سید محسن حکیم مشاور سیاسی سید عمار حکیم رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق است. وی تحصیلات خود را در ایران و در رشته علوم سیاسی به پایان برده و فردی آشنا به مسائل سیاسی ایران و عراق است.
مجلس اعلای اسلامی عراق گروه اصلی ائتلاف المواطن (شهروند) به رهبری سید عمار حکیم در انتخابات اخیر عراق است که با حضور 20 گروه و تشکل دیگر که عمدتا اسلامی و مذهبی هستند سومین ائتلاف بزرگ شیعیان عراق را تشکیل دادند. شعار انتخاباتی این ائتلاف در انتخابات عراق " شهروند پیروز می‌شود، پیروزی بر فساد و تروریسم و تضییع حقوق و ثروت‌ها " بود.
پرسش‌های ما و پاسخ‌های محسن حکیم به شرح زیر است:
- پیش از شروع انتخابات عراق وضعیت امنیتی کشورتان بسیار پر مخاطره بود ، درگیریهای ناحیه فلوجه و عملیات انتحاری اعضای داعش، دولت عراق را با چالش مواجه کرده بود. هرچه به زمان انتخابات نزدیک شدیم از شدت این عملیات کاسته شد به طوری که عملا شواهد حاکی از تسلط دولت بر اوضاع است. این شرایط حاصل اقدامات قوی دولت برای برقراری امنیت بود یا گروههای مخالف از شدت عملیات به دلیل امیدواری‌های احتمالی به نتایج انتخابات کاستند؟
عراق در طول 10 سال گذشته با فراز و نشیبهای زیادی در زمینه تامین امنیت مواجه بوده است. تغییراتی که در شرایط سیاسی و منطقه ای بروز می کند بر عراق نیز تاثیرگذار است.
با توجه به اینکه گروههای تروریستی که از بعضی مراکز قدرت منطقه ای حمایت می شوند و وجود تمامی عناصری که باعث ادامه حیات این گروه از نظر مالی و امکانات انسانی و نظامی می شود شاهد سرازیر شدن کادرهای انها به عراق و سوریه بودیم.
مشکلا ت موجود بین برخی گروههای حاضر در صحنه سیاسی عراق نیز شرایط سوء استقاده این گروهها تحت عناوینی مانند دفاع از مظلومیت اهل تسنن عراق را فراهم کرده و باعث می شود آنها وارد تحرکاتی جهت ایجاد تغییرات در شرایط موجود شوند. تحت همین شرایط گروه داعش توانست منطقه فلوجه و برخی مناطق استان رمادی و مناطق سنی نشین بین بغداد و استان انبار را تحت تسلط خود در آورد. اما دولت عراق با پشتوانه مردمی حملات گسترده ای برای تارومار کردن آنها انجام داد که هنوز هم درحال انجام است. اکنون عملیات گسترده علیه این گروه در استان رمادی آغاز شده و ادامه دارد . پیش از آن هم فعالیت زیادی انجام شد به نظر نمی رسد الان گروه داعش همان خطر سابق را داشته باشد، اگر چه هنوز در فلوجه حضور دارند و فعالیت می کنند اما به دلیل کشتار مردم بی دفاع کوچه و بازار هیچ پایگاهی میان مردم ندارند و مردم با حضور گسترده 63 در صدی در انتخابات عراق نوید رسیدن وضعیت عراق به شرایط مطلوب و تشکیل دولت جدید قدرتمند را که نماینده واقعی ملت باشند. داده‌اند.
- نگاه ایران به انتخابات عراق چگونه بوده است؟
ایران تا کنون از اصل فرایند انتخابات عراق حمایت کرده است. عراق یک کشور مستقل است اما با توجه به ارتباطات تاریخی و عقیدتی وایدئولوژیکی و ژئوپلتیکی همواره شاهد تاثیرهای معنوی ایران وعراق بر یکدیگر بوده ایم. ایران نزد بخصوص شیعیان و کردها و حتی سنی‌ها از احترام خاصی برخوردار است. قطعا در سیاست های کلان رایزنی‌های عمده‌ای بین دو کشور صورت می‌گیرد. تقریبا روزی نیست که یکی از مقامات ایرانی یا عراقی در این دو کشور نباشند این رابطه طبیعی است. ایران کشور دوست، همسایه و برادر ماست و حفظ همزیستی مسالمت امیز و منافع مشترک برای دو طرف اهمیت دارد.
- آیا در قانون اساسی عراق قیدی هست که رئیس جمهور کرد، نخست وزیر شیعه و رئیس مجلس باید سنی باشند؟ اگر چنین قیدی وجود ندارد ممکن است این بار تغییراتی در پستهایی که اقلیتهای مختلف عراق به عهده می گیرند پدید آید؟
در قانون اساسی عراق مانند لبنان قیدی نیست که مسئولیت‌های نامبرده باید در اختیار طوایف خاص قرار گیرند ولی از ان جا که نظام ما پارلمانی است و مهمترین مقام سیاسی کشور نخست وزیری و شخص اول اجرایی کشور است طبیعی است که 65 درصد عراقی‌ها که شیعه هستند نخست وزیری عراق از آن آنها می شود. کردها دومین قومیت عراق هستند که مقام ریاست جمهوری که سمبل وحدت ملی عراق است در اختیار آنها قرار می گیرد و ریاست پارلمان نیز طبیعتا به سنی‌ها تعلق می‌گیرد.
البته در این دوره سنی‌ها درخواست‌هایی درباره کسب مقام ریاست جمهوری مطرح کردند. این درخواست در مذاکرات مربوط به تشکیل دولت بررسی می‌شود درواقع می‌تواند توافق ملی درباره آن صورت گیرد. هرچند برادران کرد هم نسبت به گرفتن این پست اصرار دارند.
- پیش بینی شما در مورد نتایج انتخابات عراق چیست؟ نام‌هایی مانند نوری مالکی، ایاد علاوی و احمد چلبی برای کسب پست نخست وزیری و هوشیار زیباری و بارزانی برای کسب پست ریاست جمهوری مطرح هستند.
هنوز نیروهای سه گانه شیعه، سنی و کردها نامزدهای اصلی خود را معرفی نکرده اند. شیعیان در این خصوص هم پیمانی ملی دارند یعنی فراکسیونی هست که همه گروههای شیعه عضو آن هستند کردها هم فراکسیون دارند سنی‌ها همینطور. این مسائل اول باید بین خود این نیروها بررسی شود هنوز که چنین مذاکراتی صورت نگرفته است.
- پیش بینی شما چیست؟
در نظام پارلمانی عراق اگر حزبی نصف به علاوه یک کل آرا را نیاورد باید ائتلاف کند. در حال حاضر حداکثر رای یک ائتلاف 80 کرسی از 328 کرسی پارلمان است. این رقم نمی تواند تمام کننده کار باشد. اسامی که اعلام می شود حدس و گمان‌های رسانه‌ای است و در عالم واقعیت هنوز هیچ چیزی مشخص نیست.
- گروه شما که تحت نام ائتلاف المواطن (شهروند) در انتخابات شرکت کرده و به عنوان دومین ائتلاف بزرگ شیعیان شناخته می شود چه کسی را مناسب پست نخست وزیری می داند؟
ائتلافهای شیعیان باید در چارچوب هم پیمانی ملی برسریک شخص توافق کنند هنوز چنین توافقی انجام نشده است.
- به نظر شما چه کسی شانس بیشتری برای جلب نظر گروههای شیعه دارد؟
همه گروههای سیاسی کاندیدا دارند بعضی ها کاندیداهای خود را معرفی کرده و بعضی هم نکرده اند . معرفی فرد مورد توافق راهکار دارد باید در مورد افراد مورد نظر ائتلافها، بحث و بعد رای گیری شود هنوز نتایج انتخابات اعلام نشده که وارد این مرحله شویم. طبیعی است گروهی که اکثریت بیشتری از کرسیهای پارلمان را بدست می آورد شانس بیشتری درانتخاب شخص مورد نظر دارد.
- موضع آمریکا در قبال انتخابات اخیر عراق چیست و شما چه نظری در مورد سیاستهای آنها در عراق دارید؟
آمریکا نیز از اصل پروسه انتخابات بطوررسمی حمایت کرده است. از مواضع دیگر آنها اطلاعی ندارم ولی آنچه که به ما و موضع ما مربوط می شود این است که دولت عراق مستقل ، قدرتمند و تاثیرگذار در منطقه است. عراق 33 میلیون جمعیت و 470 هزار کیلومتر وسعت دارد و با توجه به منابع غنی نفت وگاز، معادن و کشاورزی و توریسم موقعیت مناسبی دارد. از نظر ما برای حفظ استقلال عراق باید دولت قدرتمندی برآمده از رای مردم تشکیل شود . چنین دولتی قادر خواهد بود سیاستهای مستقل و مقتدر اجرا کند. دولت عراق با هیچ کشوری جز در راستای منافع خود همکاری نمی کند. البته برخی کشورها هنوز مشکلاتی با نظام جدید عراق دارند که امیدواریم با این انتخابات و سطح مشارکت مردم و تشکیل دولتی مقتدر و بر آمده از رای ملت شاهد رفع این مشکلات و تامین منافع ملی عراق باشیم.
- مقتدی صدر یکی از افراد تاثیر گذار در تحولات سیاسی داخل عراق است که 2 ماه پیش از انتخابات ضمن ابراز انتقاداتی، بصورت رسمی انصراف خود را از رهبری جریان تحت امرش اعلام داشت. صدر در انتخابات اخیر از هیچ گروه و حزبی حمایت نکرد. اما گروه وابسته به او رسماً به عنوان یکی از ائتلاف های مهم شیعی در انتخابات شرکت کردند. گروهی که متشکل از سه جریان مختلف با نام های جریان الاحرار، تجمع شراکه الوطنیه و جناج النخب است که در افکار عمومی از آنها با عنوان «جریان صدر» یاد می شود. این گروه امیدوارند به رغم اعلام خداحافظی صدر و کناره گیری اش از سیاست، بتوانند یکبار دیگر او را راضی به حضور در عرصه سیاست کنند. البته ناگفته پیداست که صدر به رغم انصرافش همچنان یکی از رهبران با نفوذ این کشور باقی خواهد ماند و بسته به میزان آرای حزبش می تواند در چگونگی تشکیل دولت آینده موثر باشد. شما علت کناره گیری صدر از سیاست را در چه می‌دانید؟
مقدی صدر شخصیت محترم و از رجل مذهبی است . پیش تر به اقتضای شرایط، کار سیاسی می کرد اما اکنون به دلیل برخی شرایط و موضوعاتی که در طیف ایشان مطرح شده صلاح دیده از سیاست کنار بکشد و تحمل مسئولیت طیف سیاسی صدر را نداشته باشد. او اعلام کرد که تمایل دارد در امورات دینی فعالیت کند.
- در پایان اگر موضوعی در انتخابات عراق از نظر شما مهم است که لازم است ذکری از آن به میان بیاید مطرح کنید
نقش مرجعیت شیعه در این انتخابات بسیار مهم و تاثیرگذار بود. باید با احترام ویژه ای به آن نگاه کنیم. مرجعیت عراق نقش مهمی در افکارعمومی برای مشارکت در انتخابات داشتند. آنها تلاشهای زیادی برای افزایش مشارکت مردمی داشتند، در طول انتخابات حوزه های دینی تعطیل شدند تا مبلغین و طلاب برای دعوت مردم به شرکت در انتخابات به نقاط مختلف کشور بروند. امیدواریم مراجع همانطور که درانتخابات نقش مهم و تعیین کننده داشتند بعد از اننخابات هم با توصیه های خود راهگشای دولت باشند.
- آیت الله سیستانی از فرد یا جریان خاصی در انتخابات اخیر حمایت نکردند
هر یک از مراجع، شیوه هایی برای کارکرد و ارائه نظرات خود در جامعه دارند. مثلا تریبون نماز جمعه کربلا که شیخ عبدالمهدی کربلایی و سید احمد صافی امامان جمعه آن هستند و به آیت الله سیستانی نزدیکند محل طرح نظرات این مرجع شیعه است. البته ایشان اگر لازم بدانند هم خودشان بیانیه مستقل صادر می کنند.