تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۳ - ۰۷:۲۴

همشهری آنلاین: مهران انوری، جراح ایرانی بیمارستان سن جوزف در همیلتون کانادا زمانی که ابزار جراحی را برای شکافتن بدن بیمار برمی‌دارد، از دست‌های خودش استفاده نمی‌کند، در حقیقت او اصلا در اتاق جراحی حضور ندارد و از فاصله ۴۰۰ کیلومتری روی بیماران جراحی انجام می‌دهد.

وی با کمک کنسولی در بیمارستان سن جوزف کانادا جراح روباتیکی را در منطقه‌ای دیگر از کشور کنترل کرده و با کمک آن به برش دادن، بخیه زدن و برداشتن بخش‌های مختلف بدن بیمار می‌پردازد. انوری به این شیوه بیش از 20 جراحی از قبیل جراحی روده و فتق انجام داده‌است.

فناوری که انوری از آن برای انجام جراحی‌های از راه دور استفاده می‌کند امروزه به اندازه‌ای تکامل یافته که در سطحی وسیع مورد استفاده قرار گیرد و امکان دسترسی بیماران را به خدمات درمانی بهتر و استفاده از متخصصان برجسته‌تر جهان، بدون نیاز به سفر به کشوری دیگر، فراهم آورد. اما آیا این تکنیک درحال همه‌گیر شدن در بیمارستان‌های جهان است؟

ایده جراحی از راه دور با توجه به جراحی‌های روزانه‌ای که در زمین انجام می‌شوند خلق نشده‌است. در حقیقت این ایده با تصور نیاز درمان و جراحی بیماری در فضا و به واسطه افزایش پروازهای فضایی انسان‌ها شکل گرفته‌است.  با افزایش میزان پروازهای فضایی انسان، متخصصان به این فکر افتادند که چطور می‌توان انسانی را از فاصله هزاران کیلومتر دورتر از زمین درمان کرد. در دهه 1970 ناسا گزینه روبات‌های کنترل از راه دور را برای جراحی فضانوردان پیشنهاد داد. از آن پس ناسا و ارتش آمریکا با همکاری یکدیگر روبات‌هایی قابل اطمینانی را برای انجام جراحی از راه دور ساخته‌اند . در سال 2006 انوری برای شبیه‌سازی شرایط جراحی از راه دور در فضا، از این روبات‌ها برای بخیه زدن جراحت فردی که در پایگاه زیردریایی آکواریس سکونت داشت، استفاده کرد.

اما مانند تمامی پدیده‌هایی که سرمنشا آنها فضا و ارتش بوده،‌ تکنیک‌های جراحی از راه دور نیز وارد زندگی شهروندی شد. در سال 2001 اولین جراحی فرااقیانوسی توسط جراحانی در نیویورک روی بیماری در فرانسه انجام شد؛ و روبات جراح داوینچی نیز به‌عنوان اولین روبات جراح تجاری در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌است، جراحان معمولا باید از فاصله‌ای نزدیک از این روبات برای جراحی استفاده کنند.

روبات زئوس، روبات جراحی که انوری از آن برای جراحی‌هایش استفاده می‌کند،‌ در بیمارستان محلی قرار دارد که از تجهیزات و متخصصان زیادی برخوردار نیست،‌ اما به گفته انوری در این نوع جراحی موقعیت جراح چندان اثرگذار نیست، زیرا جراح هرکجا که باشد با کمک روبات گویی در اتاق جراحی حضور دارد. انوری می‌گوید برای جراحی از هر دو دستش برای کنترل روبات استفاده می‌کند،‌ از دوربین روبات به عنوان چشم استفاده کرده و می‌تواند با پرستاران و تکنسین‌های اتاق عمل گفتگو کرده و آنها را راهنمایی کند. انوری می‌گوید در واقع این شیوه هیچ تفاوتی با حضور فیزیکی من در اتاق عمل ندارد، تنها تفاوت آن وجود روبات‌ها و سیستم ارتباطات از راه دور است.

اتصالات اینترنتی قوی‌تر باعث کاهش مشکلات احتمالی ناشی از تاخیر ارتباطاتی حین اجرای جراحی خواهد شد. زمانی که انوری این تکنیک جراحی را روی اولین بیماران خود اجرا می‌کرد، تاخیری 175 میلی‌ثانیه‌ای در ارتباطات وجود داشت که تقریبا نامحسوس بود. با این‌همه هنوز هم بعد مسافت می‌تواند بر ایجاد تاخیر اثرگذار باشد و بروز اختلال ارتباطاتی می‌تواند در این جراحی‌ها فاجعه بیافریند. به گفته تاماس هایدگر محقق دانشگاه اوبودا در بوداپست، اینکه انتظار داشته باشیم روبات‌های جراح در زمان بروز اختلال به وضعیت خودکار وارد شده و جراحی را به اتمام برسانند بسیار غیرواقع‌گرایانه‌است.

این خطرها به‌طور حتم در جراحی‌های آینده‌ای که از فواصل بسیار طولانی انجام خواهند شد،‌ دردسرآفرین می‌شوند. به گفته مانگای پراباکار محقق دانشگاه فلوریدا روبات‌ها در چنین فواصلی،‌ برای مثال فاصله زمین تا اعماق فضا، برای تصمیم‌گیری در حین جراحی نیازمند الگوریتم‌هایی ویژه و دیتابیس‌های متعدد خواهند بود. به گفته وی کلیدی‌ترین عامل در این جراحی‌ها حفظ ارتباط فضا با زمین است،‌ در این صورت جراح می‌تواند از روی زمین در فضا جراحی کند. اما مریخ بسیار دورافتاده‌است و امکان برقراری ارتباط سریع در چنین فاصله‌ای هنوز وجود ندارد. برای چنین فواصلی باید روبات‌هایی ساخته شوند که انسان بتواند به مهارت جراحی آنها بدون هدایت انسان اطمینان کرده و از آنها در ماموریت‌های فضایی استفاده کند، چنین روبات‌هایی نیازمند رایانه‌هایی پرقدرت خواهند بود.

به گفته هایدگر افزایش تقاضای انسان‌ها برای پروازهای فضایی تجاری و توریستی عاملی برای تکامل روبات‌های جراح و تلفیق آنها با تکنولوژی واقعیت افزوده شده خواهد شد، زیرا افزایش تردد انسان‌ها به فضا نیاز به حضور پزشک در پروازهای فضایی تجاری و جراحان از راه دور را افزایش خواهد داد.

در این میان، جراحان زمینی هرروز علاقه بیشتری نسبت به ایده کلی پزشکی از راه دور نشان می‌دهند و تا سال 2025 سازمان دفاع آمریکا قصد دارد پروژه درمان سربازان از راه دور را عملیاتی سازد. به گفته انوری درحال حاضر دانش انجام جراحی از منطقه یا کشور یا سیاره‌ای دیگر در اختیار بشر هست، آنچه اکنون مهم است عواملی است که انسان را از استفاده از این دانش باز می‌دارد.

این مسائل شامل مسائل اخلاقی و مقررات در کشورهای مختلف هستند. این تکنولوژی همچنین می‌تواند موجی جدید از توریسم پزشکی را در جهان به‌راه بیاندازد، زیرا افرادی که توانایی پرداخت هزینه‌های درمان در کشور خود را ندارند به پزشکان کشورهای دیگر رو خواهند آورد. اما شاید مهمترین مسئلا در استفاده از این تکنولوژی واکنش بیماران نسبت به روبات‌هایی است که قرار است بدن آنها را بشکافند. جراحانی که بیمار هرگز با‌آنها ملاقات رودررو نخواهد داشت. شاید کمتر کسی باشد که قلب یا کلیه خود را از فاصله چند صد کیلومتری به دست یک جراح و همدست روباتیکش بسپارد.

منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها