گروه سرزمین - محمد باریکانی: مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی که در دولت دهم به شیراز منتقل شده بود، در حالی به تهران بازگشت و صبح دیروز در ارگ آزادی بازگشایی شد که مسئولان و کارکنان سازمان میراث فرهنگی تأکید کردند که این مرکز دچار آسیب‌های شدید شده است.


روزنامه همشهری سال گذشته و در چند گزارش به موضوع مفقود‌شدن اسناد سازمان میراث فرهنگی و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به بخشی از اسناد این مرکز در جریان جابه‌جایی‌ها پرداخته بود.دیروز و در آیین بازگشایی مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی که با حضور رئیس کتابخانه ملی، باستان‌شناس‌های مطرح کشور و مسئولان سازمان میراث فرهنگی برگزار شد، مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی بر آسیب‌های وارد شده بر مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی مهر تأیید زد.

خسارت‌های وارد‌شده به مجموعه اسناد سازمان میراث فرهنگی را رئیس و معاونان آن سازمان دیروز مورد تأکید قرار دادند، اما هیچ کدام آمار دقیقی از کاستی‌هایی که در مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی است، اعلام نمی‌کنند.آنطور که معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی به روزنامه همشهری گفت، این سازمان تلاش‌های خود را تا یافتن آخرین قطعه‌های باقیمانده از مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی ادامه می‌دهد.

مسعود سلطانی‌فر همچنین گفت که سازمان میراث فرهنگی از هرگونه تحقیق و تفحص نهادهای نظارتی در موضوع جابه‌جایی اسناد سازمان میراث فرهنگی استقبال می‌کند. سلطانی‌فر افزود: وظیفه ما در سازمان میراث فرهنگی این است که آخرین قطعه از فیلم‌ها، اسلایدها، نقشه‌ها و کتاب‌هایی را که در جریان جابه‌جایی اسناد، مفقود یا مورد خدشه واقع شده‌اند، سالم به این سازمان بازگردانیم. اگرچه هنوز آماری از اسناد مفقود مانده در سازمان میراث فرهنگی کشور اعلام نشده، باقیمانده آنچه از شیراز به تهران آمده، ناقص است.

آمار دقیقی از خسارت‌ها نیست

آنطور که جلیل گلشن، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی در آیین بازگشایی مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد، اسناد سازمان میراث فرهنگی هنوز به‌طور کامل مورد شمارش قرار نگرفته و با بازگشایی این مرکز و بررسی‌های آینده مشخص می‌شود که چه تعداد از اسناد این سازمان مفقود هستند. گلشن در جمع باستان‌شناس‌ها و رئیس و معاونان سازمان میراث فرهنگی تأکید کرد که مجموعه بازگشته از اسناد و مدارک و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی به تهران آن چیزی نیست که به شیراز منتقل شده بود.

به گفته جلیل گلشن، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، اسناد و کتابخانه این سازمان در یک‌ روز و به دستور یک شخص با تعداد زیادی کارگر بار کامیون‌ها شد و به شیراز رفت. حتی کتابخانه این سازمان نیز اکنون با آن چیزی که در تهران بود، تفاوت زیادی دارد.

مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی مخزن پرونده‌های ثبتی آثار تاریخی کشور، عکس‌های تاریخی از بناها و محوطه‌های باستانی و اسناد راکد باستان‌شناسی است که حاوی سابقه تاریخ باستان‌شناسی ایران از سال 1300تاکنون بود. علاوه بر اینها فیلم، نوارهای کاست و ده‌ها ‌هزار قطعه اسلاید و نگاتیوهای شیشه‌ای ارزشمند تاریخی در این مرکز قرار داشت.

آنطور که رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد، مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی در شرایطی بازگشایی شده که برآورد دقیق خسارت‌های وارد شده به این مرکز و اعلام آمار اسناد مفقود شده در جریان جابه‌جایی‌ها در آن هنوز میسر نیست و بررسی‌های آینده مشخص می‌کند که چه میزان از اسناد و کتاب‌های این مرکز مفقود یا نابود شده‌اند.

مفقود بودن اسلایدها و پرونده‌های ثبتی و نقشه‌ها

به رغم آنکه مسئولان سازمان میراث فرهنگی در اعلام آمار خسارت‌های وارد‌شده به مرکز اسناد و کتابخانه آن سازمان اندکی محافظه‌کاری می‌کنند، اما برخی خبرهای موثق حاکی از آن است که 17هزار اسلاید متعلق به مرکز اسناد و کتابخانه سازمان میراث فرهنگی تاکنون مفقود مانده‌اند. بخشی از پرونده‌های ثبتی آثار تاریخی کشور نیز که متعلق به مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی بود، هنوز مفقود است.

جلیل گلشن، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال همشهری که به‌نظر می‌رسد مسئولان سازمان میراث فرهنگی در اعلام آمار اسناد مفقود شده اندکی محافظه‌کاری می‌کنند گفت: با توجه به اسناد موجود که از سال 1300به این‌سو در مرکز نگهداری می‌شد باید مجددا با دفاتر انطباق داده شوند تا مشخص شود آیا سندی گم شده است یا خیر؟
او با تأکید بر اینکه اسناد به‌دلیل آسیب‌هایی که دیده بودند هنوز بازشماری نشده‌اند، به همین دلیل هنوز نمی‌توانیم آمار دقیقی اعلام کنیم.

گلشن با تأیید این مطلب که 17هزار قطعه از اسلایدهای مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی هنوز مفقود هستند، به همشهری گفت: باید انبارهای نگهداری از اسناد در شیراز را بار دیگر جست‌وجو کنیم تا شاید قطعات دیگری از اسناد را بیابیم.به گفته رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، تعداد کمی از پرونده‌های ثبتی و همچنین کتاب‌های مرکز هنوز مفقود هستند و بخشی از آنچه در مرکز اسناد و کتابخانه موجود بود، اکنون وجود ندارد.او با تأیید اینکه هنوز تعدادی از نقشه‌های اوزالیدی از محوطه‌های باستانی و تاریخی کشور در مرکز اسناد وجود ندارد، گفت: در این موضوع سخن بیشتری نمی‌گویم تا اتهامی به شخصی وارد نشود.