بوي محرم مي‌آيد، بوي پارچه‌ها و پرچم‌هاي سياه و سبز و... . راستي، هيئت كجا مي‌روي؟ مي‌دانم كه مي‌گويي اين همه هيئت، اين همه دعوتنامه، مي‌روم به مجلس آقايم. اما آيا تا به حال فكر كرده‌اي كه خودت و خودتان، مي‌توانيد آستين بالا بزنيد و هيئتي براي خودتان، دست و پا كنيد؟ از همان هيئت‌هاي خانگي كه هفته به هفته، حتي‌ماه به ماه، يا مناسبت به مناسبت برگزار مي‌شود. همه سال كه محرم و صفر نيست، همه سال كه رمضان نيست كه هيئت‌هاي ريز و درشت به پا باشد ولي مي‌تواني با همين هيئت‌هاي خانگي، محرم را به همه سال بكشاني. فكر مي‌كني چطور؟ اين راهنما براي توست.
برنامه ريزي
افق را ببينيد
خب مي‌خواهيد يك هيئت درست كنيد، نه؟ قبل از هر چيزي، بايد برنامه‌ريزي داشته باشيد. بنشينيد دور هم و همه امكانات و اهداف و... را بياوريد روي كاغذ؛ اينكه اصلا براي چه مي‌خواهيد جمع شويد. باور كنيد كار سختي نيست، يك دور هم‌نشيني هدفمند است. خانه يكي از اعضا جمع بشويد، يك گپ كوتاه بزنيد و همه اين موارد را مشخص كنيد. بعد اينكه، يكي از اعضاي مسئوليت‌پذير و مدير را هم به‌عنوان مدير يا متولي هيئت مشخص كنيد. چند نفر را هم به نسبت جمعيت هيئت، تيم اجرايي هيئت بگذاريد يا بانيان هيئت يا هر اسم ديگري. بالاخره اين جور كارها، يك نفر تنها را خسته مي‌كند و اينكه در نهايت، يك نفر بايد وجود داشته باشد كه حرف نهايي را بزند. معمولا قدرت انجام كارهاي اجرايي، در خون بعضي‌ها هست و مي‌توانند به راحتي آب‌خوردن، انجامش بدهند. سعي كنيد اين نفر را بين خود پيدا كنيد.
مكان برگزاري
نشاني نور
همه‌چيز را ساده بگيريد ولي برنامه‌ريزي داشته باشيد. قرار نيست اول بسم‌الله، برويد و يك حسينيه بخريد و هيئت راه بيندازيد. يادتان نرود كه ما داريم درباره هيئت‌هاي خانگي حرف مي‌زنيم؛ پس مكان مورد نياز براي برگزاري هيئت مي‌شود منزل هر كدام از اعضا. اعضا، مي‌توانند از 7، 8 و 10نفر باشند تا 50 نفر. البته مجلس آقا، مجلس همه است و اگر بيشتر هم آمدند، قدم‌شان روي چشم ولي براي جمعيت بيشتر از 50، 60 نفر، بايد كمي برنامه‌ريزي‌هاي خاص‌تر و حرفه‌اي‌تر صورت بگيرد. به اين صورت كه حتما يكي از اعضا، خانه بزرگي داشته باشد و ديگري، اين قدرت را داشته باشند كه بنيه مالي هيئت را تأمين كنند. وقتي از هيئت‌هاي خانگي حرف مي‌زنيم، منظورمان جمعيت‌هاي تا 60-50 نفر است. مكان برگزاري هيئت، مي‌تواند خانه هر كدام از اعضا باشد، آن هم نه به‌طور دائم؛ كه به‌صورت گردشي.
مشاور مذهبي
ميزان سنج هيئت كوچك شما
هيئت برگزار كردن، يك فعاليت مذهبي است و هر فعاليت مذهبي هم اگر درست و حسابي انجام نشود، آسيبش بيشتر از نفعش خواهد بود. كم نداريم هيئت‌هاي ريز و درشتي را كه رگه‌هاي انحراف عقيدتي و رفتاري و افراط و... در آنها ديده مي‌شود. اين احتمال وجود دارد كه هيئت خانگي شما هم به اين حال و روز بيفتد. چاره چيست؟ چاره اين است كه با يك كارشناس ديني، قرار و مدار بگذاريد كه هر از چندي، در هيئت شما حضور به هم برساند يا اينكه شما چند وقت يك‌بار پيش او رفته و برنامه‌ها و اصول كاري و عقايد و باورهايي كه توي هيئت‌تان دارد تبليغ مي‌شود را با او در ميان بگذاريد. اين فرد، مي‌تواند يك استاد دانشگاه كاربلد يا يك روحاني باسواد و معتبر و تأييد شده باشد. خوب چشم بگردانيد، از فك و فاميل و دور و بري‌ها يا همسايه‌هايتان يا اهل محل و مسجد محل، مي‌توانيد چنين شخصي را پيدا كنيد.
سيستم صوتي
صدايي كه آزار نمي دهد
ممكن است كه هيئت شما، در آپارتمان برگزار شود. در اين صورت و به واسطه احترام به حقوق همسايه‌ها، بايد از سيستم‌هاي صوتي، كمترين استفاده را ببريد يا اينكه اگر هم استفاده مي‌بريد، درجه صداي آنها را جوري تنظيم كنيد كه كمترين صدا، از واحد شما خارج شود. البته اگر تعداد اعضاي هيئت كم باشد، مابين 10 تا 20 نفر، مي‌توانيد از خير سيستم صوتي بگذريد چون صدا به صدا مي‌رسد و مشكلي پيش نمي‌آيد. براي سيستم‌هاي صوتي هم مي‌توانيد خيلي كم خرج كرده و يك سيستم ارزان‌قيمت و ساده را انتخاب كنيد. از خدا كه پنهان نيست، از شما چه پنهان، بعضي‌ها در خانه‌هاشان، سيستم‌هاي صوتي خيلي باكلاس دارند كه امكانات و طنين خوبي هم دارد و مي‌تواند به‌كار شما بيايد. چه اشكالي دارد از آنها قرض بگيريد؟ پس ساده بگيريد با هر چي كه دم دست داريد، كار را راه بيندازيد.
قرائت قرآن
آغاز با كلامي روحاني
خوب نيست كه هيئت، بدون قرائت قرآن شروع شود. قرار نيست فقط به روضه اهل‌بيت(ع) پرداخته شود؛ قرآن هم يك طرف ماجراست؛. يعني در اصل، مسلمان واقعي با 2 بال اهل‌بيت و قرآن حركت مي‌كند؛ هر كدام‌شان كه نباشد، يعني كه مشكلي در ميان است يا تفسيري كه ارائه داده‌اند، دچار تفريط و افراط شده است. خب قاري قرآن داريد؟ در حد عبدالباسط كه نمي‌خواهيد قرائت قرآن داشته باشيد؛ فقط بايد قرآن بخوانيد و به قول سعدي، جوري هم نخوانيد كه «گر تو قرآن بدين نمط‌خواني/ ببري رونق مسلماني» اگر هم نمي‌توانيد با صوت بخوانيد، با ترتيل بخوانيد. ترتيل خواندن هم كار سختي نيست؛ مي‌توانيد به يكي، 2 تا از بچه‌ها بسپاريد كه تمرين كنند تا در ابتداي هيئت، قرآن را با ترتيل بخوانند. البته مي‌توانيد خلاقيت بيشتري هم داشته باشيد و در كنارش، معناي آياتي كه قرائت مي‌شوند را نيز بخوانيد.
سخنراني
از مجلس وعظ تا مجلس شما
از مهم‌ترين بخش‌هاي هر هيئتي و از جمله هيئت‌هاي خانگي، بخش وعظ و سخنراني آن است. شايد به نوعي، يكي از سخت‌ترين مراحل مديريت هيئت هم باشد. خب، سخنران از كجا بايد بياوريد؟ بايد برويد و دنبال سخنران بگرديد. لازم نيست حتما اسم و رسمي هم داشته باشد. شايد بين فاميل و اهل محل،روحاني، استاد دانشگاه، استاد حوزه، پژوهشگر و... وجود داشته باشد كه بتواند سخنراني كند. البته موضوعات مطرح شده در هيئت هم، بايد چارچوب مذهبي داشته باشد؛ يعني زياد از مرحله پرت نباشد. راه‌حل بعدي اين است كه حلقه مطالعاتي در هيئت درست كنيد و هر كدام از بچه‌ها را، مأمور مطالعه در حوزه‌اي كنيد تا سرانجام بتوانند با اطلاعات و عمقي كه به‌دست مي‌آورند، سخنراني كنند. سخنراني هم بيشتر از 40دقيقه نباشد، خسته‌كننده مي‌شود.
مناجات و مداحي
گفت‌وگو با خدا به آواز خوش
پيدا كردن يك مداح و مناجات‌خوان خوب هم از سختي‌هاي هيئت‌هاي خانگي است. چرا خودتان اين كار را نكنيد؟ يعني يك آدم نسبتا خوش صدا در بين‌تان پيدا نمي‌شود؟ روزهاي اول، مي‌توانيد صرفا زيارت عاشورا و مناجات حضرت امير و متوني از اين دست را بخوانيد. بعدش كه راه افتاديد، مي‌توانيد شعر هم بخوانيد و مداحي و روضه‌خواني و... را هم به برنامه اضافه كنيد. باز هم در اطراف‌تان اگر بگرديد، احتمالا بتوانيد كسي را پيدا كنيد. يك گروه 3-2 نفره را هم مي‌توانيد مشخص كنيد كه شروع كنند به يادگيري اصول مداحي و مناجات‌خواني. اين‌جوري هيچ وقت لنگ نمي‌مانيد.
پذيرايي
خيلي سخت نگيريد
اصل سادگي كه يادتان نرفته است؟ لازم به ريخت و پاش نيست. چايي ركن ثابت بيشتر هيئت‌هاست. خرجي هم كه ندارد، دارد؟ مي‌توانيد به جايش از شربت، شير داغ و... هم استفاده كنيد. ميوه را هم از ساده‌هايش انتخاب كنيد؛ هر چه كه تعدادش بيشتر باشد و بتوانيد با آن، نفرات بيشتري را پذيرايي كنيد. بهتر است حالا وسع‌تان رسيد، مي‌توانيد از ميوه‌هاي كمي اعياني‌تر مثل موزو... هم استفاده كنيد. نيت، اين است كه هيئت، خشك و خالي تمام نشود؛ زياد خودتان را درگير اين جور چيزها نكنيد.
خلاقيت‌هاي هيئتي
مي‌توانيد به برنامه‌هاي ديگري هم فكر كنيد. بعضي از هيئت‌هاي خانگي مثلا كليپ پخش مي‌كنند يا دكلمه‌خواني مي‌كنند يا شعرخواني دارند و... . كمي كه فكر كنيد، مي‌توانيد به ايده‌هاي زيادي برسيد؛ مثلا بخشي از اتفاقات مهم يا سخنراني‌هاي مهم و مذهبي طول هفته را تدوين كرده و پخش كنيد يا خلاصه‌اي از اخبار ايران و جهان اسلام را، باكس‌هاي چند دقيقهاي، يك نفر بيايد و مطرح كند.
بزرگ شديم؛ بزرگ‌مان كرد
عضو هيئت اجرايي يكي از هيئت‌هاي خانگي موفق جنوب شهر، از تجربه‌ها و نگاهش مي‌گويد.
هيئت‌هاي خانگي مختلفي در سراسر شهر شكل گرفته‌اند كه كلي هم باعث و باني خير بوده‌اند. ازجمله اين هيئت‌ها، مي‌توان به هيئت امام جعفرصادق عليه‌السلام واقع در محله خزانه بخارايي اشاره كرد؛ كه جدا از ايام مناسبتي و دهه محرم و... هر هفته نيز، پنجشنبه شب‌ها برگزار مي‌شود؛ هر بار هم در خانه يكي از اعضا. گاهي 20 نفر، گاهي 30 نفر و گاه كه برنامه خاصي باشد، جمعيت هيئت به 100 نفر هم مي‌رسد. رويكرد اصلي هيئت امام جعفرصادق عليه‌السلام نيز فرهنگي و مطالعاتي است؛ يعني سخنران‌محور بوده و حلقه مطالعاتي مختلفي دور و برش شكل گرفته است و بيشتر اعضايش نيز، دانشگاهي‌اند يا دانشگاه رفته‌اند. مهدي سعيدي، عضو هيئت اجرايي اين محفل هميشگي، از تجربه‌هاي اين كار موفق بيشتر برايمان مي‌گويد.
محور زندگي‌مان، همين هيئت شد
هيئت امام جعفرصادق(ع) در سال1359 شكل گرفت؛ در بحبوحه پيروزي انقلاب. حالا 4-3 دهه‌اي هست كه دارد به فعاليت خودش ادامه مي‌دهد. ما حواس‌مان نبود ولي با اين هيئت بزرگ شديم. در اين هيئت كار تشكيلاتي و مطالعاتي را ياد گرفتيم و همراه اين هيئت زندگي كرديم. حتي خانواده‌هاي ما نيز، هيئت بوده‌اند و گاه نيز برخي از تشكيل خانواده‌ها با محوريت همين هيئت بوده است.
هر هفته، خانه يكي از اعضا
ما هر هفته خانه يكي از اعضا جمع مي‌شويم. قرائت قرآن داريم، سخنراني داريم و نيز، مناجات. البته محوريت اصلي هيئت، سخنراني و نيز برخي از ويژه‌برنامه‌هايي است كه بچه‌ها تدارك مي‌بينند. گاهي 5-4 تا شعرخواني، سخنراني‌هاي كوچك چند دقيقهاي وهم قبل از سخنراني اصلي داريم كه اعضاي جوان‌تر هيئت باعث و باني‌اش هستند.
سخنرانان، اهل محل‌اند
بيشتر سخنرانان اين هيئت، بچه‌هاي همين محل هستند؛ يعني در اصل، بچه‌هاي اين محل، كار مطالعاتي كرده و دانشگاه رفته و پژوهش كرده‌اند تا به اين مرتبه علمي رسيده‌اند كه بيايند در هيئت و سخنراني كنند. البته گاهي از بيرون محله نيز سخنراناني را دعوت مي‌كنيم. نكته جالب اينجاست كه حتي اگر سخنران دعوت شده هم به هر علتي نيايد، 3-2 نفري در هيئت هستند كه قادر به سخنراني كردن باشند.
دستاوردهاي بزرگ
برگزاري چنين هيئت‌هايي بركات زيادي دارد. من كه متولد اوايل دهه 50 هستم، وقتي كه به نسل جوان‌تر هيئت نگاه مي‌كنم، دقيقا مي‌توانم بركات اجرايي و مديريتي و توانمندسازي اعضاي هيئت و شركت آنها در مديريت و برگزاري هيئت را مشاهده كنم. شايد خود، كمي ديرتر متوجه اين فايده‌ها شوند اما واقعا چنين چيزهايي وجود دارد. ما در اين هيئت حلقه‌هاي مطالعاتي زيادي را تدارك ديده‌ايم كه در ديگر شب‌ها در منزل اعضا برگزار مي‌شود. از دل اين حلقه‌هاي مطالعاتي، پژوهشگران و كارشناسان خوبي تربيت شده‌اند كه حتي در صدا و سيما هم حضور يافته و سخن گفته‌اند؛ يا اينكه در نشريات مختلف قلم مي‌زنند و اين، يك دستاورد بزرگ براي اين هيئت و ماست.