محمد باریکانی: ثبت جهانی میمند بار دیگر از رقابت‌ کشورها در سی و هشتمین اجلاس یونسکو که در دوحه قطر برگزار می‌شود جا مانده است تا به جای آن یونسکو بررسی پرونده ثبت جهانی شهر سوخته را در روزهای پایانی همین هفته در دستور کار قرار بدهد.

اجلاس اين دوره يونسكو در دوحه قطر اما بدون معرفي يك اثر طبيعي براي ثبت جهاني در يونسكو برگزار مي‌شود. معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي مي‌گويد كه پرونده منظر فرهنگي تاريخي ميمند به‌دليل آنكه در موضوعات اقتصادي و اجتماعي زمان‌بر بود به اجلاس يونسكو نرفته است. اما شهر سوخته شانس ايران براي پيروزي در اين دوره از اجلاس يونسكو است.

كارشناسان شوراي جهاني بناها و محوطه‌هاي تاريخي (ايكوموس)‌پيش‌تر به ايران تذكر داده بودند كه پرونده شهر سوخته با برخي شاخص‌هاي يونسكو همخواني ندارد. معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي اما مي‌گويد كه نظر آنها مشورتي است و تنها بايد در انتظار تصميم يونسكو ماند. اما آيا واقعا نظر كارشناسان ايكوموس تنها ارزش مشورتي دارد يا آنكه توجه به آنها و تلاش در جهت رفع كاستي‌ها به ايران در جهت ثبت سريع و سهل آثار تاريخي كمك مي‌كند؟

ايرادهاي يونسكو

محمدحسن طالبيان معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي در مورد دليل انتخاب شهر سوخته به‌عنوان پرونده پيشنهادي ايران مي‌گويد: شهر سوخته در يكي از استان‌هاي محروم كشور كه البته به لحاظ برخورداري از آثار تاريخي بسيار غني است واقع شده و جهاني شدن شهر سوخته كه در منطقه مرزي ايران قرار گرفته است به برقراري صلح در منطقه كمك مي‌كند.

همچنين محمدحسن طالبيان صبح ديروز و در يك نشست خبري با موضوع ميراث ملموس و طبيعي ايران و تلاش‌ها براي ثبت شهر سوخته به‌عنوان يكي از محوطه‌هاي جهاني ايران به خبرنگاران اعلام كرد كه كارشناس يونسكو در گزارش خود در بازديد از شهر سوخته چند اشتباه داشته است كه ثبت اثر را متوقف مي‌كرد، ايران با ارائه گزارشي به يونسكو اشتباهات او را تصحيح كرده و از ثبت جهاني شهر سوخته دفاع كرده است.

آنطور كه معاون ميراث فرهنگي گفته است، ايراد به يك ديوار كاهگلي و همچنين گذشتن جاده زاهدان‌- زابل از كنار عرصه شهر سوخته و دكل‌هاي انتقال برق كه البته از محوطه شهر سوخته دور هستند و اعلام ايران مبني بر اينكه شهر سوخته مركزيت تجاري ميان 2حوزه تمدني بين النهرين و دره سند بوده ازجمله مواردي است كه مورد اشكال نماينده يونسكو بوده كه شانس ثبت جهاني شهر سوخته را در اجلاس اين دوره يونسكو با خطر روبه‌رو كرده است.

پاسخ ايران به ايرادها

محمدحسن طالبيان كه خود سال‌ها مسئول پرونده‌هاي ثبت جهاني ايران در يونسكو بوده است مي‌گويد: با اعتراض سريع ايران به گزارش نماينده يونسكو، برخي اشتباهات اصلاح شد. مثلا نماينده يونسكو نمي‌دانست كه ايران مركز خشت جهان است و به كاهگل يك ديوار خشتي ايراد گرفته بود. در موضوع جاده زاهدان - زابل نيز در هماهنگي‌هايي كه با وزارت راه و مسئولين استاني داشتيم قرار شد تا جاده زاهدان زابل كه اتفاقا همان جاده قديمي است از نقطه‌اي ديگر كه نزديك عرصه شهر سوخته نباشد عبور كند. همچنين در هماهنگي‌ها با اداره برق قرار شد تا تمهيدي انديشيده شود كه كابل‌هاي دكل‌هاي برق در نزديكي شهر سوخته به‌صورت زيرزميني از اين مسير عبور كنند تا حريم بصري شهر سوخته حفظ شود. اما اعلام اينكه شهر سوخته مركزيت تجاري 2حوزه تمدني بين النهرين و دره سند بوده مستندات ايران بسيار قوي است كه همراه با موارد ديگر در اصلاح نظر كارشناس يونسكو در گزارشي به آن سازمان اعلام شده است.

ابهام در ثبت جهاني شهر سوخته

معاون ميراث فرهنگي كشور اما مي‌گويد كه تا آخرين روز از اجلاس يونسكو در دوحه كه پرونده‌ها بررسي مي‌شود نمي‌توان گفت كه يونسكو با جهاني شدن شهر سوخته موافقت مي‌كند يا خير و هيأت ايراني نيز بايد تا لحظه آخر با كارشناسان و كشورهاي حاضر در اين اجلاس بر سر جهاني شدن شهر سوخته چانه‌زني كند و نظرات كارشناسي را در اختيار آنها بگذارد تا نتيجه آن موافقت يونسكو و رأي مثبت اعضا به جهاني شدن شهر سوخته شود.

طالبيان حتي نمي‌تواند اعلام كند كه چند درصد احتمال موافقت با ثبت جهاني شهر سوخته در اجلاس اين هفته يونسكو وجود دارد. او مي‌گويد كه تا آخرين روز اجلاس مشخص نخواهد شد آيا شهر سوخته به ثبت جهاني مي‌رسد يا خير؟

اما سرنوشت ثبت جهاني منظر فرهنگي تاريخي روستاي دستكند ميمند به‌عنوان يكي از آثار منحصر به فرد معماري دستكند در ايران چه شد؟ معاون ميراث فرهنگي كشور مي‌گويد: پرونده ميمند به‌دليل برخي كاستي‌ها به ايران بازگردانده شده و به اين دليل كه اقدامات اقتصادي و اجتماعي در اصلاح پرونده ثبت جهاني اين اثر زمان‌بر است اين پرونده با فعاليت گروه‌هايي كه بايد كاستي‌ها را برطرف كنند سال آينده بار ديگر به يونسكو ارائه مي‌شود.