زن و مرد از عشق ورزيدن، آرامش دادن و ابراز علاقه و محبت كردن نبايد ابايي داشته باشند. چه ايرادي دارد هر از گاهي به همسرتان مدام بگوييد: «عزيزم دوستت دارم»، يا وقتي بيرون از منزل است به او تلفن بزنيد و حالش را بپرسيد. هنگامي كه از خانه بيرون مي‌رود او را بدرقه و وقتي به خانه مي‌آيد با لبخند در را برايش باز كنيد و بگوييد: «چه خوب شد آمدي.»؟ بدرقه كردن همسر و به استقبال او رفتن يكي از نكات ريزي است كه اهميت دادن به آن و رعايت كردنش مهر و محبت و توجه ميان همسران را افزايش داده و پيوند زناشويي‌شان را تحكيم مي‌بخشد. حجت‌الاسلام جواد گلي، كارشناس تعليم و تربيت و مشاور مذهبي برنامه‌هاي مختلف تلويزيوني درباره اهميت و آداب استقبال و بدرقه از همسر و تأثير آن در تربيت فرزندان نكات و توصيه‌هايي ارائه داده است كه در ادامه مي‌خوانيد.
يكي از موضوعات مهم و اساسي كه در شرايط كنوني كشور نبايد اهميت آن را دست‌كم گرفت موضوع سبك زندگي است. در دين اسلام هم سبك زندگي خانوادگي و اجتماعي جايگاه بسيار قابل‌توجهي را به‌خود اختصاص داده و در متون ديني مطالب بسياري از ائمه معصومين و پيامبر بزرگوار اسلام تحت عنوان سيره اهل‌بيت و ائمه معصومين نقل شده است. وظيفه ما مسلمانان ايراني اين است كه سبك زندگي خانوادگي ايراني- اسلامي را در زندگي‌مان پياده كرده به اين ترتيب كه مولفه‌هاي آن را يافته آنها را مدنظر قرار داده و راهكارها و خط‌مشي‌هاي مناسبي را براي ارتقاي دانش زندگي خانوادگي در اختيار جامعه به‌ويژه زوج‌هاي جوان قرار دهيم. يكي از اين موضوعات استقبال و بدرقه در شيوه زندگي خانوادگي است.
لطفا صميميت را بهانه نكنيد
متأسفانه بسياري از افراد گمان ميكنند صميميت، ارتباط صميمانه و محبت فراوان و نزديك‌شدن اشخاص و اعضاي خانواده به يكديگر هراندازه بيشتر مي‌شود بايد رعايت احترام و ادب از روابط آنها رخت بربندد. بعضي افراد با اين توجيه كه چون با هم صميمي و راحت هستيم پس مجازيم با ادبيات گفتاري لمپن و سبك و گاهي همراه با توهين و بي‌احترامي و لقب‌هاي ناشايست با يكديگر صحبت كنيم. در مكتب ديني ما هيچ‌گاه ديده نشده ائمه‌اطهار فرزندانشان را با القابي كه خالي از احترام است خطاب قرار دهنديا همسرانشان را با زبان خالي از احترام و ادب و محبت صدا بزنند. ائمه ما همسران خود را ريحانه (گل خوشبو و لطيف) و فرزندانشان را قره عيني (نور چشم من)، فواد قلبي (ميوه قلبم)، ثمره وجودي (ميوه وجودم) مي‌ناميدند.
رفتار مؤدبانه داشته باشيد
توهين كردن و عدم‌احترام در رفتار هم در بسياري از خانواده‌ها ديده مي‌شود؛ مثلا هنگامي كه پدر وارد خانه مي‌شود همسر به استقبال شوهرش نمي‌رود، فرزندان در اتاقشان هستند و به جاي اينكه آنها به استقبالش بروند پدر براي ديدن فرزندانش به اتاق آنها سر‌مي‌زند. زن و شوهر نبايد بي‌تفاوت از كنار يكديگر بگذرند. اينكه هنگام وارد يا خارج شدن از منزل، همسران هيچ واكنش عاطفي‌اي نسبت به حضور همديگر نشان نمي‌دهند نشانه صميميت نيست بلكه مي تواند به بي‌تفاوتي و بي‌احترامي تعبيرشود. نبايد مسئله را اينگونه توجيه كنيد: «چون با هم صميمي هستيم و رودربايستي با هم نداريم لازم نيست همديگر را بدرقه كرده و به استقبال يكديگر برويم». اغلب افراد به اشتباه گمان ميكنند فقط بايد به استقبال مهمان رفت و او را بدرقه كرد درحالي‌كه در آداب اسلامي و ايراني رسم بر اين است كه هنگام ورود و خروج، زن به احترام مرد و همچنين مرد به احترام زن بايستد. هنگام ورود يكي از زوجين، ديگري با روي خوش و لبخند به استقبال همسرش برود و به او خوشامد بگويد و همچنين هنگام خروج با احترام و محبت او را بدرقه كند. متأسفانه امروزه در خانواده‌ها رسم‌شده كه اعضاي خانواده اين آداب را فقط در حضور مهمانان غريبه رعايت ميكنند گويي اين اداي احترام تنها ويژه افرادي است كه با آنها صميمي نيستيم و به‌قول معروف با آنها رودربايستي داريم.
خروج‌تان را از خانه اعلام كنيد
در موارد بسياري ديده مي‌شود كه افراد هنگام خروج از منزل رفتن‌شان را اعلام نمي‌كنند در اين صورت همسر و ساير اعضاي خانواده چون متوجه رفتن او نمي‌شوند طبيعتا بدرقه‌اي هم صورت نمي‌گيرد. اگر به فيلم‌ها و سريال‌هايي كه در دهه 60 و قبل از آن ساخته شده دقت كرده باشيد اينگونه نشان داده مي‌شود كه فرد هنگام خروج از منزل از همسرش مي‌پرسد: «خانم چيزي براي منزل لازم نداريد؟» يك معني اين پرسش اين است كه مرد به اين طريق خروجش از منزل را اعلام مي‌كند. در همين آثار نمايشي ديده مي‌شود كه هنگامي كه زن با اين پرسش مواجه مي‌شود قبل از اينكه بگويد چه چيزي براي منزل لازم دارد كاري را كه در دست دارد زمين مي‌گذارد وبراي بدرقه به سمت مرد حركت مي‌كند. در فرهنگ ايراني- اسلامي مرد نقش مديريت خانواده را به‌عهده دارد و به‌علت تعهدي كه نسبت به مسائل خانه دارد درواقع با بيان اين عبارت هم همسر را از رفتنش مطلع و هم به تعهدش عمل مي‌كند. درواقع بايد با كلام و رفتارمان هنگام خروج از منزل همسرمان را متوجه اين امر كنيم. در پاسخ به اين توجه دادن، همسر و ساير اعضاي خانواده هم بايد تغيير حالتي در وضعيت‌شان ايجاد شود. دقيقا مثل هنگامي كه مهمان قصد ترك منزل ميزبان را دارد اينگونه مي‌گويد: «اجازه مرخص‌شدن به بنده مي‌دهيد؟» اين كلام و عبارت سبب مي‌شود شما متوجه بشويد كه مهمان‌تان قصد رفتن دارد و براي رعايت ادب و احترام بايد او را بدرقه كنيد. همسران نبايد هنگام خروج از منزل تنها به خداحافظي آن هم هنگام خروج بسنده كنند بلكه بايد هنگام خروج و ورود فضايي را ايجاد كنند كه استقبال و بدرقه از آنها صورت بگيرد. متأسفانه امروزه در بعضي خانواده‌ها مشاهده مي‌شود كه مرد هنگام خروج از منزل نه اطلاعي مي‌دهد، نه درباره اينكه در منزل چيزي مورد نياز هست يا خير سؤالي مي‌پرسد، بلكه وقتي زن درخواست خريد چيزي از او مي‌كند اينگونه جواب مي‌دهد: «من خيلي كار دارم و گرفتارم خودت تهيه كن.» درواقع با اين برخورد به طرف مقابل‌مان اينگونه القا مي‌كنيم كه وقتي من در حال خروج از خانه هستم دوست ندارم كسي كاري به كارم داشته باشد حتي بخشي از وظايف و مسئوليت‌هايي كه به‌عهده دارم را به من يادآوري كند.
مردان هم بايد رعايت كنند
شايد عده‌اي تصور كنند اين تنها زنان هستند كه بايد به استقبال و بدرقه شوهرشان بروند و رعايت آداب و احترام تعهد يكطرفه زن است درحالي‌كه رعايت نكاتي كه ذكر شد زماني نتيجه‌بخش خواهد بود كه دوطرفه باشد و مرد هم آنها را در مورد همسرش رعايت كند.
به كودكان‌تان هم آموزش دهيد
در كودكان تا سن 6 سالگي بيشتر آموزش‌ها از طريق مشاهده و بازي صورت مي‌گيرد. بنابراين بهترين روش براي اينكه بتوانيم آداب استقبال و بدرقه را به كودكان بياموزيم اين است كه در درجه اول خودمان آنها را در همه حال رعايت كنيم تا كودك از طريق مشاهده آنها را بياموزد. براي نهادينه شدن نيز در قالب بازي اين آداب و روش‌هاي صحيح را به آنها آموزش دهيم. بهتر و پسنديده‌تر است هنگامي كه براي استقبال و بدرقه نزد همسرمان مي‌رويم از كودكان بخواهيم ما را همراهي كنند. همچنين پدر و مادر مي‌توانند براي اينكه عادت به استقبال رفتن را در فرزند ايجاد كنند هنگامي كه وارد منزل مي‌شوند هداياي كوچكي در قالب خوردني، اسباب‌بازي‌هاي كوچك و ارزان‌قيمت و... را تهيه كنند و هنگامي كه فرزندان به استقبالشان مي‌آيند به آنها بدهند. در اين صورت كودك تشويق مي‌شود كه با شنيدن صداي زنگ، براي استقبال به سمت در حركت كند.
مودب‌باشيد
متاسفانه بعضي افراد در گفتارشان احترام و ادب را رعايت نمي‌كنند مثلا هنگامي كه همسر از او سؤالي مي‌كند در جواب مي‌گويند: «به تو ربطي ندارد» و در ادامه آن مي‌خندند به اين معني كه لحنم از روي صميميت است. اگر‌فرزندان اين صحنه را مشاهده كنند نه‌تنها رعايت ادب و احترام را ياد نمي‌گيرند بلكه بي‌احترامي و مسخره كردن در آنها به شكل عادت درمي‌آيد. پسنديده است كه حتي فرزندان خردسالمان را با پيشوند آقا و خانم صدا كنيم و از همان ابتدا به آنها اينگونه ياد دهيم كه صميميت منافاتي با احترام ندارد.
كمي محترمانه تر لطفا!
اگر شما در مكاني عمومي باشيد و يك نفر سر صحبتي را با شما باز كند حتي اگر چندان هم مايل به شنيدن صحبت‌هاي او نباشيد احساس مي‌كنيد كه به دليل احترام بايد به حرف او گوش دهيد و واكنشي از خود نشان دهيد؛ مثلا لبخندي به او بزنيد و... اما خيلي وقت‌ها پيش مي‌آيد كه در محيط خانواده همسر يا فرزندمان صحبت مي‌كند اما هيچ واكنشي به حرفهاي او نشان نداده و همانطور كه مشغول و سرگرم انجام كارهاي خودمان هستيم و با بي‌توجهي از كنار او مي‌گذريم.
نااميدنشويد
گاهي هنگامي كه به همسرتان توجه و محبت مي‌كنيد و او واكنش صحيح و مناسبي نشان نمي‌دهد نبايد زود نااميد شده و تغيير روش دهيد . در اين شرايط بايد اندكي گفتار و لحن‌مان را تغيير دهيم تا طرف مقابل‌مان متوجه گفتار و لحن تندش بشود و آن را تعديل كند اما در رفتار نبايد سريع واكنش نشان داد؛ بنابراين حتي اگر پاسخ دلخواه و مناسب‌تان را دريافت نكرديد صبور باشيد و مداومت كنيد‌چون واكنش‌هاي رفتاري نسبت به گفتار بيشتر الگو قرار مي‌گيرد و به ساير اعضاي خانواده به‌ويژه فرزندان
منتقل مي‌شود.
به حضور و غيبت همديگر توجه كنيد
بدانيدكسي كه وارد خانه يا از خانه خارج مي‌شود بايد او را مورد توجه قرار داد. همانگونه كه وقتي مهماني وارد خانه مي‌شود از جايتان بلند نشويد و به استقبال او نرويد ممكن است او اين رفتار را بي‌احترامي تلقي كند و عده اي رنجيده شوند به همين اندازه بايد در مورد اعضاي خانواده هم به اين نكته اهميت داد. پس هنگامي كه همسرتان وارد خانه مي‌شود بهتر است هر كاري دست‌تان داريد زمين بگذاريد. اين مورد توجه قراردادن يعني استقبال كردن. حتي اگر در آن لحظه كاري انجام مي‌دهيد كه نمي‌توانيد آن را رها كنيد بايد با كلام به گرمي از او استقبال كنيد؛ مثلا اگر همسرتان وارد منزل مي‌شود و شما در آشپزخانه در حال شست‌وشوي ظرف هستيد مي‌توانيد به سمت در ورودي بچرخيد يا يك قدم به سمت راهروي ورودي برداريد ارتباط چشمي با او برقرار كنيد لبخند بزنيد و با كلام محبت‌آميز از او استقبال كنيد. اينگونه به او نشان داده‌ايد كه متوجه آمدن او بوده‌ايد. در اين صورت همسرتان با ورودش به منزل احساس بهتري نسبت به شما و فضاي خانه و خانواده پيدا مي‌كند و با انرژي بيشتري وارد خانه مي شود. نبايد آنقدر به آمد و رفت همسرمان بي‌تفاوت باشيم به‌طوري‌كه او بعد از ورود به منزل خودش ما را متوجه حضورش در منزل بكند. تكرار و تداوم اين رفتار باعث ايجاد بي‌محبتي و دلسردي بين همسرمان مي‌شود.
كارشناس اين شماره: در اين شماره دكتر ليلا بهنام، روانشناس، روان‌درمانگر و مشاور خانواده به سؤالات شما پاسخ داده است.
سؤال: من و همسرم هر دو شاغل هستيم. من از 9 صبح تا 5 بعدازظهر سر‌كار هستم و او از 9صبح تا 7 شب. من هنگامي كه به خانه مي‌آيم بسيار خسته‌ام. رسيدگي به كارهاي منزل و بچه‌ها مرا خسته‌تر مي‌كند. همسرم در كارهاي خانه به من هيچ كمكي نمي‌كند و مي‌گويد وظيفه توست كه آنها را انجام دهي. هميشه سر اين مسئله با هم دعوا داريم و آخر سر هم مي‌گويد اگر نمي‌تواني هم به كارهاي منزل رسيدگي كني و هم بيرون از خانه كار كني سر كار نرو. چگونه مي‌توانم او را متقاعد كنم؟
پاسخ: در زندگي زناشويي اولويت‌هايي وجود دارد. بخشي از نيازهاي ما فردي و بخشي از آنها بين فردي است؛ يعني نيازهاي مشترك فرد با همسر، فرزندان و اعضاي خانواده‌اش. همانطور كه وقتي به حرفهاي مشغول مي‌شويم نمي‌توانيم به كارفرما بگوييم اين قسمت از اين كار را چون دوست دارم انجام مي‌دهم اما بخش ديگر از كار كه خسته‌ام مي‌كند را انجام نمي‌دهم در ازدواج هم بايد مسئوليت زندگي مشترك را كامل بپذيريم. اين مسئوليت تعاريفي دارد كه طبق شرع، فرهنگ و توافق طرفين مشخص مي‌شود. در سؤالتان ذكر نكرديد كه توافق اوليه شما با همسرتان چگونه بوده است اما طبق توصيه‌هاي دين مبين اسلام، مرد مديريت اقتصادي و زن مديريت خانه و فرزندان را برعهده دارد. شاغل بودن شما نبايد عاملي باشد كه به مسئوليت اصلي و نقش مادرانه و زنانه شما در خانواده آسيب برساند. به‌نظر مي‌رسد اشتغال شما پاسخ به نياز شخصي خودتان است نه خانواده. يعني كسي از شما انتظار ندارد كه در تأمين مخارج زندگي كمك كنيد. به همين دليل هنگامي كه ابراز خستگي مي‌كنيدهمسرتان از شما مي‌خواهد شغل‌تان را رها كنيد. اگر اينچنين است و شما براي پاسخ دادن به علايق و نيازهاي شخصي‌تان بيرون از منزل شاغل هستيد بدانيد كه اطرافيانتان مجبورنيستند شما را در پاسخ‌دادن به اين نياز شخصي همراهي كنند. بنابراين بايد بتوانيد از پس وظايف داخل و خارج از منزل به خوبي بربياييد. البته گفت و گو هميشه مي‌تواند راه‌هاي جديدي را پيش پاي زوجين قرار دهدضمن اينكه رعايت اين 2نكته مي تواند به شما كمك كند:
1- با خودتان روراست باشيد و اگر فكر مي‌كنيد مديريت همزمان وظايف داخل و خارج از خانه در توان شما نيست كارتان را سبك كنيد و ساعات بيشتري را به رسيدگي به كارهاي خانه اختصاص دهيد.
2- تعيين تكليف در روابط بين‌فردي، مقاومت ايجاد كرده اما پيشنهاد دوستانه، افراد را به انجام تكاليف ترغيب مي‌كند. هنگامي كه مي‌خواهيد مسئوليتي را به همسرتان محول كنيد به‌گونه‌اي رفتار نكنيد كه او حس نكند او را مجبور به اين كار مي‌كنيد. مثلا پيشنهاد دهيد براي نظافت بخشي از منزل شما، همسر و حتي فرزندانتان با هم همكاري كنيد تا كارها زودتر تمام شود و بتوانيد ساعات باقيمانده را دسته‌جمعي تفريح كنيد.