- آخه چطوري؟
- يه رژيم خفن گرفتم كه خاله دوستم بهم معرفي كرده.
- مي‌شه اين رژيم رو به منم ياد بدي؟ آخه ماه ديگه عروسي برادرمه و مي‌خوام 8-7كيلو كم كنم اگه بشه.
- معلومه كه مي‌شه. با اين رژيم، خيلي راحت مي‌توني به وزن دلخواه خودت برسي.
متأسفانه اين مكالمه براي خيلي از ما آشناست و رژيم‌هاي خودسرانه و شمسي‌خانومي، جزو لاينفك رژيم‌هاي لاغري رايج در جامعه ما شده‌اند؛ رژيم‌هايي كه هيچ پايه و اساس علمي خاصي ندارند و عوارض كوتاه و درازمدت فراواني را براي گروه هدف خود به همراه مي‌آورند. كم كردن وزن به هر زحمتي، مي‌تواند به قيمت از دست رفتن سلامت جسماني و رواني ما تمام شود. اگر باور نمي‌كنيد بد نيست نگاهي به نظر كارشناسان بيندازيد.
رژيم سخت چيست؟
معمولا رژيم‌هاي غذايي معمولي براي افراد عادي، سالم و با اندامي متناسب حاوي 1800 تا 2200 كيلوكالري هستند. فرد با دريافت اين ميزان كالري مي‌تواند انرژي مورد نياز روزانه‌اش را تأمين كند. ضمن اينكه اين مقدار كالري، از مواد غذايي مختلف تأمين مي‌شود و اين مواد غذايي مي‌توانند حاوي املاح، ويتامين‌ها و آنتي‌اكسيدان‌هاي مختلفي باشند و سلامت تك‌تك سلول‌هاي بدن را هم تأمين كنند. در بيشتر موارد، رژيم‌هاي غذايي كاهش وزن حدود 1500يا بين 1500تا 1800كيلوكالري انرژي به بدن مي‌رسانند. البته ناگفته نماند كه ميزان انرژي دريافتي در رژيم‌هاي غذايي اصولي هم بسته به ميزان اضافه‌وزن و شرايط افراد، فرق مي‌كند، اين در حالي است كه بدن با رژيم‌هاي غذايي سخت، زير 1200 و حتي در مواردي زير 800كيلوكالري انرژي دريافت مي‌كند و به اين ترتيب، زمينه كاهش غير اصولي و خطرناك وزن فراهم مي‌شود.
عوارض عمومي رژيم‌هاي سخت چيست؟
بهتر است طرفداران رژيم‌هاي سخت بدانند كه اينگونه كاهش وزن‌ها، با تحليل عضلات و كاهش آب و چربي مورد نياز بدن باعث پايين آمدن وزن ميشوند. به‌همين‌خاطر هم نخستين و بارزترين عارضه عمومي رژيم‌هاي سخت و غيراصولي، تحليل عضلات، شل و افتاده شدن پوست در اثر تحليل عضلاني، خشكي پوست به‌خاطر كاهش آب و چربي‌هاي بدن و كاهش قدرت تمركز يا حتي پرخاشگري به‌دليل از دست رفتن منابع مطلوب سوخت مغز است. معمولا بيشتر طرفداران رژيم‌هاي سخت و غيراصولي، افرادي هستند كه مي‌خواهند در مدتي كوتاه، نتيجه چشمگيري بگيرند؛ مثلا مراسمي دارند و مي‌خواهند تا روز مراسم به تناسب اندام برسند يا افراد عجولي هستند كه حوصله رسيدن به نتيجه اصولي در طولاني‌مدت را ندارند و راه‌هاي كوتاه و پرخطر را انتخاب مي‌كنند اما مطمئن باشيد كه هر دو گروه اين افراد، كمتر از 3تا 5ماه بعد، عوارض و عواقب كار نادرست خود را مي‌بينند و به‌شدت هم پشيمان ميشوند.
كاهش وزن و ريزش مو
يكي از شايع‌ترين عوارض كاهش وزن‌هاي ناگهاني، ابتلا به ريزش مو است. كاهش شديد سطح ويتامين‌هاي بدن، به‌خصوص ويتامين‌هاي گروه B مي‌تواند عامل اصلي اين ريزش مو محسوب بشود. معمولا ريزش موي ناشي از كاهش وزن با مراجعه به متخصص پوست و مو و جبران كمبودهاي تغذيه‌اي با مكمل‌هاي مختلف برطرف خواهد شد. البته حواستان باشد كه استفاده از مكمل‌هاي تجويزي، دوره‌اي هستند و شما بايد هرچه سريع‌تر و با نظر متخصص تغذيه، به يك رژيم غذايي اصولي برگرديد تا كمبودهاي تغذيه‌اي بدنتان از راه طبيعي آن جبران شود.
كاهش وزن؛ استريا و افتادگي پوست
وقتي كه كاهش وزن ناگهاني در بدن اتفاق مي‌افتد، پوست ما شرايط تطبيق با فرم و حالت جديد را پيدا نمي‌كند و دچار استريا يا خطوط سفيد و قرمز رنگ شديد و زيادي مي‌شود. اين خطوط كه به آنها استرچ‌مارك هم مي‌گويند، بيشتر در دوران بارداري ايجاد ميشوند اما تغيير وزن‌هاي ناگهاني هم از عوامل ابتلا به آن است. افتادگي و شلي پوست هم از ديگر عوارض لاغري‌هاي مفرط و رژيم‌هاي سخت است. ضمن اينكه كاهش وزن در مدتي كوتاه، باعث از دست رفتن حجم بالايي از آب ميان‌بافتي بدن هم مي‌شود. به اين ترتيب، شانس ابتلا به خشكي و چروكيدگي پوست در افرادي كه رژيم‌هاي خودسرانه و نامناسب مي‌گيرند، بسيار زياد است.
كاهش وزن و اختلالات هورموني
يكي ديگر از عوارض كاهش وزن‌هاي شديد و ناگهاني، به هم‌خوردن تعادل ترشح هورمون‌هاي بدن است؛ به‌همين دليل هم بيشتر خانم‌هايي كه وزن زياد و ناگهاني كم مي‌كنند از اختلالات قاعدگي رنج مي‌برند. عصبانيت، پرخاشگري و حتي گاهي افسردگي، از عوارض ايجاد اختلالات هورموني ناشي از كاهش وزن‌هاي ناگهاني است. روي آوردن به رژيم‌هاي غذايي سفت و سخت، مي‌تواند اختلال در عملكرد تيروئيد را هم به همراه داشته باشد.
ويژگي‌هاي يك رژيم اصولي چيست؟
رژيم غذايي اصولي بايد تحت نظر متخصص تغذيه گرفته شود.
اين رژيم بايد حاوي تمام گروه‌هاي غذايي، حتي چربي‌ها و كربوهيدرات‌ها هم باشد تا سلامتي ما به خطر نيفتد.
در رژيم‌هاي اصولي، هيچ كدام از 3وعده اصلي و 2ميان‌وعده غذايي حذف نمي‌شوند.
اگر مي‌خواهيد ولع خوردنتان را در طول رژيم لاغري كنترل كنيد و سمت تنقلات چرب و شور نرويد، صيفي‌هاي كم‌كالري مانند خيار، هويج و گوجه‌فرنگي كه فيبر فراواني دارند و حجم معده را پرمي‌كنند مصرف كنيد. به اين ترتيب، هم احساس سيري مي‌كنيد، هم كالري مازاد به بدنتان نمي‌رسانيد و هم ويتامين‌ها و املاح فراواني دريافت خواهيد كرد.
در طول رژيم‌هاي لاغري از لبنيات كم‌چرب يا حتي بدون چربي كمك بگيريد.
براي اينكه روند كاهش وزنتان به خوبي پيش برود، به جاي غلات بر پايه آرد سفيد از غلات سبوس‌دار مانند برنج و ماكاروني قهوه‌اي يا نان سنگك استفاده كنيد.
هرچند كه لزومي به حذف كامل قندوشكر وجود ندارد اما شما مي‌توانيد اين خوراكي‌هاي پركالري را در حجم برابر، با توت خشك يا كشمش جايگزين كنيد.
براي كاهش وزن مناسب و مطلوب، شما بايد روزانه 30دقيقه ورزش با شدت متوسط در كنار رژيم غذايي‌تان داشته باشيد.
رژيم هر فرد مانند لباس تن اوست. رژيم خود را به ديگران پيشنهاد ندهيد و رژيم‌هاي پيشنهادي ديگران را هم هرگز قبول نكنيد. متخصصان تغذيه با توجه به شرايط بدني و زندگي هر فردي براي او رژيم غذايي تجويز مي‌كنند و بنابراين رژيم شما مي‌تواند براي ديگري دردسرساز باشد و برعكس.