به گفته رئيس بيمارستان مدرس، 8بيمار به عفونت بيمارستاني مبتلا شدند كه 2نفر مرخص شده و در حال حاضر 6نفر در بيمارستان بستري هستند. حال 4بيمار خوب گزارش شده اما 2نفر تب دارند كه البته وضعيت آنها در حال كنترل است.
دكتر رستمي به همشهري مي‌گويد: «از نخستين ساعات گزارش عفونت بيمارستاني، بلافاصله 3 اتاق عمل جراحي قلب بيمارستان تعطيل و اقدامات لازم انجام شد. تمام كشت‌هاي لازم انجام شد و احتمال بيشتر آن است كه عفونت از 2بيمار كه دچار عفونت بوده‌اند، به ديگران سرايت كرده باشد، اما همچنان در حال بررسي بيشتر موضوع هستيم.»
در عين حال معاون درمان وزير بهداشت هم مي‌گويد كه مسئولان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي هم‌اكنون مشغول بررسي علت اين حادثه و پيگيري درمان بيماران هستند. البته دكتر محمد حاجي‌آقاجاني درباره خبر نابينايي يك بيمار به‌دليل عفونت بيمارستاني چنين توضيح مي‌دهد: گزارشي در اين‌باره نداشته‌ام اما ظاهراً يكي از بيماران دچار كم‌بينايي شده كه اين مسئله ربطي به عفونت بيمارستاني ندارد. عوارض عفونت بيمارستاني بعد از چند روز از عمل يا بستري در بيمارستان مشخص مي‌شود اما بيماري كه دچار كم‌بينايي شده، ظاهراً بعد از عمل دچار اين عارضه شده كه ممكن است به‌علت مشكل در عروق مغزي باشد و ربطي به عفونت بيمارستاني ندارد.
آقاجاني با تأكيد بر اينكه علت عفونت بيمارستاني در اين بخش دقيقاً معلوم نيست، مي‌گويد: كارشناسان در حال بررسي هستند تا بدانيم علت، وضعيت اتاق عمل، تهويه اتاق يا نوع رفتار پرسنل، جراح يا كمك جراح بوده است. اين حادثه هيچ مرگ‌وميري نداشته و بيماراني كه دچار عفونت شده‌اند، تحت درمان هستند. همه خسارت‌هاي بيماران جبران خواهد شد و همكاران من در بيمارستان مدرس تمام تلاش خود را مي‌كنند تا از آسيب‌هاي احتمالي جلوگيري شود. هنوز گزارش كاملي از اين حادثه نداريم اما بعد از اخذ گزارش، جزئيات آن را اعلام خواهيم كرد. بنابراين فعلاً از ذكر جزئيات اين مسئله خودداري مي‌كنم.
به گفته آقاجاني، چون فعلاً در كشور نظام ثبت عفونت بيمارستاني نداريم، آماري نيز از ميزان شيوع عفونت بيمارستاني در دست نيست. ميزان متوسط جهاني آن در دنيا بين 3 تا 5درصد بيماران بستري در بيمارستان‌هاست ولي در كشور ما آماري نداريم.
همراهان بيماران چه مي‌گويند؟
غفاري، فرزند يكي از بيماراني كه دچار عفونت بيمارستاني شده به فارس مي‌گويد: «حدود 2هفته پيش مادرم به اين بيمارستان آمد تا عمل جراحي قلب انجام دهد، عمل جراحي قلب خوب بود و مشكلي نداشت اما بعد از عمل جراحي به‌صورت ناگهاني مادرم بينايي‌اش را از دست داد و بعد از 4روز اعلام كردند كه دچار عفونت بيمارستاني شديد در ناحيه قفسه سينه شده. بعد از پيگيري ما اين بخش را تعطيل كردند و تعدادي از بيماراني كه دچار عفونت شده بودند ازجمله مادرم را در بخش CCU بستري كرده‌اند. برخي مي‌گويند به‌خاطر فضاي اتاق عمل بوده و برخي مي‌گويند به نوع داروهاي مصرفي مربوط مي‌شود. هيچ‌يك از مسئولان نيز در اين مورد به ما پاسخي نداده‌اند و تمام مريض‌هاي دچار عفونت را هم در يك بخش بستري كرده‌اند. به مسئولان بيمارستان كه اعتراض مي‌كنيم مي‌گويند اتاق ديگري نداريم.»
همراه يكي ديگر از بيماران اين بيمارستان هم مي‌گويد: «پدر من چند روز پيش در بيمارستان مدرس عمل قلب باز انجام داد اما اكنون دچار عفونت شديد سينه شده، حتي قفسه سينه‌اش را باز كرده‌اند و مي‌گويند منتظريم تا عفونت درمان شود.» اسراردل، همراه يكي ديگر از اين بيماران نيز مي‌گويد: «من داروساز هستم، همسر من هم در اين بيمارستان عمل قلب باز انجام داده و بعداً مشخص شد كه دچار عفونت بيمارستاني شده است. براي اثبات اينكه عفونت بيمارستاني بوده يا نه عفونت بيماران را كشت دادند و مشخص شد كه عفونت بيمارستاني از اتاق عمل بوده. اكنون اين مسئله كاملاً ثابت شده، اما از زماني كه آزمايش كشت انجام شد تا جواب آن آمد 6 روز طول كشيد و در تمام اين مدت اتاق جراحي قلب بيمارستان مدرس فعال بود و كار مي‌كرد تا اينكه بعد از جواب آزمايش، اين بخش را تعطيل كردند. ميزان عفونت بيمارستاني در بخش جراحي قلب بيمارستان مدرس بيش از حد معمول است به‌طوري كه حتي پرستاران و پرسنل اين بيمارستان نيز از اين مسئله متعجب شده‌اند. حال همسر من خوب نيست و تب 40درجه دارد، حتي از خارج بيمارستان براي درمان بيماران پزشك آورده‌اند تا بتوانند عفونت بيمارستاني اين بيماران را كنترل كنند.»
عفونت بيمارستاني چيست؟
دكتر مسعود مرداني، فوق‌تخصص بيماري‌هاي عفوني، استاد دانشگاه و رئيس بخش عفوني بيمارستان لقمان حكيم به همشهري مي‌گويد: عفونت بيمارستاني يكي از شايع‌ترين عفونت‌هاست كه در حال حاضر در دنيا وجود دارد. عفونت بيمارستاني، عفونتي است كه بيمار در بدو ورود در بيمارستان به آن مبتلا نبوده اما ظرف 48 تا 72 ساعت بعد از پذيرش در بيمارستان دچار اين عفونت‌ها مي‌شود البته منوط به اينكه فرد در دوره كمون يا نهفتگي بيماري نباشد. در ايالات متحده آمريكا، سالانه بيش از 2ميليون بيمار به انحاي مختلف دچار عفونت‌هاي بيمارستاني مي‌شوند و بالغ بر 5/4ميليارد دلار هزينه در سال صرف عفونت‌هاي بيمارستاني مي‌شود. برخي از انواع عفونت‌هاي بيمارستاني كشنده است. در آمريكا 88 هزار مرگ سالانه بر اثر عفونت‌هاي بيمارستاني رخ مي‌دهد.
كنترل عفونت در تمام بيمارستان‌ها
اما دكتر حسين معصومي اصل، مدير برنامه عفونت‌هاي بيمارستاني وزارت بهداشت به همشهري مي‌گويد: آمار عفونت‌هاي بيمارستاني از كشوري به كشور ديگر متغير است. در ايران، سالانه بين 8 تا 10درصد از بيماران در بيمارستان‌هاي كشور به عفونت بيمارستاني مبتلا مي‌شوند كه اين ميزان از كشورهاي توسعه‌يافته بيشتر و از كشورهاي كمتر توسعه‌يافته كمتر است.
او همچنين از تشكيل كميته كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در تمام بيمارستان‌ها خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «براي كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني طبق دستورالعمل‌ها‌يي كه وجو دارد تمام بيمارستان‌ها موظف هستند كميته كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني داشته باشند. اين كميته كار بيماريابي، شناسايي و ثبت بيماران را بر عهده دارد و اقدامات كنترلي را انجام مي‌دهد تا عفونت بيمارستاني در بيمارستان رخ ندهد و اگر رخ داد چگونه مبارزه و كنترل شود. اين كميته‌ها همچنين كار نظارت را به‌منظور جلوگيري از عفونت بيمارستاني برعهده دارند و به اين منظور به پزشكان و پرستاران نكات لازم را گوشزد مي‌كنند.»
بايد منتظر بررسي بيشتر موضوع و اعلام نظر كارشناسي و نهايي درباره علت وقوع اين حادثه در يكي از مراكز درماني به نام پايتخت بود، آن وقت مي‌شود اظهارنظر كرد كه آيا چنين كميته‌اي در بيمارستان مدرس فعال بوده يا نه؟ آيا عفونت از بيمار منتقل شده يا نتيجه رعايت نكردن نكات ساده بهداشتي بوده؟ آيا رفتار مسئولان بيمارستان پس از اطلاع از حادثه مسئولانه بوده يا خير و...
راه‌هاي كنترل و پيشگيري از عفونت بيمارستاني
شايع‌ترين عفونت‌هاي بيمارستاني عفونت‌هاي ادراري است كه 40 تا 45درصد عفونت‌هاي بيمارستاني را به‌خود اختصاص مي‌دهد. به‌عنوان مثال، فردي كه عمل پروستات انجام داده به‌دليل گذاشتن سوند فولي در مجاري ادراري به هر دليل دچار عفونت مي‌شود. سينه‌پهلو يا پونومي از ديگر عفونت‌هاي بيمارستاني است كه 15 تا 20درصد عفونت‌ها را به‌خود اختصاص مي‌دهد. 20 تا 30درصد عفونت‌هاي بيمارستاني را هم عفونت‌هاي جراحي تشكيل مي‌دهند. به‌عنوان مثال، فردي عمل فتق انجام داده اما جاي بخيه او عفونت مي‌كند. عفونت‌هاي خوني و روده‌اي يا زخم بستر هم از ديگر عفونت‌هاي بيمارستاني است كه البته درصد كمتري از عفونت‌ها را به‌خود اختصاص مي‌دهد. اگر پزشكان و پرستاران در بيمارستان‌ها دستورالعمل‌هاي راهنماهاي باليني را رعايت كنند، ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني به حدود يك‌سوم كاهش مي‌يابد. در ايران كميته كشوري كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني وجود دارد اما متأسفانه نظارت‌ها و كنترل‌ها كم است. 2 تا 3درصد عفونت‌ها در ايران به‌دليل عفونت‌هاي بيمارستاني است. پرستاران و پزشكان بايد وقتي در آي‌سي‌يو قرار مي‌گيرند بعد از هر دفعه معاينه، دست خود را با آب و صابون خوب بشويند.
اين مهم حتي در آمريكا هم رعايت نمي‌شود چه برسد به ايران. در ايران پزشكان و پرستاران و به‌خصوص جراحان درحالي‌كه از صبح تا شب بيماران زيادي را معاينه مي‌كنند، فقط وقتي به خانه مي‌روند آن هم براي جلوگيري از انتقال عفونت به خانواده خود دست‌هايشان را مي‌شويند. اين درحالي است كه پزشكان و پرستاران حتما بايد بعد از معاينه هر بيمار دست‌هاي خود را بشويند چراكه در غير اين صورت عفونت ممكن است از يك بيمار به بيمار ديگر منتقل شود. براي جلوگيري از عفونت‌هاي بيمارستاني ناشي از زخم جراحي توصيه مي‌شود كه يك ساعت قبل از عمل جراحي به بيمار آنتي‌بيوتيك داده شود كه متأسفانه گاهي پزشكان فراموش مي‌كنند كه اين ممكن است سبب عفونت شود و گاهي هم بيش از حد تجويز مي‌كنند كه اين هم خود مشكل‌زاست.
دكتر مسعود مرداني، فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني