برگ‌های سبز درختان حالا زرد شده و روی زمین می‌افتند تا آمدن فصل زمستان را به صورت رسمی اعلام کنند. این روز‌ها و با کاهش دمای هوا در شهرهای مختلف کشور باید بیشتر هوای گل و گیاهانتان را داشته باشید. راهنمای پیش رو که با کمک محبوب مختاری، کار‌شناس کشاورزی و فضای سبز تهیه شده به شما کمک می‌کند تا با شیوه‌های صحیح نگهداری نمادهای کوچک طبیعت در خانه یا محل کارتان آشنا شوید و بتوانید طراوتشان را تا پایان این فصل سرد حفظ کنید.
این گل‌ها وگیاهان را نخرید!
اگر در فصل سرد سال به بازارچه گل و گیاه مراجعه می‌کنید، یادتان نرود که سراغ خرید برخی از گیاه‌ها نروید. گیاه‌های رنگدانه‌ای که اصطلاحا به آنها «کروتون‌دار» گفته می‌شود به هیچ وجه با آب‌وهوای بیشتر شهرهای ایران سازگار نیستند و در فصل سرد سال هم زود‌تر از بین می‌روند. گیاهانی که رنگ‌بندی متنوعی دارند حتما به نور و رطوبت بسیار بالا نیاز دارند که ایجاد چنین شرایطی در محیط‌های آپارتمانی تقریبا غیرممکن است اما خیلی‌ها جذب زیبایی برگ‌ها و تنوع رنگ‌های این نوع گیاهان می‌شوند، غافل از اینکه ممکن است نهایتا این نوع گیاهان در زمستان ۲ ماه مهمان شما باشند. گیاهان رنگدانه‌ای قیمت بالايي هم دارند و متاسفانه ممکن است برخی فروشنده‌ها هم به خاطر سودی که می‌برند چیزی درباره عدم ماندگاری آنها در فضاهای آپارتمانی به شما نگویند!
اگر سرما خورد چه کنیم؟
گاهی دیده می‌شود که شهروندان گیاه را در فصل سرد سال از بازار خریداری می‌کنند و بدون هیچ پوششی آن را به خانه می‌آورند. اگر می‌خواهید هر نوع گل و گیاهی را در این فصل جابجا کنید، حتما روی آن نایلون بکشید تا از گزند باد و سرما در امان باشد. گاهی وقت‌ها هم گیاه شما ممکن است بر اثر برودت هوا دچار بیماری سرماخوردگی شود. نشانه‌هایش هم این است که مریستیم- بافت گیاهان- انتهایی برگ شروع به زرد شدن می‌کند و لکه‌هایی روشن به اندازه سکه روی برگ‌ها ایجاد می‌شود. در چنین حالتی برگ‌ها رنگ پریده به نظر می‌رسند. اگر این علائم را در گیاهتان دیدید آن را به جای گرم‌تر منتقل کنید. سپس برگ‌هایی که زرد شده‌اند یا دارای لکه هستند را از محل اتصال برگ به ساقه جدا کنید. البته بهتر است هر روز یکی- دو برگ زرد را از ساقه جدا کنید تا گیاه فرصت جایگزینی مجدد داشته باشد.
هم داخل، هم بیرون
گیاهاني آپارتمانی هستند که هم در آب و هوای بیرون خانه و بالکن و هم در داخل اتاق می‌توانند به زندگی خود ادامه دهند. در فصل سرد سال بهتر است این گل و گیاه‌ها را هنگام بالا آمدن آفتاب و افزایش دما چند ساعتی از محیط خانه خارج کرده و با کاهش دما دوباره به محل قبلی بازگردانید. گیاهانی مثل یاس رازقی و شمعدانی از این دسته هستند. البته گیاهان زیادی وجود دارند که می‌توانند خودشان را با شرایط آپارتمانی به خوبی وفق دهند، از جمله آگلونما، دراسنا پرچمی، سینگونیوم، برگ انجیری، لیندا، پیتوس، فیتوس، بنجامین آمس‌تر، بنجامین بلک و کاج مطبق. برای داشتن فضای همیشه سبز در فصل سرما هم می‌توانید سراغ انواع شمشاد‌ها، انواع کاج‌ها، یاس هلندی، سرو نقره‌ای و خمره‌ای، چمن و ختمی فرنگی بروید.
هوای باغچه را داشته باشید
برخی از گیاهان و درختان هستند که طاقت برودت شدید هوا را ندارند. مثلا کاشتن درخت پالم یا همان نخل در شهر تهران نمونه خوبی برای این مثال می‌تواند باشد. پالم، کامیس پاریس، تویا و نوئل گیاهانی هستند که اگر با هوای سرد زمستانی روبه‌رو شوند به احتمال فراوان برگ‌هایشان را از دست می‌دهند و زود خشک می‌شوند. اگر از چنین گیاهانی در حیاط خانه یا محل کارتان نگهداری می‌کنید برای حفظ آنها از سرمای هوا می‌توانید رویشان یک پوشش پلاستیکی ایجاد کنید. برای انجام این کار، ابتدا برگ‌های گیاه را به سمت بالا جمع کنید و با یک نخ با الیاف طبیعی ببندید سپس پوشش نایلونی یا پلاستیکی را از بالا با احتیاط روی گیاه بکشید و از پایین آن را گره بزنید. حتما روی پوشش نایلونی چند سوراخ کوچک ایجاد کنید.
بگذارید به خواب زمستانی بروند
با شروع فصل سرما اما گیاهانی هم وجود دارند که باید به صورت طبیعی در معرض تحولات دمایی طبیعت قرار بگیرند تا چرخه رشدشان کامل شود. این گیاهان هنگام سرما در حالت درمانسی یا خواب زمستانی قرار می‌گیرند تا برای سال آینده و فصل بهار بتوانند رویشی دوباره داشته باشند. گل‌هایی مثل رز و انواع گونه‌های گیاهی مثل بن‌سای، انگور، انواع ناز‌ها، خرمالو، سیب، انار و انجیر از همین گروه هستند. نکته مهم درباره این گل‌ها، گیاهان و درختان این است که فصل سرما و ریختن برگ‌ها بهترین فرصت را برای هرس شاخه‌ها فراهم می‌آورد چرا که این نوع گیاهان به خواب زمستانی می‌روند و با حذف شدن برخی از شاخه‌ها هیچ صدمه‌ای نمی‌بینند. شیوه صحیح هرس کردن درختان هم این گونه است که باید شاخه‌های قدیمی و کج و معوج را حذف کنید و شکل و شمایل هندسی و توپی به گیاه بدهید.
چمن‌ها حساس‌اند دقت کنید
یادتان باشد فصل زمستان زمان مناسبی برای چمن‌کاری نیست چرا که چمن ۷۲ساعت پس از کاشت بذر باید سر از خاک بیرون آورد در حالی که در فصل سرما امکان رویش مناسب این نوع گیاه همیشه سبز وجود ندارد. برای کاشت چمن در شهرهای سرد هم به سراغ گونه‌های مقاوم آن برويد، چمن‌های شبدری، اسپرت هلندی و گاتور بلژیکی مقاومت مناسبی در برابر سرما دارند. در ماه‌های سرد سال، رویش چمن کاهش پیدا می‌کند و به همین دلیل تنها یک بار چمن‌زنی کافی است. برای نگهداری چمن‌ها در زمستان نیازی به پوشش خاصی نیست اما در آبیاری آن دقت لازم را داشته باشید. ورود آب‌های اضافی به محوطه چمن‌کاری شده احتمال یخ زدگی و از بین رفتن این نوع پوشش سبز را افزایش می‌دهد. برای نیمه‌دوم سال بهتر است به چمن کودهایی نظیر اوره و کودهای آلی داده شود تا مقاومت و طراوت خود را حفظ کند.
بیماری‌های فصل سرما
با شروع فصل سرما به دلیل افزایش دمای خانه‌ها نوعی آفت به نام کنه کرکی به گیاهان حمله می‌کند و آنها را می‌خشکاند. این کنه در دیگر ماه‌های سال در خاک گلدان رشد می‌کند و قابل شناسایی نیست. اما وقتی فعالیت خود را آغاز می‌کند کرک‌های روشن و چسبناک روی سطح برگ به وجود می‌آید تا جایی که تنفس گیاه را مختل کرده و باعث خشك شدن آن می‌شود. برای از بین بردن این نوع آفت زمستانی کافی است مقدار 2میلی‌گرم سم دیازینون را در یک لیتر آب حل کنید و آن را به صورت افشره زیر برگ‌ها و گیاهان بپاشید چرا که کنه بیشتر زیر برگ‌ها جا خوش می‌کند. با دوبار سم پاشی این نوع آفت برای همیشه از بین می‌رود و دوباره گیاهتان شکل اولیه‌اش را به دست می‌آورد.
بلدی آب و کود بدهی؟
شاید خیلی از شهروندان الگوهای آبیاری و کوددهی ماه‌های معمول و گرم سال را برای فصل سرد سال در نظر می‌گیرند و با همان روش جلو می‌روند. غافل از اینکه با شروع ماه‌های سرد سال میزان آب دهی و رسیدگی به گیاهان باید بیشتر شود.
بیشتر آب بده
متاسفانه دیدگاه رایجی درباره نگهداری گل‌ها و گیاهان در فصل سرد سال وجود دارد مبنی بر اینکه چون آنها در فضای آپارتمانی نگهداری می‌شوند نیاز به آبدهی کمتری دارند اما جریان دقیقا عکس این ماجراست! در فصل گرم سال به دلیل کارکرد وسایل برودتی در خانه، میزان رطوبت اتاق‌ها افزایش یافته و دما کاهش می‌یابد. این ۲ عامل باعث می‌شود تبخیر با کندی صورت بگیرد. اما در ماه‌های سرد سال به دلیل روشن شدن وسایل گرمایشی رطوبت کاهش یافته و دما افزایش می‌یابد و میزان تبخیر هم بالا می‌رود. پس لازم است در فصل سرد سال هفته‌ای یکبار به تعداد دفعات آبیاری گل‌ها وگیاهان آپارتمانی افزوده شود. البته اصول يكساني برای آبیاری همه گیاهان در هیچ کجای دنیا وجود ندارد و همه چیز به شرایط محیطی بستگی پیدا می‌کند. به همین دلیل، برای آبیاری گل‌ها وگیاهان آپارتمانی به سطح خاک گلدان توجه کنید. اگر دیدید خشک شده و رطوبتی ندارد می‌توانید به گیاهتان آب بدهید. یادتان باشد آب دادن زیاد، خیلی بیشتر از کم‌آبی به گیاه لطمه وارد می‌کند.
کوددهی فراموش نشود
میزان کوددهی به گل‌ها و گیاهان آپارتمانی در فصول سرد سال به جای هر ماه یکبار، به هر ۲۰ روز یکبار کاهش پیدا می‌کند تا آنها بتوانند مواد مغذی را بهتر جذب کنند. دلیل کوددهی به گیاهان هم این است که با هر بار آبیاری گیاه، غذای موجود در خاک به خورد گیاه رفته یا از گلدان خارج می‌شود و خاک به مرور فقیر می‌شود. کودهایی مثل کریستالون، اگرومیل، میل اسپرینگ و کلات آهن برای غنابخشی خاک گلدان‌ها کاملا مناسب هستند. کافی است یک قاشق غذاخوری از این نوع کود‌ها را در ۴لیتر آب حل کرده و با همان محلول، گل‌ها و گیاهانتان را آبیاری کنید.