در کنار بخش مسابقه بینالمللی پوستر که 231 هنرمند از 39 کشور در آن شرکت کردهاند، طراحیهای زندهیاد مرتضی ممیز برای سردر سینما، پوسترهای صادق بریرانی به مناسبت بزرگداشت وی، 100 پوستر فرانسوی، پوسترهای مهمانان ویژه و هیات انتخاب آثار و هیات داوران نیز در معرض تماشا قرار گرفتهاند.
در بخش طراحی گرافیک معاصر ایران هم علاوه بر پوسترهایی با عنوانهای «ترافیک»، «گفتوگو» و «میراث فرهنگی»، شاهد آثاری در زمینههای طراحی روی جلد، طراحی صفحهآرایی، طراحی وب و مولتی مدیا، طراحی بستهبندی، طراحی آگهی مطبوعاتی، طراحی تبلیغات محیطی و طراحی نشانه هستیم.
آنچه برای هر بینندهای میتواند جذاب باشد فراهم آمدن فرصتی است که آثار بسیاری از چهرههای شاخص و فعال ایران و دیگر کشورهای جهان را با تنوع و گوناگونی زیاد، یکجا و در کنار هم تماشا کند و آنها را از وجوه مختلف مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.
طراحیهای مرتضی ممیز برای سردر سینما، هنوز هم پس از گذشت بیش از 30سال، تأثیرگذار و جذاب هستند؛ آثاری که به قول ابراهیم حقیقی «همپای سینمای نوین ایران به نوپویی میپردازد.»
پوسترهای صادق بریرانی، یکی دیگر از بخشهای دیدنی این دوسالانه است. کافی است پوسترهای «ارکستر سمفونیک تهران»، «کارمینا بورانا» و «رقصهای بومی ایران» را تماشا کنیم و ببینیم که در آن سالها چه ذهن نوگرایی در آثار او میتوان سراغ گرفت.
بخش دیگری که هر بیننده کنجکاو و مشتاقی را سیراب میکند، پوسترهای معاصر فرانسوی است که به قول آلن لوکرنک، «تمام این کارها رایحهای لطیف از نوع فرانسوی از خود میپراکنند.»
پوسترهای مروین کورلانسکی (مهمان ویژه)، ساختاری محکم دارند و بدون این که پرگویی کنند، پرقدرت و تأملبرانگیز هستند. کافی است در برابر «مبارزه جهانی علیه خشونت» و «سمینار طراحی ایکوگرادا» بایستید تا خلاقیت او را باور کنید.
و مهمانان و استادان دیگر، که هر کدام با آثارشان ما را به ساحت درنگ و تأملات خود فرا میخوانند.
در میان انواع آثاری که در این نمایشگاه ارائه شده، بدون شک پوسترها از جایگاه ویژهای برخوردار هستند. چرا که «پوستر معرکهای است که میتواند جولانگاه هر طراح گرافیک باشد. شاید، تمام آنچه یک طراح در طول سالیان کاریاش تمایل دارد بیان کند، یکجا در پوستر تبلور مییابد.» (کتاب نهمین دوسالانه جهانی پوسترتهران، 1386، انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران)
شاید مهمترین ویژگی پوستر که آن را از نقاشی متمایز میسازد، این باشد که پوستر حکایت از خبری دارد که قرار است هر چه فوریتر و رساتر به مخاطب منتقل شود. ابزار طراح پوستر، کلمه و تصویر است. کلمات و تصاویری که هر کدام نشانهای هستند و معنایی دارند؛ معناهایی که در رابطه یک دال و یک مدلول ساخته میشوند و هر کدام در فرهنگ جامعهای شناخته شده و پذیرفته شده هستند. به عنوان مثال پوستری از اوگینوش اسکوریدور از لهستان را در نظر بگیرید.
نام پوستر او «مدرنیسم در آینه امروز» است. حرف M و W و نهایتاً فرمی که از ترکیب آنها پدید آمده است، حکایت از معناهایی دارند که در فرهنگ آن جامعه آشنا هستند و بیننده با تکیه بر شناختی که دارد میتواند طراحی این پوستر را رمزگشایی کند.
با توجه به این که معناها در هر واژه و تصویر، ذاتی و طبیعی نیستند، بلکه کاملاً قراردادی هستند میتوانیم به امر خطیر طراحی پوستر پیببریم و بدانیم که یک طراح چقدر باید به نشانههای فرهنگ و جامعه خود تسلط داشته باشد تا بتواند با زبان تصویری و در قالب رسانهای همچون پوستر با مردم روزگار خود ارتباط برقرار کند.
نمونه موفق دیگری را میتوان مثال زد که در ارتباط با موضوع «گفتوگو»، در زمینهای خالی فقط از تصویر سیم گوشی تلفن استفاده شده است. طالقانی در پوستر خود با حداقل عناصر تصویری، حداکثر قدرت بیان را پدید آورده است.
آنچه که در طراحی پوستر حرف اول را میزند، علاوه بر سازمان دادن عناصر تصویری به گونهای که نگاه بیننده را در کنترل خود بگیرد، شیوه بیان آن پیامی است که قرار است مخاطب از پوستر دریافت کند.
اگر چه اینها شرطهای لازم هر پوستر میتوانند باشند، اما برای پوسترهای قوی و ماندنی این شرطها کافی نیستند. طراح پوستر باید چنان نگاه باریک و ظریفی به وجوه گوناگون پیام و نوع بیان آن داشته باشد که تازگی و عمق تأملبرانگیزی را در کلیت طراحی خود به تماشاگر عرضه نماید.
در همین نمایشگاه در بخش پوسترهای ایرانی با موضوع ترافیک نمیتوانیم از کنار کار کوروش جدی که در آن اتومبیلها دهان گشودهاند و آماده دریدن همدیگر هستند و یا پوستر گرانمایهپور با آن تابلوی نشانگر زمان که عددی هشت رقمی را نشان میدهد، به سادگی رد شویم و به فکر فرو نرویم؛ در حالی که بسیاری از پوسترهای دیگر این نمایشگاه فاقد چنین جذابیتهایی هستند و تماشاگر بدون کمترین درنگی از کنار آنها عبور میکند.
آنچه که برای یک طراح پوستر بیشترین اهمیت را دارد، جستوجو و یافتن ایدههای قومی و نو در بیان آن موضوعی است که میخواهد به مخاطبان منتقل نماید، ضمن این که طراح باید به آن درجه از مهارت و دانش رسیده باشد که در هماهنگی میان محتوای پوستر و تکنیکهای اجرای آن بتواند قدرتمندانه و تأثیرگذار عمل نماید. در این مورد میتوان پوستری از رضا علیپور را برای جشنواره تئاتر بومی خوزستان و «بگذار زندگی کنی دانیل» اثر چرنیا کوفسکا و «تجلیل از ناشران شهر» اثر محمد فدایی نام برد.