در مقدمه دیوان محتشم نقل شده است که محتشم کاشانی برادر خود را از دست می‌دهد و بعد از مرگ برادرش بسیار ناراحت و آزرده‌خاطر می‌شود و روز و شب خود را با غم و اندوه سپری می‌کند. تا آن‌که در دو خوابی که در دو زمان مختلف می‌بیند، با الهام از اهل بیت (ع) 96 بیت این 12 بند را می‌سراید.
قوام در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات ایسنا در خراسان، گفت: 12 بند محتشم کاشانی به باورهای دینی در خصوص 12 امام مرتبط است.
او همچنین عنوان کرد: سرودن این مرثیه سرآغازی بوده است برای سرودن شعرهایی در رثای امام حسین (ع)، به طوری که بسیاری از شاعران از محتشم کاشانی تقلید کرده و شعرش را الگویی برای اشعارشان قرار داده‌اند.
ابوالقاسم قوام گفت: در تاریخ شعر شیعی هیچ شعری معروفیت 12 بند محتشم کاشانی را پیدا نکرده و این شعر آن‌قدر والاست که هر وقت در مورد اشعار کربلایی سخنی گفته می‌شود این شعر سریع‌تر از هر شعر دیگری به ذهن خطور می‌کند و به زبان آورده می‌شود.
این استاد ادبیات در ادامه اظهار کرد: احساس، ارادت و زبان شیوا از خصیصه‌های 12 بند محتشم کاشانی محسوب می‌شوند و همین خصیصه‌ها باعث ماندگاری شعر او شده‌اند. در تک تک بیت‌های این شعر احساس و ارادت موج می‌زند و از این نظر بسیار قوی است.
قوام افزود: شعر محتشم کاشانی الهام‌شده و از جان‌برخاسته است و نشان‌دهنده این است که وی نسبت به وقایع کربلا علم و آگاهی داشته است که این می‌تواند دلیل دیگری برای ماندگاری این مرثیه زیبا باشد.