یک کارگاه با یک عالم وسایل جراحی... تازه یک اسکلت دایناسور هم توی کارگاه هست که نمونه‌ای کوچک‌شده از دایناسوری است که شش‌میلیون سال قبل زندگی می‌کرد. در این کارگاه ماهی‌ها، سر روباه، عقاب و... تاکسیدرمی می‌شوند.
اصلاً تاکسیدرمی چیست؟ در این کار بدن جانوران را تهی می‌کنند و و طی مراحلی حیوان را آماده می‌کنند. بچه که بودم، شنیده بودم این حیوانات را با برق فشار‌قوی خشک می‌کنند. این که یک حیوان در اثر برق‌‌گرفتگی خشک شود خیلی وحشتناک است. اما امروز خیالم راحت می‌شود.
محمدرضا دهقان، یکی از کارشناسان تاکسیدرمی موزه‌ی هفت‌چنار می‌گوید: «در این‌جا حیوانی که مرده است برای تاکسیدرمی آماده می‌شود. هیچ حیوانی این‌جا کشته نمی‌شود. بلکه با تاکسیدرمی حیوان نگه‌داری می‌شود. تاکسیدرمی برای حفظ نمونه است و هرگز یک نمونه را نمی‌کشند تا تاکسیدرمی شود.»
- رشته‌ی تحصیلی شما چه بوده است؟
من به شکل تجربی این کار را یاد گرفتم، چون علاقه داشتم. در دانشگاه، در رشته‌های جانورشناسی و دامپزشکی تاکسیدرمی را آموزش می‌دهند. این کار نیاز به صبر و حوصله‌ی بسیار دارد. مجسمه‌سازی است و طراحی ساخت اعضای مصنوعی و غیره.
- شما کجا با این کار آشنا شدید؟
همین‌جا در همین موزه با این کار آشنا شدم. تاکسیدرمی کار خیلی سختی است. قسمتی از این کار چندش‌آور است. خب، یک کار خیلی پر درآمد هم نیست. پول چندانی توی آن نیست و خیلی‌ها سراغش نمی‌آیند.
- نظر خانواده‌تان درباره‌ی شغلتان چیست؟
خانواده‌ام دوست دارند، چون خیلی با هنر در ارتباط است. تاکسیدرمی یک هنر است و شما باید در چند هنر استعداد داشته باشید. در این کار علاوه بر بلد‌بودن طراحی و مجسمه‌سازی باید استعدادش را هم داشته باشید.
- خود شما راجع به کار چه‌طور فکر می‌کنید؟ کار با لاشه‌ی حیوانات کار سختی نیست؟
من خودم آدم بددلی هستم. مثلاً این عقاب تیر خورده بود و بدنش پر از عفونت بود... هیچ‌کس نمی‌توانست وارد سالن شود. ما باید پوستش را در می‌آوردیم و بعد باید مواد شیمیایی به پرها می‌زدیم. سیم‌کشی پرها مرحله‌ی بعدی کار بود و سیم‌های ظریفی از بین پرها رد می‌شد. بدن پرنده‌ها معمولاً با پنبه پُر می‌شود. اما بدن حیوانات دیگر، اول دباغی می‌شود و بعد اندام با یک فوم مخصوص قالب‌گیری می‌شود و چشم‌ها هم ساخته می‌شود و...
- می‌شود مراحل کار تاکسیدرمی را به شکل خلاصه توضیح دهید؟
حیوان بعد از تلف‌شدن باید خیلی زود منجمد شود یا پوست کنی شده باشد؛ یعنی باید همه‌ی قسمت‌های بدن حتی ساق پا هم از پوست جدا شوند. چربی‌گیری مرحله‌ی بعدی است. بعد نمک‌سود می‌شود. بعد پوست با استفاده از داربست یا میله، حالت داده می‌شود. از روی لاشه که قبلا قالب‌گیری شده است بدن حیوان ساخته می‌شود. پرداخت، چشم‌گذاری و صورت‌سازی و ساخت اندام مصنوعی که آسیب دیده است از دیگر مراحل تاکسیدرمی است.
- تاکسیدرمی‌کردن چه جاندارانی سخت‌تر است؟
ماهی‌ها، چون اندام بسیار ظریفی دارند و کار برروی اندام آن‌ها خیلی سخت است.
- اولین حیوانی که تاکسیدرمی کردید، چه بود؟
او جغدی را نشانمان می‌دهد و می‌گوید: «این جغد!»
عکس: محمود اعتمادی