اوضاع شهرهاي بزرگ ديگر كشورمان هم دست كمي از اين ماجرا ندارد. تازه اين عدد و رقم مربوط به روزهاي عادي سال است و در روز‌ها و ايام خاص، اين عدد به‌طور چشمگيري بالا‌تر هم مي‌رود. واقعيت اين است كه توليد زباله آن هم با اين حجم بالا از سوي شهروندان، مشكلات ريز و درشتي مثل هدررفتن هزينه، انرژي و وقت را در برداشته و همه اينها در حالي است كه شهروندان محله‌هاي مختلف به سادگي مي‌توانند در منزل يا محل كارشان به تفكيك زباله‌هاي تر و خشك بپردازند و مسئولان را در راه بازيافت و تبديل مواد به جلو هدايت كنند. خب حالا كه شما دست به تفكيك زباله‌ها از مبدأ (همان خانه يا محل كار و تحصيل‌تان) مي‌زنيد، با زباله‌هاي خشك و قابل بازيافت جمع‌آوري‌شده چه بايد بكنيد؟ اين مهم‌ترين سؤالي است كه شهروندان علاقه‌مند به بازيافت و حفظ محيط‌زيست بايد پاسخ آن را بدانند. اين راهنما كه به كمك مسئولان سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران تهيه شده به شما كمك مي‌كند كه هم پاسخ اين سؤال را بدانيد و هم از نكات كاربردي تفكيك زباله مطلع شويد.
روش اول| پيش به سوي مخازن آبي
زباله‌هاي خشك را در منزل و محل كارتان جمع‌آوري كرده و فضايي براي نگهداري آنها نداريد و بايد هرچه زودتر آنها را از خانه خارج كنيد. راهكار اول براي رساندن اين پسماندهاي خشك به چرخه بازيافت اين است كه آنها را به داخل مخازن ويژه اطراف محل زندگي‌تان بيندازيد. اين مخازن، مخازني آبي رنگ با اندازه و ظرفيت‌هاي متفاوت به نام مخازن «ويژه پسماند خشك» است كه فعلا مديريت شهري، آنها را در مجتمع‌هاي مسكوني و تجاري و سطح شهرك‌هاي محصور جانمايي كرده و شهروندان مي‌توانند پسماندهاي خشك را درون اين مخازن قرار دهند. قرار است تعداد اين مخازن روزبه‌روز در شهر بيشتر شود تا كم‌كم همه شهروندان با آنها و كاركردشان آشنا شوند. يكي از مشكلات مسئولان بازيافت اين است كه شهروندان، تفاوت اين مخازن را با مخازن معمولي جمع‌آوري پسماندهاي تر نمي‌دانند و همه زباله‌هايشان را داخل اين سطل‌هاي ويژه مي‌ريزند. پس رنگ آبي مخازن ويژه پسماند خشك را به ياد داشته باشيد.
روش دوم| در انتظار خودروهاي ملودي‌دار
روش دوم مناسب افرادي است كه در منزل يا محل كارشان، فضاي كافي دارند و مي‌توانند مدتي زباله‌هاي خشك را نگه دارند. در اين روش وانت‌هايي داراي ملودي با مشخصات و تيپ ظاهري يكسان در مناطق بيست‌ودوگانه حضور مي‌يابند و اقدام به جمع‌آوري زباله‌ها مي‌كنند. در اين روش شما بايد حواستان به ۲ نكته باشد؛ يكي اينكه اگر يك‌بار حواستان را جمع كنيد و با شنيدن صداي ملودي اين خودروها از آمدنشان مطلع شويد، مي‌توانيد براي دفعه‌هاي بعدي از آمدن اين خودروها آگاه باشيد، چون اين خودروها براساس زمانبندي مشخص اقدام به جمع‌آوري پسماندهاي خشك در محله‌ها مي‌كنند. نكته دوم هم اين است كه برخي از سودجويان، با توجه به ارزشمند بودن زباله‌هاي خشك ممكن است اقدام به جمع‌آوري اين زباله‌ها به‌طور غيررسمي بكنند. يادتان باشد كه روي خودروهاي ملودي‌دار كد مخصوصي كه معرف محله، ناحيه و منطقه فعاليت است درج شده است.
روش سوم| غرفه‌هايي در همين نزديكي شما
احتمالا تا به حال غرفه‌ها يا كانكس‌هاي سفيدرنگي را در محله‌هاي مختلف ديده‌ايد كه به نام غرفه‌هاي بازيافت معروف شده‌اند. در روش سوم شما بايد پسماندهاي خشك‌تان را تحويل اين كانكس‌ها كه توسط سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران در سطح شهر مستقر شده تحويل دهيد. تفاوت اصلي اين روش هم با روش‌هاي قبلي اين است كه شهروندان مي‌توانند در قبال تحويل پسماندهاي خشك ارزشمند به اين غرفه‌ها، وجه نقد، برخي اقلام و مواد شوينده دريافت كنند. در ضمن اين روش هم مناسب شهرونداني است كه مي‌خواهند هر چه سريع‌تر زباله‌هاي خشك را از خانه يا محل كارشان خارج كنند. اگر خيلي مشغله كاري داريد و در طول روزهاي كاري هفته نمي‌توانيد به اين غرفه‌ها برويد، بد نيست بدانيد كه اين غرفه‌ها، روزهاي جمعه هم فعاليت مي‌كنند و مي‌توانند زباله‌هاي خشك شما را تحويل بگيرند. با توجه به‌وجود يك غرفه بازيافت در هر محله، به راحتي مي‌توانيد غرفه‌هاي بازيافت را در اطراف محل سكونت خود پيدا كنيد.
روش چهارم| راهكاري ويژه براي دانش‌آموزان
كارشناسان مي‌گويند كه گام اول در گسترش بازيافت زباله‌ها، فرهنگسازي است و اين كار هم بايد از كودكي و نوجواني شهروندان آغاز شود. سازمان مديريت پسماند براي نهادينه شدن فرهنگ بازيافت و تفكيك مواد در مبدأ اقدام به ايجاد تشكل‌هاي دانش‌آموزي به نام حامي بازيافت يا ياور بازيافت كرده است كه همه دانش‌آموزان مي‌توانند عضو اين تشكل‌ها بشوند. اما يك روش مخصوص هم براي اين كار درنظر گرفته شده تا آنها زباله‌هاي خشك‌شان را به چرخه بازيافت برسانند. كلبه‌هاي بازيافت در برخي از مدارس شهر مستقر شده تا محل جمع‌آوري پسماندهاي خشك باشد. دانش‌آموزان مي‌توانند با تفكيك زباله‌هاي خشك‌شان در مدرسه و منزل و تحويل آنها به كلبه‌هاي بازيافت، علاوه بر كمك به محيط‌زيست و فرايند بازيافت، از مزاياي دريافت رايگان لوازم‌التحرير و كتاب‌هاي كمك آموزشي برخوردار شوند. استقرار كلبه‌هاي بازيافت فعلا به‌طور آزمايشي در برخي از مدارس شهر تهران انجام شده و قرار است اين طرح به‌زودي گسترده‌تر شود.
لطفاً تر و خشك را با هم نسوزانيد
كارشناسان بازيافت معتقدند كه مهم‌ترين شرط لازم براي بازيافت و استفاده مجدد از پسماندهاي ارزشمند، تفكيك و جداسازي زباله‌هاي تر و خشك، آن هم از مبدأ است؛ يعني ۷۰ درصد فرايند بازيافت بستگي به همين كار دارد. احتمالاً در سال‌هاي اخير اصطلاح تفكيك زباله از مبدأ را شنيده‌ايد؛ اين مبدأ همان خانه يا مغازه يا اداره و شركت شماست؛ يعني در همين نقطه اولي كه زباله توليد مي‌شود، بايد آنها را از هم جدا كرد و همه را در يك سطل زباله نريخت. بايد قبول كنيم كه اين كار تنها از دستان مردم بر مي‌آيد. البته براي تفكيك زباله‌ها، اول از همه بايد بدانيم زباله‌هاي خشك و تر شامل چه گروه‌هايي هستند. كارشناسان بازيافت تعريف اين ۲ دسته را دودستي تقديم‌مان مي‌كنند؛ «زباله‌هاي تر شامل پســمانـدهـاي تـر يـا فاسد شدني، باقيمانده مواد غذايي، سبزيجات، ميوه‌ها، پسماندهاي باغباني و فضاي سبز هستند كه در طبيعت به آساني فاسد و تجزيه مي‌شوند. اما زباله‌هاي خشك در طبيعت پايدارترند و به سختي و در مدت زمان طولاني‌تري تجزيه مي‌شوند. اين گروه از زباله‌ها انواع پلاستيك، كاغذ، شيشه، مقوا، انواع فلزات، پارچه و منسوجات را شامل مي‌شود.»
از عادي تا خطرناك
زباله‌ها به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟
ما شهروندان شهرهاي بزرگ كشور هر روز حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم زباله توليد مي‌كنيم كه مثلا اين رقم براي شهروندان تهراني به‌طور متوسط حدود ۷۵۰ گرم است. خب، ابتدايي‌ترين نكته در بازيافت اين است كه ما با انواع زباله‌ها آشنا باشيم. اينجا مي‌توانيد با تقسيم‌بندي زباله‌ها از نظر مديران بازيافت آشنا شويد.
پسماندهاي عادي: به تمام پسماندها و زباله‌هايي گفته مي‌شود كه به‌صورت معمول از فعاليت‌هاي روزمره انسان‌ها در شهر‌ها، روستا‌ها و خارج از آنها توليد مي‌شود؛ از قبيل زباله‌هاي خانگي و نخاله‌هاي ساختماني.
پسماندهاي پزشكي(بيمارستاني): به تمام پسماندهاي عفوني و زيان‌آور ناشي از فعاليت بيمارستان‌ها، مراكز بهداشتي، درماني، آزمايشگاه‌هاي تشخيص طبي و ساير مراكز مشابه گفته مي‌شود.
پسماندهاي ويـژه: به تمامي پسماندها و زباله‌هايي گفته مي‌شود كه به‌دليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك، از قبيل سمي‌بودن، بيماري‌زايي، قابليت انفجار يا اشتعال، خورندگي و مشابه آن به مراقبت ويژه نياز داشته باشد و آن دسته از پسماندهاي پزشكي و نيز بخشي از پسماندهاي عادي، صنعتي، كشاورزي كه نياز به مديريت خاص دارند، جزو پسماندهاي ويژه محسوب مي‌شوند.
پسماندهاي كشاورزي: به پسماندهاي ناشي از فعاليت‌هاي توليدي در بخش كشاورزي گفته مي‌شود از قبيل فضولات، لاشه حيوانات (دام، طيور و آبزيان) محصولات كشاورزي فاسد.
پسماندهاي صنعتي: به همه پسماندهاي ناشي از فعاليت‌هاي صنعتي و معدني و پسماندهاي پالايشگاهي صنايع گاز، نفت و پتروشيمي و نيروگاهي و امثال آن گفته مي‌شود؛ از قبيل براده‌ها، سرريز‌ها و لجن‌هاي صنعتي.