سال‌هاست که بشر سعی می‌کند بفهمد زلزله کی می‌آید و وقتی می‌آید آدم‌ها باید دقیقا چکار کنند. در همه این سال‌ها زلزله هم کار خودش را کرده؛ ناگهان آمده، همه چیز را به هم ریخته، رفته و البته دیر یا زود سر و کله‌اش دوباره پیدا شده. باید یادمان باشد که خطر وقوع زلزله همیشه بیخ گوشمان است. شاید چند ثانیه بعد از خواندن همین راهنما زلزله رخ دهد و ویرانی سنگیني برجای بگذارد. شما می‌توانید با به‌کارگیری روش‌ها و رعایت توصيه‌هایی میزان خسارات زلزله را کاهش دهید. اگر تا به حال این توصيهها را جدی نگرفته‌اید، از همین حالا می‌توانید خودتان را برای زلزله آماده کنید.
راهکار اول: ایمن‌سازی خانه
اگر منزلتان در برابر زلزله دوام بیاورد، ممکن است لوازم و دکوراسیون منزل موجب صدمه به اعضای خانواده شود، پس ایمن‌سازی در داخل منزل را جدی بگیرید. ۱- تمام تابلو‌ها را به دیوار مهار و از نصب تابلو در بالای محل خواب خودداری کنید. ۲- کتابخانه، کمد لباس، ساعت دیواری، کامپیو‌تر و هر چیزی که با سقوط آن موجب صدمه زدن به کودکتان می‌شود را مهار و از مکان خواب او دور کنید. ۳- تختخواب را کنار پنجره خصوصا پنجره‌های بدون پرده‌های ضخیم قرار ندهید. ۴- میز یا هر وسیله دیگري را در مسیر خروج از اتاق قرار ندهید. ۵- نحوه قطع جریان‌های آب، برق و گاز را به اعضای خانواده آموزش دهید.
راهکار دوم: تهیه کیف اضطرار
شما باید با استفاده از یک جعبه فلزی محکم، لوازم و تجهیزات لازم را برای پس از زلزله در حیاط منزل خود نگهداری کنید. این جعبه باید در محلی مناسب نصب شود که پس از زلزله به راحتي در دسترس باشد. خلاصه‌ای از لوازم مورد نیاز را در فهرستی برایتان گردآوری کرده‌ایم: کلاه ایمنی - کپسول آتش‌نشاني - چراغ قوه - آب معدنی - انواع کنسرو - بيسكوئيت - چاقو - چنگال - قاشق - پتو - رادیو ترانزیستوری - یک نقشه شهر -کیف کمک‌های اولیه - لوازم کودک (اگر کودک دارید) - چند متر نایلون با عرض ۶ متر برای ساخت یک چادر موقت - قلم و کاغذ - سوت - شماره تلفن‌های مورد نیاز و... .
راهکار سوم: تمرین آمدن زلزله
بسیاری از کسانی که از زلزله‌های بزرگ دنیا جان سالم به در برده‌اند، در زمان وقوع زلزله عکس‌العمل صحيحي داشته‌اند. آنها سعی کرده‌اند با حفظ خونسردی بهترین کار ممکن را انجام دهند. اگر شما از قبل مسیرهای خروج از ساختمان را در ذهن تکرار کرده باشید و با خانواده به‌شكل یک مانور چندبار خروج سریع از منزل را انجام داده باشید، می‌توانید با اولین لرزش برای خروج از منزل اقدام کنید. حتما محل قرار گرفتن جعبه کمک‌های اولیه را به همه خانواده اعلام کنید. محل‌های خطرناک خانه را هم شناسایی کنید تا در هنگام وقوع زلزله به سمت آنها نروید. حتما یک مانور خانوادگی برای آمادگی زلزله داشته باشید.
راهکار چهارم: یافتن نقاط امن
نقاط امن می‌توانند شما را از مرگ حتمی در هنگام بروز زلزله نجات دهند اما این نقاط کجا هستند؟ اگر می‌خواهید با نقاط امن خانه‌تان آشنا شوید بد نیست بدانید که این نقاط می‌توانند زمانی که شما فرصت خروج از منزل را ندارید به دادتان برسند؛ به‌طور مثال زیر یک میز محکم فلزی یا ناهار خوری، گوشه‌‌های دیوارهای اصلی و چهارچوب در را می‌توان از نقاط امن خانه به‌حساب آورد. این نقاط را می‌توانید همین امروز با کمک خانواده‌تان پیدا و استفاده از آنها را در زمان وقوع زلزله تمرین کنید. شاید در خانه شما نقاط امن اختصاصی هم وجود داشته باشد که در دیگر خانه‌‌ها نباشد، شناختن این نقاط خیلی به کار می‌آید.
راهکار پنجم: کارهای بعد از زلزله
پس از وقوع زلزله، اگر ساختمان و خانه شما آسیبی ندیده بود خیلی خوشحال نباشيد! خطر هنوز از بالای سر شما نگذشته است. پس این توصيهها را جدی بگیريد تا بعد از انجام دادن‌شان، جا براي خوشحالي داشته باشيد:
۱- برای شروع به حرکت در منزل دقت کنید تا اشیاي ریخته شده بر زمین به پایتان صدمه نزنند. ۲- دقت به بوی گاز داشته‌باشید، احتمال آتش سوزی بالاست. ۳- در حرکت به طرف بیرون، گروهی حرکت نکنید. ۴- اول خانواده را در خیابان روبه‌روی منزلتان اسکان دهید، سپس برای جمع‌آوری لوازم مورد نیاز به داخل برگردید. ۵- با تشکیل هسته محلی در کوچه خود، امکان تأمین امنیت را برای خانواده‌ها به‌وجود بیاورید.
اصلا در تهران ما زلزله می‌آید؟
اگر دنبال این هستید که در این گزارش حرف‌های امیدوار کننده بزنیم و تهران را تبرئه کنیم، اشتباه آمده‌اید. اجازه دهید آب پاکی را روی دست‌تان بریزیم، چون همه کار‌شناسان در یک جمله با هم اشتراک نظر دارند؛ «تهران یک شهر زلزله‌خیز است و گسل‌های فعال بسیاری دارد. » و همین جمله می‌تواند نگرانی‌های ما را دوچندان کند. داستان برای امروز و دیروز هم نیست. خیلی‌ها می‌گویند که تهران برای نخستین بار حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد مسیح خودش را لرزانده و سابقه بدي در چنین لرزش‌هایي دارد.
کی دوباره نوبت تهران می‌شود؟
یکی از مسائل اختلافی کار‌شناسان، درباره پدیده «بازگشت زلزله» است؛ یعنی اینکه هر گسل باید در هر دوره زمانی یک بار فعال شود. حالا باید ببینیم گسل‌های تهران، آخرین بار کی فعال شده‌اند؟ اصلی‌ترین گسلی که احتمال دارد به جان ما بیفتد، گسل شهرری است که ۱۸۰ سال از آخرین فعالیتش می‌گذرد و اتفاقا عده‌ای معتقدند که دوره بازگشت آن، همین ۱۸۰ سال است؛ به همین دلیل می‌گویند که بايد براي زلزله احتمالي اين گسل آماده بود.
آيا بعد از زلزله ترافيك داريم؟
چند وقت قبل ميزگردي درباره مشكلات پس از زلزله در شهرهاي بزرگ برگزار شد و در آن كارشناسان به صراحت اعلام كردند كه مهم‌ترين مشكل بعد از زلزله، ترافيك خواهد بود. اين ترافيك را ۲ گروه ايجاد مي‌كنند؛ گروه اول رانندگاني هستند كه در زمان زلزله مشغول رانندگي بوده‌اند و پس از زلزله، خودروشان به هر دليلي در خيابان گير افتاده است و گروه دوم، شهرونداني هستند كه مي‌خواهند از وضعيت خانواده خود مطلع شوند. مسلما اولويت را بايد به امدادرسانان داد و معابر شهري را براي آنها باز گذاشت. بهترين كار اين است كه قبل از راه‌افتادن، از طريق تلفن يا هر وسيله ارتباطي ديگري كه مي‌شود از وضعيت خانواده مطلع و فقط درصورت ضرورت راهي خيابان‌ها شويم. در كل بهتر است كه ما به كمك افرادي كه در همان لحظه در اطراف خودمان هستند بپردازيم چراكه اگر اين فرهنگ جا بيفتد، خيالمان راحت است كه افرادي هم در حال كمك‌رساني به خانواده ما هستند. نكته مهم ديگر اين است كه از تلفن - درصورت برقرار بودن ارتباط- در حد ضرورت استفاده كنيم. چون مسلما در آن زمان خيلي‌هاي ديگر هم مي‌خواهند از حال و روز نزديكان خود مطلع شوند و شبكه بسيار شلوغ خواهد شد.
دلایل مذهبی وقوع زلزله چیست؟
خدا رحمت کند آیت‌الله مجتهدی تهرانی را. همیشه گلایه داشت که چرا به زلزله می‌گویند «قهر طبیعت». با لحن شیرینش روی منبر می‌گفت: «اینها عذاب‌هایی است که خودمان درست می‌کنیم. چرا می‌گویید قهر طبیعت؟ خب بروید عذاب‌های قوم لوط و نوح و عاد را هم بگویید قهر طبیعت!» و استاد استناد می‌کرد به قرآن: «آیه ۳۰ سوره شوری را بخوانید. خدا می‌گوید: هر مصیبتى به شما رسد به‌خاطر اعمالى است که انجام داده‌اید، و بسیارى را نیز عفو مى‌کند.»
اگر زير آوار مانديم چه‌كنيم؟
اگر خدای ناکرده پس از وقوع زلزله زیر آوار ماندید حتما این توصيهها را جدی بگیرید: ۱- از انجام حرکت‌هایی که موجب ریزش مجدد آوار می‌شود خودداری کنید. ۲- از اکسیژن موجود با پايین آوردن حرکت حداکثر استفاده را ببرید. ۳- بیشتر گوش دهید و کمتر صدا کنید، چون شما حداقل تا ۳ روز بر اثر تشنگی نخواهید مرد و تا ۷ روز غذا نخوردن را می‌توانید با هوشیاری تحمل کنید. ۴- حرکت بی‌جا موجب تعرق و از دست دادن آب بدن می‌شود پس مواظب باشید.