در مورد ويتامين D آنقدر اين كمبود‌ها جدي شده كه حالا پاي وزارت بهداشت هم به ميان آمده و در اين‌باره هشدار داده‌اند. هشدار وزارت بهداشت به اندازه‌اي جدي است كه طرحي براي توزيع مكمل‌هاي اين ويتامين در مدارس دخترانه كشور آغاز شده است. اما ويتامين D چيست و چرا كمبود آن بايد تا اين اندازه جدي گرفته شود؟
پزشكان و كارشناسان بهداشتي كشور سال‌هاست كه نسبت به كمبود ويتامين D در كشور هشدار مي‌دهند؛ ويتاميني كه نقش بسيار مؤثر در حفظ سلامت و ايمني بدن انسان‌ها دارد و كمبود آن مي‌تواند سلامت انسان را به‌شدت تهديد كند. اين در حالي است كه بيش از 80درصد مردم كمبود ويتامين D دارند.
كارشناسان مي‌گويند كه بيش از 85درصد از ويتامين D مورد نياز مردم از نور آفتاب تهيه مي‌شود و منابع غذايي تنها 15درصد از اين ويتامين را تأمين مي‌كنند.
دكتر منصور رضايي، متخصص تغذيه و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با بيان اينكه يكي از اصلي‌ترين منابع دريافت ويتامين D نور خورشيد است، مي‌گويد: بين آلودگي هوا و كاهش دريافت آفتاب مؤثر كه عامل اصلي ويتامين D مورد نياز بدن است، ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. در هواي آلوده متأسفانه آفتاب تابيده شده به بدن انسان، قابليت مطلوب توليد ويتامين D را زير پوست انسان ندارد.
دكتر رضايي از فوايد فراوان ويتامين D و نتايج تحقيقات علمي در اين‌باره مي‌گويد و اينكه ويتامين D از بروز افسردگي پيشگيري مي‌كند و به همين دليل در برخي از كشورهاي اروپايي كه آفتاب ندارند، شيوع افسردگي‌هاي فصلي بالاست. آنها براي جبران كمبود اين ويتامين حياتي، لبنيات كم چرب را با ويتامين D غني‌سازي مي‌كنند.
رضايي با استناد به يافته‌هاي تحقيقات علمي از ارتباط تنگاتنگ بين كاهش دريافت ويتامين D و افزايش بروز بيماري‌هاي ام‌اس و آرتروز و التهاب مفاصل خبر مي‌دهد و مي‌گويد: ثابت شده است كه با دريافت ويتامين D دردهاي مزمن كاهش مي‌يابد و پزشكان در برخي از موارد از ويتامين D به‌عنوان ضد‌درد براي كاهش دردهاي استخواني و مفصلي استفاده مي‌كنند. اين استاد دانشگاه توصيه مي‌كند كه اگر هوا تميز و پاك باشد مردم بدون استفاده از كرم‌هاي ضد‌آفتاب نيم تا يك‌ساعت زير نور مستقيم آفتاب قرار گيرند تا كمبود ويتامين D تا حدي جبران شود.
علاوه براين، در سنين باروري زنان، ويتامين D سبب سلامت استخوان آنها مي‌شود چرا كه دريافت اين ويتامين باعث متراكم‌شدن استخوان‌هاي زنان خواهد شد. به همين منظور به زنان توصيه جدي مي‌شود كه از مكمل‌هاي كلسيم به همراه ويتامين D در سنين باروري استفاده كنند. ويتامين D براي همه مردم ضروري و براي دختران و زنان ضروري‌تر است. دغدغه تأمين ويتامين D براي دختران آنقدر جدي است كه مدتي قبل طرح محرم‌سازي اين مدارس مطرح شد. بر اين اساس زاويه ديد ساختمان‌هاي مجاور مدارس دخترانه آنقدر كور مي‌شد تا دختران دانش‌آموز بتوانند بدون پوشش در مدرسه تردد كنند شايد كه براي چند لحظه‌اي فرصت دريافت ويتامين D را از سرچشمه واقعي آن يعني نور خورشيد داشته باشند. اين طرح اگرچه به سرانجامي نرسيد اما حالا وزارت بهداشت يك‌بار ديگر به فكر تأمين ويتامين D براي دانش‌آموزان دختر است.
رئيس دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت با تأييد كمبود جدي اين ويتامين ميان عموم مردم، از آغاز توزيع مكمل‌هاي اين ويتامين در مدارس دخترانه مناطقي كه شيوع كمبود اين ويتامين در آنها بالاست، خبر مي‌دهد و مي‌گويد: امسال توزيع مكمل در دبيرستان‌هاي دخترانه شروع مي‌شود. اين مكمل‌ها براي 30دانشگاه علوم پزشكي تهيه و خريداري و دستورالعمل توزيع آن نيز تهيه و به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است.
همزمان كارشناسان مي‌گويند توزيع مكمل ويتامين D بايد كاملا علمي باشد، به اين ترتيب كه حتما همراه آن كلسيم نيز داده شود چراكه در غيراين صورت كلسيم در بافت‌هاي نرم بدن نظير ريه، عروق و كليه رسوب خواهد كرد. بنابراين، به‌منظور جلوگيري از رسوب كلسيم در بافت‌هاي نرم بدن حتما بايد مكمل‌ها همراه با شير توزيع شود. رساندن شير به دانش‌آموزان همان ماموريتي است كه بر دوش وزارت آموزش و پرورش قرار دارد و در سال تحصيلي جديد دست‌كم تا‌كنون انجام نشده است.
كارشناسان سال‌هاست براي جبران كمبود برخي از ويتامين‌ها از غني‌سازي مواد غذايي نام مي‌برند اما اينكه اين مهم چه وقت تحقق مي‌يابد و چگونه و آيا نظام سلامت در كشور تجهيزات، اعتبارات و امكانات لازم براي اجرايي شدن اين مهم را دارد، سؤالي است كه همچنان بي‌پاسخ مانده است؟ آيا بالاخره كمبود برخي از ويتامين‌ها با غني‌سازي مواد غذايي انجام خواهد شد؟
ويتامين را چطور تأمين كنيم؟
دريافت ويتامين D علاوه بر سلامت عمومي بدن و تقويت عضلات بر استخوان‌ها، مو و دندان‌ها نيز تأثير مي‌گذارد. نور خورشيد، شيرغني شده، ماهي و مكمل‌ها مي‌توانند ميزان مورد نياز روزانه ويتامين D را در اختيار بدن قرار دهند. زرده تخم‌مرغ، جگر گاو و روغن كبد ماهي مخصوصا ماهي‌هاي چرب مانند ماهي آزاد هم منابع غني از ويتامين D هستند. روي غلات غني‌شده با ويتامين D نيز به همراه شير يا آب‌پرتقال غني شده هم مي‌توانيد حساب كنيد. برخي قارچ‌ها نيز درست مانند انسان مقادير زيادي ويتامين D در تماس با نور خورشيد توليد مي‌كنند. البته در قارچ‌هايي كه در تاريكي پرورش پيدا مي‌كنند خبري از اين ويتامين نيست.