گويي اينجا همان بركه غدير است، سخنان همان سخنان و خطبه همان خطبه. رسول‌الله در روز غدير دستور داده بودند كه همه حاضران بايد ماجراي امروز را به غايبان ابلاغ كنند، پدرها و مادر‌ها تا روز قيامت به فرزندانشان ابلاغ كنند. شيعيان 4 خطبه اصلي دارند؛ خطبه امام‌سجاد(ع) و خطبه حضرت‌زينب(س) در كوفه و شام، خطبه حضرت زهرا(س) و خطبه غدير. حجت‌الاسلام و المسلمين ميرلوحي، 10 سالي هست كه آيين خطبه‌خواني را در مسجد دانشگاه امام صادق(ع) شروع كرده است. هر سال هم آيت‌الله مهدوي‌كني پاي منبر اين مسجد مي‌نشسته و خطبه گوش مي‌كرده اما امسال نخستين سالي است كه ايشان غيبت دارد. برپاكنندگان سنت خطبه‌خواني غدير برنامه‌اي تشويقي نيز در دستور كار خود دارند؛ هر كس خطبه غدير را حفظ كند، هديه سفر به كربلا به او تعلق مي‌گيرد. تا الان به 60-50 نفر از دانشجويان و دانش‌آموزاني كه خطبه را از حفظ خوانده‌اند جايزه كربلا داده‌اند. حجت‌الاسلام ميرلوحي برايمان از ويژگي‌هاي اين خطبه و لزوم تكرار آن در محافل مذهبي مي‌گويد.
تاريخچه خطبه غدير
مؤسس اين خطبه شخص رسول‌الله است. بعد از ايشان حضرت زهرا(س) و اميرالمومنين(ع) و ديگر ائمه به اين خطبه اشاره داشته‌اند. در نهج‌البلاغه و اقبال سيد ابن‌طاووس آمده است كه بعد از 25سال، خطبه غدير را خود اميرالمومنين(ع) خواندند. تمام ائمه بر امر خطبه‌خواني غدير تأكيد داشتند. حضرت زهرا(س)، امام‌حسن(ع)، امام‌حسين(ع) و باقي ائمه در ابلاغ اين خطبه نقش داشته‌اند. حضرت زهرا(س) در خطبه مسجد خود به خطبه غديريه اشاره كرده‌اند. شايان ذكر است كه در همه جوامع شيعي نيز اين سنت باب بوده است. آل‌بويه وقتي بغداد را گرفتند 2 سنت را احيا كردند؛ عزاداري عاشورا و جشن عيدغدير. در تاريخ آمده است كه در دوران آل‌بويه در روز غدير تمام مغازه‌ها بسته مي‌شد و همه جمع مي‌شدند و جشن ولايت اميرالمومنين(ع) را مي‌گرفتند. در طبرستان و خراسان و هرجا كه شيعه حاكم مي‌شده و اجازه پيدا مي‌كرده كه از خوف سلاطين در امان باشد، سنت غدير را احيا مي‌كردند. صالح ابن‌عباد موفق شد در اصفهان اين آيين را راه‌اندازي كند. صالح در ميدان طوقچي كه الان هم محل دفن اين وزير شيعي آل‌بويه است، اين سنت را احيا كرد. علامه مجلسي هم 400سال پيش در اصفهان اين سنت را برپا كرد.
سنت رضوي
بيشترين آداب و رسوم شيعه توسط امام رضا(ع) در ايران باب شده است. ائمه ديگر نيز گفته‌اند، ولي با توجه به حضور 3ساله حضرت در ايران اين آداب توسط امام رضا(ع) منتقل شده است. مردم آمدند و از نزديك ديدند. ما عزاداري‌هايمان را از امام رضا(ع) ياد گرفته‌ايم. اينها را عملا امام‌رضا(ع) به ما ياد داده‌اند. مخصوصا سنت خطبه‌خواني عيد غدير از امام‌رضا(ع) به ايراني‌ها منتقل شده است. راوي مي‌گويد رفتم خدمت امام‌رضا(ع) و ديدم ايشان به 4صورت عيدي به دوستان مي‌دهند. خطبه غديريه مي‌خواندند و 4نوع عيدي مي‌دادند؛ كفش، غذاي نپخته، سفره‌اي با غذاهاي طبخ شده و سكه‌اي كه با نام امام‌رضا(ع) ضرب شده بود و بعد اشاره مي‌كردند به همين خطبه و مي‌فرمودند كه امروز روزي است كه عيد الله‌اكبر است. امروز بزرگ‌ترين عيد آل‌محمد است.
آداب خطبه‌خواني
همانگونه كه پيغمبر مردم را در آن گرما جمع كردند، مومنين هم بايد جمع شوند؛ درست در همان ساعت،حدود ساعت 11روز عيدغدير، يك ساعت مانده تا اذان ظهر و اين خطبه خوانده شود. در خطبه‌خواني غديريه، عيدي دادن و عيدي‌گرفتن از جمله آداب خاص است. غسل، نماز، دعاي روز عيد، اطعام، روزه و افطاري روزه‌داران نيز وارد است كه ائمه بر اين امور تأكيد فراواني داشتند. در روايتي از حضرت‌رضا(ع) نقل شده است كه در اين روز گوشت و ميوه براي خانواده بخريد؛ حتي خانواده‌هايي كه در طول سال غذاي خوبي نمي‌توانند تهيه كنند، در اين روز غذاي خوب براي خانواده فراهم كنند تا اين عيد در خاطره‌شان بماند. پيمان اخوت و برادري يكي ديگر از سنت‌هاي اين روز است.
مستندات خطبه
جلد يك الغدير علامه اميني اسناد فراواني را در اين زمينه آورده است؛ از دوره اول صحابه 110نفر، از دوره دوم صحابه (تابعين) 84 نفر و ادامه مي‌دهد تا به صد‌ها كتاب مي‌رساند. در 11جلد الغدير فقط اسناد روز غدير آورده شده است. الغدير مجموعه‌اي است از روايات و همچنين شعر‌هاي غديريه در زمان‌هاي مختلف. حتي علامه اميني در الغدير خود از حسان ثابت، شاعر رسول‌الله كه خطبه غدير را به شعر در آورده است و ديگر اشعار دوران‌هاي مختلف شعر آورده است.
جاي خالي مضامين غدير در هنر هفتم
سال‌هاست كه غافليم. در اين مدت نتوانسته‌ايم مضامين غدير را در شعر شعرا، نثر نويسنده‌ها، در هنر، سينما، تئاتر و تلويزيون جا دهيم. حاضريم براي مضامين خيلي سبك ميليون‌ها هزينه كنيم ولي براي مهم‌ترين اتفاق جهان اسلام خير. براي رستم و سهراب و اسفنديار هم انيميشن درست كرده‌ايم ولي براي غدير خير. آنقدر كم‌كار هستيم كه براي عيد الله‌اكبر يك انيميشن يا فيلم باكيفيت و كامل نساخته‌ايم. در اسلام مطلبي مهم‌تر از غدير نداريم و اين در حالي است كه كارگردان‌هاي ما هيچ فيلم و سريالي براي غدير درست نكرده‌اند. ما از ظرفيت‌هاي مساجد هم غافليم. خود پيش‌نماز‌هاي تهران در اين قضيه كم‌كاري كرده‌اند. حدود 2 هزار مسجد در تهران هست. اگر در اين دهه اين سنت را مساجد احيا كنند، حوزه و دانشگاه‌ها نيز احيا مي‌كنند و در ديگر اصناف نيز اثر‌گذار خواهد بود.
غدير مهم‌تر است از عاشورا
نزديك‌هاي محرم كه مي‌شود همه‌جا بحث از امام حسين(ع) است و اين در حالي است كه كمتر بحث غدير مطرح مي‌شود. در تمام فضاهاي مجازي و غيرمجازي گفته مي‌شود كه چند روز دگر تا محرم داريم و... . احساس مي‌شود اهميت غدير در حال ذبح شدن است. آخرين جمله‌اي كه در مقاتل حتي مقاتل اهل سنت(مقتل خوارزمي) آمده دقيقا اشاره به بحث ولايت اميرالمومنين دارند. اصلا عاشورا براي اين به پا شد كه مردم نسبت به غدير بي‌توجه شدند. اگر مردم دست از غدير برنمي‌داشتند عاشورا پيش نمي‌آمد. اگر حضرت زهرا(س) سحرها در خانه اصحاب جمع مي‌شدند به‌خاطر غدير بود. حضرت زهرا(س) مي‌فرمودند:« انسيت يوم غدير؟ آيا فراموش كرديد روز غدير را؟» غدير فراموش شد كه حسين‌ابن‌علي(ع) به مسلخ رفت. اگر علي فراموش نمي‌شد كه اين اتفاقات نمي‌افتاد. براي همين غدير مهم‌تر از عاشوراست. البته عاشورا غدير را زنده كرد. امام حسين(ع) خود را فداي غدير كرد.
فرهنگ را با غدير پر كنيد
يكي از بزرگ‌ترين مشكلات اين روزهاي پدرها و مادر‌ها تربيت اسلامي فرزندان است؛ تربيتي اسلامي كه پيچ و خم‌هاي خودش را دارد. فرهنگي كه به فرزند منتقل مي‌شود هيچ‌گاه خلأ ندارد. اگر فرهنگمان را با غدير پر نكنيم با چيزهاي ديگر پر مي‌شود. وقتي هواي تميز در آن فضا وارد كردي سموم در آن راه نمي‌يابد. اگر موبايل فرزند با محتواي غدير پر نشد با محتواي مسموم پر مي‌شود.
صدور اسلام ناب به وسيله كارهاي هنري
مي‌شود پيام غدير را با يك انيميشن به ميلياردها انسان معرفي كرد. مي‌شود پيام غدير را به جان‌هاي تشنه رساند. مي‌شود اين پيام را به غيرمسلمانان و آنهايي كه از جور و ظلم به تنگ آمده‌اند رسانيد. مي‌شود با يك فيلم كوتاه يا فيلم بلند حقيقت اميرالمومنين(ع) را به جهانيان نشان داد. مي‌شود جلوه عقلاني و رحماني دين، يعني جلوه غدير و ولايت اميرالمومنين (ع) را به عالم نشان داد. مي‌شود اسلام مهرباني و عطوفت را به تمام عالم صادر كرد. جهاد امروز جهاد تبليغي است. روز قيامت جواب رسول‌الله كه گفت فليبلغ الحاضر الغايب را چه مي‌خواهيم بگوييم؟ الان بايد بگوييم لبيك يا رسول‌الله. پيامي كه تو به 110هزار نفر رساندي به ميليون‌ها آدم مي‌خواهيم برسانيم. پيام ما لبيك به رسول‌الله است.