لیگ دسته اول اسپانیا از فصل ۲۹/۱۹۲۸ به وجود آمده و بر اساس ارزیابی پنج ساله یوفا، از آنجائی‌که باشگاه‌های اسپانیایی در تورنمنت‌های اروپایی بهترین نتایج را کسب کرده‌اند، لالیگا به عنوان قوی‌ترین لیگ فوتبال اروپا معرفی شده است.
قوانین:
لیگ از ۲۰ تیم تشکیل شده است که در بازیهای رفت و برگشت، قهرمان را تعیین می‌کنند. مکان تیم‌ها در جدول، حاصل امتیازاتی است که کسب می‌کنند: ۳ امتیاز برای پیروزی، ۱ امتیاز برای تساوی و بدون امتیاز برای شکست. برخلاف برخی لیگهای دیگر مثل بوندسلیگا، در زمان کسب امتیاز مساوی، تفاضل گل مدنظر نبوده است، بلکه نتیجه دیدار مستقیم دو تیم هم‌امتیاز ملاک قرار می‌گیرد.
- بارسلون / رئال مادرید / لیگ قهرمانان اروپا / جام باشگاه‌های جهان / قهرمانان جام باشگاه‌های جهان / دلبسکه /
بر اساس ارزیابی پنج ساله یوفا، قهرمان و تیم دوم جدول راهی لیگ قهرمانان اروپا می‌شوند، تیم‌های سوم و چهارم باید در بازیهای مقدماتی لیگ قهرمانان شرکت کنند. تیم‌های رده پنج و شش نیز به جام یوفا راه پیدا می‌کنند. سه تیم آخر جدول هم به لیگ دسته دوم سقوط می‌کنند.
تاریخچه:
در سال ۱۹۲۶ فوتبال حرفه‌ای وارد اسپانیا شد. با فصل ۲۹/۱۹۲۸ یک لیگ ملی یکپارچه (لالیگا) به وجود آمد که در آن ده باشگاه برای کسب اولین عنوان قهرمانی با یکدیگر به رقابت پرداختند: اف. ث. بارسلونا، رئال مادرید، آتلتیکو بیلبائو، رئال سوسیه‌داد سن سباستین، آره‌ناس کلوب دو گتسکو، آتلتیکو مادرید، اسپانیول بارسلونا، اروپا بارسلونا، رئال یونیون ایرون و ریسینگ سانتاندر.
اولین قهرمانی را نیز اف. ث. بارسلونا با دو امتیاز برتری نسبت به رئال مادرید به دست آورد.
برای فصل ۳۵/۱۹۳۴ لیگ به ۱۲ باشگاه افزایش یافت.
در جریان جنگهای داخلی اسپانیا، در فصل‌های ۳۹/۱۹۳۸ – ۳۷/۱۹۳۶ هیچ مسابقه‌ای برگزار نشد. پس از پیروزی گروههای ضد جمهوری به رهبری ژنرال فرانچسکو فرانکو، دوباره رقابت‌ها از سر گرفته شد. به علاوه باشگاه‌هایی که در نامشان جزئی غیر اسپانیایی نظیر فوتبال کلوب، ریسینگ، اسپورتینگ یا آتلتیک داشتند، مجبور به تغییر نام شدند. البته این قانون دوباره در دهه هفتاد در مواردی پس گرفته و لغو شد.
از فصل ۴۲/۱۹۴۱ لیگ باشگاهی اسپانیا با ۱۴ تیم، از فصل ۵۱/۱۹۵۰ با ۱۶ تیم، و از فصل ۷۲/۱۹۷۱ با ۱۸ تیم برگزار شد. برای فصل ۸۸/۱۹۸۷ تعداد تیم‌های لیگ به ۲۰ تیم افزایش پیدا کرد و تا امروز نیز به همین صورت باقی مانده‌است.
یک استثنا در فصل ۹۶/۱۹۹۵ و ۹۷/۱۹۹۶ به وجود آمد. پس از پایان فصل ۹۵/۱۹۹۴ دو باشگاه سلتاویگو و اف. ث. سویا به دلیل مقروض بودن به دسته پایین‌تر سقوط کردند و به جای آنها دو تیم رئال والادولید و آلباسته بالومپی که از لحاظ ورزشی سقوط کرده بودند، در لیگ باقی ماندند. سران دو باشگاه سلتا و سویا و نیز هواداران این دو تیم به این قضیه واکنش نشان دادند. اعتراض آنها نسبت به سقوط اجباری توأم با موفقیت بود. پس از آن لیگ به ۲۲ تیم افزایش پیدا کرد، چرا که والادولید و آلباسته هم در مقابل تصمیم فدراسیون فوتبال این کشور مبنی بر سقوط آنها به دسته دوم اعتراض کرده و در لیگ ماندگار شدند. پس از دو فصل اما، لیگ دوباره به ۲۰ تیم کاهش پیدا کرد.