر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای تلاوت داشتم، از خاطرات جالب زندگی من محسوب می‌شود، خصوصاً همین جلسه آخر که صحبت نسبتاً مفصل‌تری میان من و ایشان صورت گرفت. البته در این سفر دو مرتبه خدمت ایشان رسیدم؛ یک بار قبل از آغاز دیدار که با گروهی از قاریان به محضر رهبر انقلاب مشرف شدیم. وقتی من را معرفی کردند، رهبر انقلاب اسلامی گفتند که من ایشان را می‌شناسم و تلاوت‌هایشان را پیگیری می‌کنم» بعد از تلاوت نیز در جلسه عمومی خدمت ایشان رسیدم و رهبر انقلاب فرمودند: «تلاوت خوب، تأثیرگذار و محزونی بود و اشک ما را جاری کرد.
به خاطر این صوت و تلاوت زیبا تبریک می‌گویم» من در پاسخ گفتم «من نیز به شما تبریک می‌گویم؛ به خاطر انقلاب اسلامی مصر که به برکت انقلاب اسلامی ایران رخ داده است». ایشان پاسخ دادند: «انقلاب اسلامی مصر به برکت قرآن شکل گرفته و إن شاء الله به سایر کشورها نیز سرایت خواهد کرد و پیروزی در سراسر جهان اسلام نزدیک خواهد بود».
قرآن مایه پیوند ماست
عبدالفتاح طاروطی، در پایان تصریح کرد: اهتمام خاص حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای به قرآن، بسیاری از قراء جهان اسلام را به ایشان پیوند زده است و این مایه مباهات برای همه ماست. زیرا به نظر ما از تفاوت‌های عمده رهبر انقلاب اسلامی ایران با سایر رهبران جهان این است که ایشان به مردم نزدیکند و بین ایشان و مردم هیچ فاصله‌ای نیست. مردم قلباً دوستشان دارند چون از خود مردم هستند و جزو طبقه خاصی نیستند که به واسطه آن به رهبری رسیده باشند.