چند كاكايي و حواصيل در خط ساحلي جايي كه آب دريا آرام گرفته و جلوتر نمي‌آيد بر زمين نشسته‌اند. با كمي فاصله 40كارگر كه اغلب آنان را دانش‌آموزان نوجوان تشكيل مي‌دهند همراه با زنان و دختران مشغول كاشت نهال‌هاي «حرا» در ساحل درياي خليج‌فارس در قشم هستند تا طرح ملي توسعه پايدار جنگل با مشاركت جوامع بومي در سواحل خليج‌فارس و در حاشيه رويشگاه‌هاي «مانگرو» (جنگل‌هاي ساحلي) به اجرا درآيد.
بنا به اعلام سازمان خواربار وكشاورزي ملل متحد(فائو) 16ميليون و 530هزار هكتار از رويشگاه‌هاي جنگلي جهان را جنگل‌هاي مانگرو تشكيل مي‌دهد كه 22هزارهكتار آن در كشور ما و در 3 استان هرمزگان، بوشهر و سيستان‌وبلوچستان واقع شده است. جنگل‌هاي مانگرو ايران از 2گونه «حرا » و «چندل» تشكيل شده و رويشگاه‌هاي هرمزگان با 20هزار و500هكتار بيشترين سهم را به‌خود اختصاص داده است.
محمد جوينده، دانش‌آموزكلاس هفتم، يكي از 40كارگري است كه بخت آن را داشته تا در طرح ملي توسعه پايدار جنگل به كارگرفته شود. او مي‌گويد كه ازساعت 7صبح تا 11 كار مي‌كند و روزانه 25هزارتومان دستمزد مي‌گيرد.
تجربه موفق مشاركت مردمي
شروع كار بسته به جزر و مد درياست. محل كاشت نهال بخشي از سواحل شمالي قشم است؛ منطقه‌اي مشرف به اسكله شهيد رجايي. مجتبي زارعيان، معاون اداره كل منابع طبيعي قشم، وسعت جنگل‌هاي ساحلي در اين جزيره را 12هزار هكتار اعلام مي‌كند و مي‌گويد كه طرح توسعه جنگل‌هاي حرا از سال 85 آغاز شده است.
به گفته وي، در 9سال اخير 2ميليون و 300هزار اصله نهال حرا با يك ميلياردتومان هزينه در سواحل شمالي قشم با هدف ايجاد نوار سبز ساحلي در عرصه‌اي به وسعت2هزار هكتار كاشته شده كه بيش از 80درصد آنها به زادآوري طبيعي و بذردهي رسيده است.
محمد جوينده و بسياري از دانش‌آموزان و كودكاني كه فقر، آنان را به‌كار مشقت‌بار زير گرماي طاقت‌فرسا وادار كرده است تحت پوشش تعاوني‌هاي محلي به‌كار گرفته شده‌اند. در واقع منابع طبيعي استان با رويكرد ايجاد مشاركت مردمي، طرح‌هاي اجرايي نظير طرح توسعه پايدار جنگل را به مردم بومي واگذار كرده است؛ تجربه موفقي كه علاوه بر ايجاد اشتغال براي بوميان، باعث افزايش دانش آنان نسبت به جنگل‌ها شده به‌طوري كه بوميان اكنون به رويشگاه‌هاي جنگلي و درختاني كه مي‌كارند نوعي احساس مالكيت دارند؛ حسي كه سبب شده بي‌هيچ چشمداشتي از اين نهال‌ها حفاظت كنند.
درويش شريفي، مدير يكي از تعاوني‌هاي محلي كه طي قراردادي با اداره كل منابع طبيعي هرمزگان مجري بخشي از طرح توسعه پايدار جنگل در قشم است، مي‌گويد: 30تا 50كارگر از مرداد تا بهمن در تعاوني وي مشغول كارند. دستمزدكارگران هم 30 تا 50هزار تومان است. درختان حرا يكي از منابع تأمين‌كننده علوفه دام در جزيره قشم است، اما برداشت بي‌رويه از سرشاخه‌ها، به تهديدي براي اين رويشگاه‌ها تبديل شده است. اكنون شريفي مي‌گويد: با شكل‌گيري تعاوني‌ها و مشاركت مردم در طرح‌هاي منابع طبيعي نگاه مردم بومي به جنگل‌هاي حرا عوض شده تا آنجا كه به گفته وي، «حالا مردم با حراها دوست شده‌اند؛ ما به آنها آموزش داده‌ايم كه چطور با داس سرشاخه‌هاي حرا را ببرند تا به درختان آسيبي نرسد». در بندر خمير هم 50هكتار از نوار ساحلي با 60ميليون تومان اعتبار به كشت نهال مانگرو با مشاركت مردم اختصاص يافته است.
10هزار هكتار جنگل كاري در انتظار اعتبار
امين طالب‌پور، معاون مركز جنگل‌هاي خارج از شمال سازمان جنگل‌ها و مراتع كه خبرنگاران اعزامي به قشم را همراهي مي‌كرد حين بازديد خبرنگاران از طرح‌هاي جنگل كاري گفت كه از زمان آغاز طرح جنگل كاري (سال 84) تا امروز 10هزار هكتار جنگل دست كاشت در نوار ساحلي در 3استان هرمزگان، بوشهر و سيستان و بلوچستان ايجاد شده است.
وي با اشاره به اينكه اجراي طرح توسعه جنگل‌هاي مانگرو سالانه به يك ميليارد تومان اعتبار نياز دارد خاطرنشان كرد: 10هزار هكتار براي ايجاد جنگل‌هاي دست كاشت مانگرو در 3استان يادشده مكان‌يابي شده كه درصورت تخصيص اعتبار عمليات اجرايي آن آغاز مي‌شود.
قشم همچنان به قهقرا مي‌رود
در قشم نه از توسعه خبري است و نه از رونق اقتصادي. در اين جزيره آنچه بيش از هر چيز ديگري به چشم مي‌خورد هيولاي فقر و بيكاري است. جزيره‌اي كه عنوان تنها ژئوپارك خاورميانه را يدك مي‌كشد و بزرگ‌ترين رويشگاه جنگل‌هاي مانگرو با قابليت‌هاي عظيم طبيعت گردي را در خود دارد به‌دليل بي‌برنامگي و ضعف مديريت اكنون به بازاري براي عرضه اجناس نامرغوب چيني تبديل شده است.